6 ayda cari açık 27 milyar 347 milyon dolar oldu

2008 yılının Haziran ayında cari açık, bir önceki yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 78,2 oranında artarak 3.137 milyon ABD dolarından 5.591 milyon ABD Doları'na yükseldi.

TCMB'den konuya ilişkin olarak yapılan açıklama şöyle; "Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, bu yılın Haziran ayında bir önceki yılın aynı ayına oranla ödemeler dengesindeki dış ticaret açığı yüzde 63 artarak 6.325 milyon ABD dolarına, hizmetler dengesi kaleminden
kaynaklanan net gelirler yüzde 34,3 oranında artarak 1.578 milyon ABD dolarına ve gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler yüzde 64,1
artarak 988 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Öte yandan, aynı dönemde cari transferlerden kaynaklanan girişlerin yüzde 15,3 oranında
azalarak 144 milyon ABD dolarına düştüğü gözlemlenmiştir.

Bu gelişmeler sonucunda 2008 yılının ilk yarısında cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 41,9 oranında
artmış ve 19.273 milyon ABD dolarından 27.347 milyon ABD dolarına yükselmiştir.

DIŞ TİCARET DENGESİ

2008 yılı Ocak-Haziran dönemi verilerine göre ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, bir önceki yılın aynı dönemine
oranla yüzde 41,3 artarak 28.795 milyon ABD doları tutarında açık vermiştir. 2008 yılının ilk yarısı alt kalemler itibariyle incelendiğinde, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının bir önceki yıla oranla yüzde 36,9 oranında artarak 105.832 milyon ABD dolarına
ulaştığı; ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 38,7 oranında artarak 68.816 milyon ABD dolarına ve bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 5,8
oranında azalarak 2.854 milyon ABD dolarına ulaştığı görülmektedir.

HİZMETLER DENGESİ

Türkiye İstatistik Kurumu’nun turizmle ilgili olarak gerçekleştirdiği anket çalışmalarının sonuçlarına göre, 2008 yılının ilk yarısında turizm gelirleri bir önceki yılın ilk yarısına oranla yüzde 26,8 artarak 7.469 milyon ABD dolarına, turizm giderleri de yüzde 15
artarak 1.812 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 31,1 oranında artarak 5.657
milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde 2007 yılının ilk yarısında 49 milyon ABD doları net giriş olmuşken, bu yılın ilk yarısında 324 milyon ABD doları tutarında net çıkış gerçekleşmiştir. İçinde bulunduğumuz yıl için taşımacılık
kalemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, navlun kaleminde bir önceki yılın Ocak-Haziran dönemine oranla yüzde 53,6’lık artışla 1.430
milyon ABD doları net çıkış; diğer taşımacılık kaleminde ise yüzde 12,9 oranında artışla 1.106 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz
girişi, 2007 yılının Ocak-Haziran dönemine oranla yüzde 12 artarak 468 milyon ABD doları olmuştur.

Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, 2008 yılının ilk yarısında bir önceki yılın ilk yarısına oranla yüzde 30,2 azalarak 345 milyon ABD doları olmuştur.

Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılının ilk yarısında toplam 3.893 milyon ABD doları fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2008 yılının ilk yarısında yüzde 26,6 artışla 4.928 milyon ABD doları fazla vermiştir.

GELİR DENGESİ

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemindeki net çıkış, 2007 yılının Ocak-Haziran dönemine göre yüzde
21,2 oranında artarak 4.384 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 71,7 artışla
1.770 milyon ve yüzde 24,9 artışla 2.915 milyon ABD doları olurken; portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 354 milyon ABD
dolarına ulaşmıştır.

2008 yılı Ocak-Haziran döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 18,6 artarak 4.029 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

CARİ TRANSFERLER

Cari transferler kalemi, 2008 yılının ilk yarısında yüzde 9,8 oranında büyüyerek 904 milyon ABD doları giriş kaydetmiştir. Bu dönemde,
diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirleri 674 milyon ABD doları gelir kaydederken, diğer transferlerden kaynaklanan net
çıkış 39 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

II- SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI

2008 yılının ilk yarısında finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın ilk yarısına göre yüzde 101,7 artarak
31.200 milyon ABD doları olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıda özetlenmektedir.

