İlk çeyrekte sürpriz büyüme

Yılın ilk çeyreğinde milli gelir büyüme oranı yüzde 6.6 ile beklentilerin oldukça üzerinde çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 1998 temel yıllı seriye göre üretim yoluyla hesaplanan gayri safi yurt içi hasılada (GSYH) Ocak-Mart dönemindeki gerçekleşmeleri açıkladı açıkladı. Buna göre anılan dönemde GSYH, cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla yüzde 17.5’lik artışla 221 milyar 704 Milyon YTL, sabit fiyatlarla ise yüzde 6.6 artışla 24 milyar 232 milyon YTL oldu.

TARIMDA YÜZDE 5.6, SANAYİDE YÜZDE 7 BÜYÜME
Kuraklık nedeniyle geçen yıl hızlı bir küçülme yaşanan tarım sektörü bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 5.6 oranında büyüdü. Tarım sektörü geçen yılın aynı döneminde yüzde 6.9 küçülmüştü.

İmalat sanayii ise hızlı büyümesini sürdürdü. Geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 10.2 büyüyen imalat sanayii, bu yıl aynı dönemde de yüzde 7 oranında bir büyüme kaydetti.
Madencilik ve taşocakçılığı sektöründe ilk çeyrekte yüzde 8.4 büyüme kaydedildi. Sektör, geçen yılın aynı döneminde de yüzde 9.3 büyümüştü. Geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 7 büyüyen elektrik gaz ve su sektörü de bu yıl aynı dönemde yüzde 8.5 büyüme gösterdi. İnşaat sektöründe geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 8.4 olan büyüme oranı bu yıl aynı dönemde yüzde 2.8’de kaldı. Toptan ve perakende ticaret sektörünün büyüme oranı ise yüzde 6.3’ten yüzde 9.9’a yükseldi.

Büyüme oranı oteller ve lokantalar sektöründe yüzde 7.3’ten yüzde 5.2’ye, ulaştırma, depolama ve haberleşmede yüzde 8.4’ten yüzde 7.7’ye, mali aracı kuruluşlarda yüzde 12.7’den yüzde 8.9’a, eğitimde yüzde 7.6’dan yüzde 0.6’ya, konut sahipliğinde yüzde 2.6’dan yüzde 1.5’e geriledi. İlk çeyrekler itibariyle GSYH büyüme oranı sağlık işleri ve sosyal hizmetlerde yüzde 2.8’den yüzde 11.8’e yükseldi.

Balıkçılık sektöründe geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 2.3 olan küçülme oranı bu yıl yüzde 4.4’e çıkarken, geçen yıl yüzde 1 küçülen kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik sektörü bu yıl yüzde 3.6 büyüdü. Geçen yıl ilk üç aylık dönemde yüzde 15.9 gibi yüksek bir büyüme gösteren gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetlerinde bu yıl yüzde 0.5 küçülme meydana geldi.

ÖZEL SEKTÖR YATIRIMLARINDA CANLANMA
Geçen yıl durma noktasına gelen özel sektör yatırımlarında bu yılın ilk çeyreğinde canlanma yaşanırken, kamu yatırımlarında hızlı bir düşüş meydana geldi.

TÜİK’in harcamalar yöntemiyle hesapladığı yeni GSYH serisine göre özel sektörün gayri safi sabit sermaye oluşumunda geçen yılın ilk çeyreğinde yüzde 1.8 olan artış, bu yıl aynı dönemde yüzde 11.3’e ulaştı. Bu kapsamda ilk çeyrekler itibariyle özel sektörün geçen yıl yüzde 3.6 küçülen makine-teçhizat yatırımları bu yıl aynı dönemde yüzde 15.6 artış gösterdi. Özel sektörün inşaat yatırımlarındaki artış oranı ise yüzde 12.9’dan yüzde 4.8’e geriledi.

KAMUNUN MAKİNE TEÇHİZAT YATIRIMINDA REKOR ARTIŞ
Bu arada kamunun inşaat yatırımlarındaki düşüşün etkisiyle toplam gayri safi sabit sermaye oluşumu gerilerken, makine ve teçhizat yatırımlarında rekor düzeyde artış görüldü. Kamunun geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 3.6 gerileyen makine teçhizat yatırımları bu yıl aynı dönemde yüzde 37.2 büyüdü. Kamu kesiminin inşaat yatırımları ise geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 5.1 büyürken, bu yıl aynı dönemde yüzde 12.1 küçüldü. Bu gelişmelerle kamunun gayri safi sabit sermaye oluşumu yüzde 7.7 küçüldü. Kamu gayri safi sabit sermaye oluşumu geçen yıl aynı dönemde yüzde 4.3 büyümüştü.

MAAŞ VE ÜCRETLER YERİNDE SAYDI
Geçen yıl ilk çeyrekte sabit fiyatlarla yüzde 4.7 büyüyen devletin nihai tüketim harcamaları, bu yıl aynı dönemde de yüzde 4.2 oranında büyüme gösterdi. Söz konusu artış mal ve hizmet alımlarından kaynaklandı. Kamunun nihai tüketim harcamaları kapsamında maaş-ücret ödemeleri ilk çeyrekte sabit fiyatlarla sadece yüzde 0.4 büyürken, mal ve hizmet alımlarında yüzde 10.1 artış gerçekleşti.

YURT İÇİ TÜKETİMDE CANLANMA
İlk çeyrekler itibariyle yerleşik hane halklarının tüketimi yüzde 5.5’ten yüzde 7.3’e yükseldi. Yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının yurt içi tüketim artışı yüzde 5.5’ten yüzde 7.1’e yükselirken, yerleşik olmayan hane halklarının yurt içi tüketimindeki artış yüzde 6.4’ten sıfıra indi. Yerleşik hane halklarının geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 7.7 artan yurt dışı tüketimi ise bu yıl aynı dönemde yüzde 2.7 geriledi.

YILLIK BÜYÜME YÜZDE 4.1
Bu yılın ilk çeyreğinde, gayri safi yurt içi hasıla geçen yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla yüzde 6.6 büyürken, Mart sonu itibariyle son bir yılda önceki bir yıllık döneme göre büyüme oranı ise yüzde 4.1 olarak gerçekleşti.

Bu yıl Ocak-Mart döneminde cari fiyatlarla 221 milyar 704 milyon YTL olan GSYH, Mart sonu itibariyle son dört çeyreğin toplamında ise 889 milyar 410 milyon YTL’ye ulaştı. Cari fiyatlarla GSYH geçen yılın ikinci çeyreğinde 210 milyar 476 milyon, üçüncü çeyrekte 236 milyar, son çeyrekte de 221 milyar 230 milyon YTL olmuştu. Cari fiyatlarla GSYH, önceki dört çeyreklik (yıllık) dönemde 788 milyar 437 milyon YTL olarak gerçekleşen tutara göre yüzde 12.8 büyüdü.

Sabit fiyatlarla ise GSYH, geçen yıl ikinci çeyrekte 24 milyar 618 milyon, ikinci çeyrekte 27 milyar 818 milyon, dördüncü çeyrekte 25 milyar 872 milyon ve bu yıl ilk çeyrekte 24 milyar 232 milyon YTL olmak üzere bir yılda 102 milyar 540 milyon YTL düzeyinde gerçekleşti. GSYH’nin sabit fiyatlarla tutarı önceki bir yıllık (dört çeyreklik) dönemde ise 98 milyar 481 milyon YTL olmuştu. Buna göre GSYH, son bir yılda önceki bir yıllık döneme göre sabit fiyatlarla yüzde 4.1 oranında büyüdü.