Balonun faturasını alıcı ödüyor
Faiz oranlarının gerilemesi karşısında, birikimler büyük ölçüde gayrımenkule yöneldi. Büyük birikimler ticari gayrımenkullere, küçükler ise konuta yöneliyor.
Ticari gayrımenkuller ile konutta balon oluştu. Balon her tür konutta değil. Özellikle lüks konutta. TOKİ'nin şişirdiği arsa fiyatları balonun büyümesine yol açıyor.
Metrekaresi 5 bin TL'den 5 bin dolara, 5 bin dolardan da 5 bin euroya yükselen konut fiyatları durmaz oldu. Metrekaresi 10 bin, 15 bin dolardan satışlardan söz edilirken, 25 bin euroluk rakamlar gündeme geldi.
Kriz ABD'de gayrımenkul piyasasındaki balondan kaynaklandığı için benzer bir sorun ile Türkiye'de de karşılanma endişesi ortaya çıktı.
Türkiye'de konut sektöründe balon oluşuyor ama, bu balonun ekonomide sorun yaratma olasılığı zayıf. Balonun faturasını konut ve ticari gayrımenkul alanlar üstlenecek.
Balon ekonomiyi bankalar yoluyla etkiliyor. Konut kredileri ödenemeyince banka sistemi çöküyor.
Bizde toplam banka kredilerinde konut kredilerinin payı yüzde 10 dolayında.
Bizde toplam tüketici kredilerinde konut kredilerinin payı üçte bir oranında.
ABD'de konut kredisi kullanan zora geldiğinde anahtarı bankaya teslim ediyor. Bizde ise kredi kullanan bütün varlığı ile sorumlu.
İşte bunun için kredi kullanan, daha sonra fiyatlar düşse de zararı sineye çekerek borcunu ödemeye devam ediyor.
Bu nedenle bizde konut kredilerinde ödeme gecikmeleri sorun teşkil etmiyor.
Kaldı ki lüks konutlara yatırım yapanlar paranın maliyetini dikkete almayanlar. Burada bir fırsat maliyeti hesabı söz konusu oluyor. Uzun dönemli bekleyişler yatırımcıyı avutuyor.
Önemli olan ticari gayrımenkul yatırımlarında ve özellikle alışveriş merkezi yatırımlarında ortaya çıkan balon. Çünkü ticari gayrımenkullerdeki yanlış fiyatlama, yatırımcıyı daha fazla üzüyor.
Alışveriş merkezi yatırımlarının da bir özelliği var. Bizde bu yatırımları daha başka alanlarda faaliyeti olanlar ya sermaye kaydırmak için ya da birikimlerini değerlendirmek için yapıyor. Bazı yatırımlar da inşaat şirketlerinin yan faaliyeti şeklinde ortaya çıkıyor. İşte bu nedenle balon yapan fiyatlar sonucu projelerde karşılaşılacak risk doğrudan banka sistemine yansımayacak..
Nihayet önemli bir faktör Türk insanının gayrımenkul sevdasıdır. Türk insanı için gayrımenkul sahibi olmak önemlidir. Sahip olurken yüksek fiyat ile satın alsa da ileride kazançlı çıkacağına inanır.
İşte bu nedenle bizde gayrımenkullerdeki balon, ekonomi için önemli bir tehlike teşkil etmez.(milliyet)