DOĞRUDAN YATIRIMLAR

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve
yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın Ocak-Haziran döneminde 12.520 milyon ABD doları olarak gerçekleşmişken 2008
yılının aynı döneminde yüzde 39,4 azalarak 7.587 milyon ABD doları olmuştur. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtdışında
yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 10,4 artarak
1.473 milyon ABD dolarına yükseldiği gözlemlenirken, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 59 milyon ABD doları net kredi kullanımı gerçekleştirilmiştir.

Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2007 yılının ilk yarısında net 1.567 milyon ABD doları tutarında yatırım yapılmışken 2008 yılının aynı döneminde yapılan yatırım miktarı 1.735 milyon ABD dolarına yükselmiştir. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde 2008 yılının ilk yarısında gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın ilk yarısına oranla yüzde 46,6 azalarak 5.852 milyon ABD doları net giriş gerçekleşmiştir.

PORTFÖY YATIRIMLARI

2007 yılının Ocak-Haziran döneminde 5.993 milyon ABD doları net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2008 yılının aynı döneminde 1.647 milyon ABD doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2007 yılının Ocak-Haziran döneminde 1.054 milyon ABD doları net alım gerçekleştirilmişken, 2008 yılının aynı döneminde 345 milyon ABD doları tutarında net alım yapılmıştır.

Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler bölümünde Genel Hükümet, 2008 yılının Haziran ayında yurtdışında tahvil ihracı yoluyla 500 milyon ABD doları tutarında borçlanmış ve 2008 Ocak-Haziran döneminde 366 milyon ABD doları net geri ödeme gerçekleştirmiştir.

Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında bu yılın Haziran ayındaki 1.845 milyon ABD doları tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Haziran 2008 döneminde toplam 2.772 milyon ABD doları net alım gerçekleştirmiştir. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında bu yılın Haziran ayında yapılan 668 milyon ABD doları tutarındaki net alıma rağmen Ocak-Haziran 2008 döneminde
yurtdışı yerleşiklerce toplam 414 milyon ABD doları tutarında net satım gerçekleştirilmiştir.

DİĞER YATIRIMLAR

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde bir önceki yılın ilk yarısında 5.409 milyon ABD doları net giriş gerçekleşmişken, 2008 yılının ilk yarısında 24.063 milyon ABD doları
net giriş olmuştur.

a. Varlıklar

Bu bölümde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, bir önceki yılın ilk yarısında 642 milyon ABD doları tutarında net kredi açılmışken, bu yılın ilk yarısında açılan net kredi miktarı 1.052 milyon ABD doları olmuştur.
Öte yandan, nakit kredilerde bir önceki yılın ilk yarısında 126 milyon ABD doları net kredi açılmışken, bu yılın aynı döneminde açılan net kredi miktarı 22 milyon ABD doları olmuştur.

Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2007 yılının Ocak-Haziran döneminde 6.639 milyon ABD doları artmışken,
2008 yılının aynı döneminde 6.172 milyon ABD doları artış gerçekleştirmiştir.

b. Yükümlülükler

2007 yılının Ocak-Haziran döneminde 12.816 milyon ABD doları artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde 2008 yılının aynı döneminde
31.309 milyon ABD doları artış olmuştur.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde bu yılın ilk yarısında 4,6 milyar ABD
doları net kullanım kaydedilmiştir. Aynı kalemde bir önceki yılın aynı döneminde 2.098 milyon ABD doları net kullanım gerçekleşmişti.

Krediler kalemi incelendiğinde ise Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, Haziran ayında gerçekleşen 224 milyon ABD doları geri ödeme ile birlikte 2008 yılı Ocak-Haziran döneminde 2.658 milyon ABD doları net kullanım gerçekleştirmiş; bu yılın ilk yarısında yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak net 889 milyon ABD doları geri ödemede bulunmuştur. 2007 yılının ilk yarısıyla karşılaştırıldığında, bankacılık sektörünün yurtdışından sağladığı net kredi miktarı yüzde 10,5 azalarak 3.767 milyon ABD doları olmuşken, diğer sektörlerin sağlamış olduğu net kredi miktarı yüzde 36,5 artarak 17.565 milyon ABD doları olmuştur.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, bir önceki yılın Ocak-Haziran döneminde 3.951 milyon ABD doları net çıkış gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 3.426 milyon ABD doları tutarında net giriş gözlemlenmiştir. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 3.837
milyon ABD doları tutarında artmıştır.

Rezerv Varlıklar

Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2007 yılının ilk yarısında 6.890 milyon ABD doları artmışken, bu yılın ilk yarısında 362 milyon ABD doları artış göstermiştir.