"Kriz derinden, kemire kemire geliyor"
Ankara Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ferhat Emil, ABD’de başlayan ve dünyayı saran küresel mali krizin diğerlerinden farkının çok derinden ve kemire kemire gelmesi olduğunu belirterek, kriz riski ortada iken önlem almanın zor olduğunu söyledi.
Reuters’ın haberine göre, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Görevlisi Ferhat Emil, krizin bütün dünyayı etkileme potansiyelinin çok yüksek bulunduğunu ifade ederek, “Bu krizi farklı kılan çok derinden, kemire kemire gelmesi, dolayısıyla büyüklüğü ve boyutunu bir anda şok olarak göremediğimiz bir kriz olması. Türkiye’de bankaların önemli bir bölümünün yabancı bankaların elinde olması nedeniyle onların kendi merkezlerindeki sıkıntıların Türkiye’ye yansıması ne olacak bunları bilemiyoruz” dedi.
Türkiye’de finansal kesimdeki sağlamlık konusunu “kara kutu”ya benzeten Emil, şu değerlendirmede bulundu: “İçinden ne çıkacak bilmiyoruz. Belki hakikaten sağlamdır, belki risk unsuru vardır. Bünyesel olarak sağlam gibi gözüküyoruz, ama alttan alta ne geldiğini kimse çok kestiremiyor. Bankacılık otoritesinin daha net ve güvenilir bilgi vermesi lazım. ‘Bize bir şey olmaz’ demek yetmez somut bilgiyle bunun desteklenmesi lazım. Böyle durumlarda kriz çıkmadan hükümetlerin önleyici birşey yapması zor. Bu kriz Türkiye’yi sarstığı zaman problemleri çözme akla geliyor. O anlamda belki mevduata verilen garantiyi genişletme akla gelebilir. Türkiye açısında böyle bir krizde bu aşamaya geldikten sonra yapılabilecek fazla bir politik alternatif gözükmüyor. ‘Bir şeyler yapılsın’ deniliyor, ama ‘ne yapılmalı’ konusunda net bir şey yok. Şimdi ‘mevduata garantiyi genişleteceğim’ demek işleri daha çok olumsuz etkileyebilir. Krizleri önleyici tedbirlerin, kriz riski olmadan çok önceden yapısal olarak gündeme gelmesi gerekir. Biz o süreci geçirdik. Krizlere karşı mücadele böyle yapılır, krize girme riski azaltılarak yapılır. Risk ortada iken ve bir anda gerçekleştiği zaman önlem almak gibi bir şey olmaz. Ancak, o kriz olduktan sonra etkisini gidermek için bir şey yapılabilir.”
Krizin reel sektörde daha çok hissedileceğini ve önemli ölçüde daralmayla sonuçlanabileceğini vurgulayan Emil, kamu otoritesinin bu durumdan “kamu maliyesinin genişlemesi” ile çıkabileceğini, ancak bunun da sınırlı olduğunu kaydetti.
Emil, vergi tahsilatında bir yavaşlama olduğunu ve dış ticaretteki olası daralmanın da bu alandaki vergileri etkileyeceğine işaret etti.
ABD’de mali sektörün denetlenmediğinin “hayret verici” bir şekilde ortaya çıktığını kaydeden Emil, “Aleme talkını verirken, kendileri salkım yiyordu. Şimdiye kadar bütün dünyaya krizler konusunda ahkam kesiyordu. Kendi ülkesinde bu kadar başı boşluk” şeklinde konuştu.
