Cari açık 7 ayda yüzde 42,5 arttı

2008 yılının Temmuz ayında cari açık, bir önceki yılın aynı ayıyla karşılaştırıldığında yüzde 43,4 oranında artarak 2 milyar 871 milyon ABD Doları'ndan 4 milyar 117 milyon ABD Doları'na yükseldi. Piyasalarda beklenti 4.57 milyar dolar açık olacağı yönündeydi.

TCMB'den yapılan açıklamaya göre, alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ödemeler dengesindeki dış ticaret açığı bu yılın Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına oranla yüzde 32,6 artarak 6.480 milyon ABD Doları'na, hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirler yüzde 26,2 oranında artarak 2.618 milyon ABD Doları'na ve gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler yüzde 7,2 artarak 464 milyon ABD Doları'na yükseldi. Öte yandan, aynı dönemde cari transferlerden kaynaklanan girişlerin yüzde 44 oranında azalarak 209 milyon ABD Doları'na düştüğü gözlemlendi.

Bu gelişmeler sonucunda 2008 yılının Ocak-Temmuz döneminde cari açık, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında yüzde 42,5 oranında artmış ve 22 milyar 140 milyon ABD Doları'ndan 31 milyar 554 milyon ABD Doları'na yükseldi.

Açıklamada şu bilgiler verildi:

"Dış Ticaret Dengesi

2008 yılı Ocak-Temmuz dönemi verilerine göre ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret dengesi, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 39,6 artarak 35.249 milyon ABD Doları tutarında açık vermiştir. 2008 yılının yedi aylık dönemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, altın dahil ithalat (CIF) harcamalarının bir önceki yıla oranla yüzde 36,6 oranında artarak 126.380 milyon ABD Doları'na ulaştığı ihracat (FOB) gelirlerinin yüzde 39 oranında artarak 81.397 milyon ABD Doları'na ve tahmini bavul ticareti gelirlerinin ise yüzde 4,7 oranında azalarak 3.232 milyon ABD Doları'na ulaştığı görülmektedir.

Hizmetler Dengesi

Temmuz ayı tahmini veriler olmak üzere, 2008 yılının yedi aylık döneminde turizm gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 23,7 artarak 10.483 milyon ABD Doları'na, turizm giderleri de yüzde 9,9 artarak 2.126 milyon ABD Doları'na yükselmiştir. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 27,8 oranında artarak 8.357 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

Hizmetler başlığının diğer önemli bir kalemi olan taşımacılık kaleminde 2007 yılının yedi aylık döneminde 32 milyon ABD Doları net giriş olmuşken, bu yılın Ocak-Temmuz döneminde 334 milyon ABD Doları tutarında net çıkış gerçekleşmiştir. İçinde bulunduğumuz yıl için taşımacılık kalemi alt kalemler itibariyle incelendiğinde, navlun kaleminde bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 49,7’lik artışla 1.916 milyon ABD Doları net çıkış diğer taşımacılık kaleminde ise yüzde 20,6 oranında artışla 1.582 milyon ABD Doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2007 yılının Ocak-Temmuz dönemine oranla yüzde 17,3 artarak 563 milyon ABD Doları olmuştur.

Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri kalemiyle ilgili olarak net gider, 2008 yılının Ocak-Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 16,7 azalarak 468 milyon ABD Doları olmuştur.

Bu gelişmeler sonucunda, 2007 yılının yedi ayında toplam 5.968 milyon ABD Doları fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, 2008 yılının aynı döneminde yüzde 24,1 artışla 7.405 milyon ABD Doları fazla vermiştir.

Gelir Dengesi

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemindeki net çıkış, 2007 yılının Ocak-Temmuz dönemine göre yüzde 20 oranında artarak 4.858 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 64,7 artışla 1.945 milyon ve yüzde 27,2 artışla 3.270 milyon ABD Doları olurken portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 418 milyon ABD Doları'na ulaşmıştır.

2008 yılı Ocak-Temmuz döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 18,3 artarak 4.561 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

Cari Transferler

Cari transferler kalemi, 2008 yılının yedi aylık döneminde yüzde 4 oranında küçülerek 1.148 milyon ABD Doları giriş kaydetmiştir. Bu dönemde, diğer sektörler kalemi altında yer alan işçi gelirleri 791 milyon ABD Doları gelir kaydederken, diğer transferlerden kaynaklanan net giriş 15 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir.

SERMAYE VE FİNANS HESAPLARI

2008 yılının Ocak-Temmuz döneminde finans hesaplarında gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 79,7 artarak 35.917 milyon ABD Doları olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıda özetlenmektedir.

Doğrudan Yatırımlar

Doğrudan yatırımlar kalemi altında, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, bir önceki yılın Ocak-Temmuz döneminde 14.516 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmişken bu yılın aynı döneminde yüzde 35,5 azalışla 9.358 milyon ABD Doları olmuştur. Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 15,4 artarak 1.720 milyon ABD Doları'na yükseldiği tahmin edilirken, Türkiye’deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 35 milyon ABD Doları net kredi kullanımı gerçekleştirilmiştir.

Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlarla ilgili olarak, 2007 yılının yedi aylık döneminde net 1.768 milyon ABD Doları tutarında yatırım yapılmışken 2008 yılının aynı döneminde yapılan yatırım miktarı 1.829 milyon ABD Doları'na yükselmiştir. Sonuç itibariyle, doğrudan yatırımlar kaleminde 2008 yılının Ocak-Temmuz döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 40,9 azalarak 7.529 milyon ABD Doları olmuştur.

Portföy Yatırımları

2007 yılının Ocak-Temmuz döneminde 8.530 milyon ABD Doları net sermaye girişi olan portföy yatırımlarında 2008 yılının yedi aylık döneminde 2.535 milyon ABD Doları tutarında net giriş gerçekleşmiştir.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2007 yılının Ocak-Temmuz döneminde 1.429 milyon ABD Doları net alım gerçekleştirilmişken, 2008 yılının aynı döneminde 452 milyon ABD Doları tutarında net alım yapılmıştır.

Portföy yatırımları kaleminin yükümlülükler başlığı altında yurtdışında gerçekleştirilen tahvil ihraçlarıyla ilgili olarak Genel Hükümet, Temmuz ayında yeni tahvil ihracı veya geri ödemesinde bulunmamış bu nedenle, yılın ilk yarısında 366 milyon ABD Doları olarak gerçekleşen net geri ödeme tutarı Ocak-Temmuz döneminde de aynı kalmıştır.

Yurtdışında yerleşik kişiler, hisse senedi piyasasında bu yılın Temmuz ayındaki 579 milyon ABD Doları tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Temmuz 2008 döneminde toplam 3.351 milyon ABD Doları net alım gerçekleştirmiştir. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında bu yılın Temmuz ayında yapılan 413 milyon ABD Doları tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Temmuz 2008 döneminde yurtdışı yerleşiklerce toplam 2 milyon ABD Doları tutarında net alım gerçekleştirilmiştir.

Diğer Yatırımlar

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde bir önceki yılın Ocak-Temmuz döneminde 6.569 milyon ABD Doları net giriş gerçekleşmişken, 2008 yılının aynı döneminde 26.512 milyon ABD Doları net giriş olmuştur.

Varlıklar

Bu bölümde yer alan ticari kredilerde, ihracat karşılığı yurtdışına açılan kredilerle ilgili olarak, bir önceki yılın yedi aylık döneminde 587 milyon ABD Doları tutarında net kredi açılmışken, bu yılın aynı döneminde açılan net kredi miktarı 1.140 milyon ABD Doları olmuştur. Aynı dönem için nakit kredilerde bir önceki yıl 118 milyon ABD Doları net geri ödeme gerçekleşmişken, 2008 yılında yurtdışı yerleşiklere 330 milyon ABD Doları tutarında net kredi açılmıştır.

Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2007 yılının Ocak-Temmuz döneminde 5.125 milyon ABD Doları artmışken, 2008 yılının aynı döneminde 8.837 milyon ABD Doları artış gerçekleştirmiştir.

Yükümlülükler

2007 yılının Ocak-Temmuz döneminde 12.163 milyon ABD Doları artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde 2008 yılının aynı döneminde 36.819 milyon ABD Doları artış olmuştur.

Alt kalemler itibariyle incelendiğinde, ithalat karşılığı sağlanan ticari krediler kaleminde 2008 yılının Ocak-Temmuz döneminde 5.610 milyon ABD Doları net kullanım kaydedilmiştir. Aynı kalemde bir önceki yılın aynı döneminde 3.097 milyon ABD Doları net kullanım gerçekleşmişti.

Krediler kalemi incelendiğinde ise Uluslararası Para Fonu kredileriyle ilgili olarak Genel Hükümet, Temmuz ayında kullanım veya geri ödemede bulunmamış ve böylece 2008 yılı Ocak-Temmuz döneminde net kullanım miktarı 2.658 milyon ABD Doları'nda kalmıştır. Söz konusu yedi aylık dönemde yurtdışı piyasalar ve diğer uluslararası kuruluşlardan sağlanan uzun vadeli kredilerle ilgili olarak net 449 milyon ABD Doları geri ödemede bulunmuştur. Ayrıca, 2007 yılının Ocak-Temmuz dönemiyle karşılaştırıldığında, bankacılık sektörünün yurtdışından sağladığı net kredi miktarı yüzde 46,1 artarak 5.277 milyon ABD Doları olmuşken, diğer sektörlerin sağlamış olduğu net kredi miktarı yüzde 41,5 artarak 19.235 milyon ABD Doları olmuştur.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, bir önceki yılın Ocak-Temmuz döneminde 5.782 milyon ABD Doları net çıkış gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 4.207 milyon ABD Doları tutarında net giriş gözlemlenmiştir. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 4.631 milyon ABD Doları tutarında artmıştır.

Rezerv Varlıklar

Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2007 yılının Ocak-Temmuz döneminde 7.863 milyon ABD Doları artmışken, bu yılın aynı döneminde 659 milyon ABD Doları artış göstermiştir."