Mısır darbesi: Milyarder işadamının gözünden ekonomi

Tim Whewell

BBC Newsnight, Kahire

Mısır'da Müslüman Kardeşler liderlerinden, devrik Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'ye karşı başlatılan sokak gösterileri ve izleyen askeri darbenin başlıca gerekçelerinden biri ekonominin giderek kötüleşmesiydi.

Mursi'nin sadece bir yıl süren yönetimi sırasında, ülkenin döviz rezervleri neredeyse tamamen kurumuş, yakıt sıkıntısı görülmeye başlamıştı.

Müslüman Kardeşler 2011 devriminden sonra zaten ekonomik bir enkaz devraldıklarını ve bir yılda bütün sorunları çözemeyeceklerini söylüyordu. Muhaliflerse ekonominin çok kötü yönetildiğini savunuyordu.

BBC'nin ikinci kanalında yayınlanan Newsnight programı muhabirlerinden Tim Whewell, ülkenin ekonomik durumunu Mısırlı milyarder işadamı ve Müslüman Kardeşler'e muhalif liberal Hür Mısırlılar Partisi'nin kurucusu Naguib Sawiris'le konuştu. İlk sorusu da, 'Durum ne kadar kötü?' oldu

Sawiris: Bence Mısır ekonomisi şu anda şimdiye kadarki en kötü durumda. 2,5 yıldır hiçbir şey yapılmıyor. Farklı bakanlar, kısa sürelerle geldi, bakanlar değişti. İnsanlar yatırım yapmakta isteksiz davrandı. Müslüman Kardeşler'in kapasitesi düşük kaldı ve her cephede kötü bir performans sergilediler. Çok kötü bir miras devralmıştı, ama onlar da ekonomiyi dibe vurdurdular. Şu anda çok kötü durumdayız.

BBC: Peki bu çok kötü durum ne anlama geliyor ?

Yatırımcıları korkuttular

Sawiris: Gelmiş geçmiş en yüksek işsizlik oranları demek, turizm gelirleri sıfır, yüksek enflasyon ve fiyatlar demek. Yakıt sıkıntısı ve sübvansiyonlar ekonomiyi, yiyip bitiriyor. Petrol ithal edecek para yok. Bu yeni gerçekleri halka kim anlatacak? Kötü yönettiler ve ülke dışındaki tüm yatırımcıları korkuttular, özellikle de Mısırlıları.

Bundan gurur duymuyorum ama iki buçuk yıldır şahsen Mısır'a bir kuruş yatırım yapmadım. Evimdeki eski televizyonumu bile değiştirmedim. Çünkü herkese zorbalık yapan faşist bir diktatörce yönetilen bir ülkede yaşayabileceğimden emin değildim. Batı bu resme bakıp, 'tamam demokratik yollardan seçildi işte' dedi ve bizi burada ölüme terk etti. İran'da da seçim var. Ona demokrasi diyor muyuz? Dini lider İran'da kimin seçime gidebileceğini seçiyor. Siz de çok kötüyle, daha az kötü arasında seçim yapıyorsunuz.

'Mursi hiç dinlemedi'

BBC: Ama bazıları da yatırımcıların korkma nedeninin Müslüman Kardeşler yönetiminden çok, sürekli devam eden gösterilerden kaynaklanan istikrarsızlık olduğunu söylüyor. Buna ne diyorsunuz?

Sawiris: Yüzde yüz doğru. Ama gösteriler yapılmasının sorumlusu kim? Mursi hiç dinlemedi. Ben ona mektuplar yazdım. Muhalefet 'oturalım, birlikçe çalışalım. Tek başına yönetemezsin, bizi dışlayamazsın, zorbalık yapamazsın. Bu sadece senin ülken değil, tüm Mısırlıları temsil etmiyorsun' dedi.

BBC: Ama bazıları da bu gösterilerin öyle yüzde yüz kendiliğinden ortaya çıkmadığını söylüyor. Örneğin siz kısmen bu gösterilerin masraflarını karşıladınız.

'Herkese kafa tuttular'

Sawiris: 30 milyon Mısırlı'nın sokağa çıkmasını sağlamak için benim Süpermen olmam lazım. Bütün protestolar yardım görür. Partimiz, Hür Mısır Partisi tabii lojistik destek verdi. Bu adam ve çetesi mafya gibi, gangster gibi Mısır'ı ele geçirdi. Herkesi dışlamayı başardılar. Yargıçlara, polislere, orduya, entelektüellere kafa tuttular. Sinemaları kapatan, sanatçıları kovan bir Kültür Bakanı atadılar.

BBC: Peki, ekonominin en acil ihtiyacı ne? Ne yapılması gerek sizce?

Sawiris: Döviz rezervimiz çok azaldı. Önümüzdeki 18 ayda biraz nefes almak ve ekonomimizi yeniden yapılandırmak için 15-20 milyar dolara ihtiyaç var. Sonra da bu gösterilerin ve toplumdaki kutuplaşmanın sona ermesi gerek. Bence ulusal bir uzlaşma süreci başlatmalı, İslamcılara, Müslüman Kardeşler'e elimizi uzatmalıyız. Onlara, 'Biraz sakinleşin, gelin şimdi Mısır iyiliği için hep beraber çalışalım' demeliyiz. Muhalefete de, 'Şimdi seçim yapacağız, gerçekten ne istediğinizi dünyaya gösterin' demeliyiz. İntikam alınmasına karşıyım. Televizyonları yeniden yayına başlamalı ve serbest bırakılmaları gerek.

'Sübvansiyonlar kalkmalı'

BBC: Yani çok büyük bir kredi alınmasına ihtiyaç var. Ama IMF'nin kredi verme koşulu çok uzun süredir ekmeğe yakıta ve birçok şeye sübvansiyonların azaltılmasıydı. Bu siyaseten çok zor bir hamle.

Sawiris: Mısır'daki ikilem hep buydu. Sübvansiyonlar yerine, insanların kazançlarının arttırılması lazım. Her şey gerçek fiyatından satılmalı. Neden dünyanın başka bir yerinde bu sübvansiyonlara ihtiyaç yok. Her ay 1,1 milyar doları sadece yakıt sübvansiyonlarına harcıyoruz.