Muhtaçlık aylığına yeni düzenleme

**Muhtaç ve güçsüz 65 yaşını doldurmuş vatandaşlar ile özürlü vatandaşlara aylık bağlanmasına ilişkin usul ve şartlar yeniden belirlendi.

**

İl ve ilçe idare kurulları, 2015'ten itibaren, verdikleri muhtaçlık kararlarını 5 yılda bir, yönetmelikte belirtilen hükümler çerçevesinde değerlendirecek.

Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, "65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Özürlü ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmelik'i yeniledi. Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan yeni yönetmelik 1 Aralık 2010'dan, "il ve ilçe idare kurullarının, verdikleri muhtaçlık kararlarını 5 yılda bir yönetmelikte belirtilen hükümler çerçevesinde değerlendirmesi"ne ilişkin yönetmelik maddesi ise ise 2015 yılından itibaren yürürlükte olacak.

Yönetmelikte, "muhtaçlık aylığı"nın bağlanmasında, "2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun'da belirtilen gösterge rakamının devlet memurlarının aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutardan daha az geliri olanlar" esas alınıyor.

Yönetmelik, 65 yaşını doldurmuş, kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunmayan, sosyal güvenlik kurumlarından her ne ad altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, mahkeme kararıyla veya doğrudan bir mevzuat gereği bağlanmış herhangi devamlı bir gelire sahip bulunmayan ve muhtaçlık aylığının belirlenmesinde esas alınan tutardan daha az geliri olan Türk vatandaşlarını kapsıyor.

Ayrıca, özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranı, yüzde 40 ile yüzde 69 arasında olan, özürlü olduklarını yetkili hastanelerden alacakları özürlü sağlık kurulu raporu ile kanıtlayan 18 yaşını doldurmuş ve herhangi bir işe yerleştirilememiş olan özürlülerden; kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunmayan, sosyal güvenlik kurumlarından her ne ad altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, mahkeme kararıyla veya doğrudan bir mevzuat gereği bağlanmış herhangi devamlı bir gelire sahip bulunmayan ve her türlü gelirleri toplamının aylık ortalaması itibariyle muhtaçlık aylığının belirlenmesinde esas alınan tutardan daha az geliri olanlara, yönetmelik kapsamında aylık bağlanabilecek.

Özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranı, yüzde 70 ve üzerinde olan, "başkasının yardımı olmaksızın hayatını devam ettiremeyecek derecede özürlü" kabul edilen özürlü olanlarda, aylık hakkından yararlanmak için "herhangi bir işe yerleştirilememiş olma" şartı aranmayacak.

Sosyal güvenlik kurumlarından her ne ad altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, mahkeme kararıyla veya doğrudan bir mevzuat gereği bağlanmış herhangi devamlı bir gelire sahip bulunmayan ve her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamının aylık ortalamasına göre muhtaçlık aylığının belirlenmesinde esas alınan tutardan daha az geliri olduğu halde, kanunen bakmakla yükümlü olduğu ve fiilen bakımını gerçekleştirdiği 18 yaşını tamamlamamış özürlü yakını olanlara ayrıca, "sosyal güvenlik kurumlarından yetim olarak aylık veya gelir almakta olan çocuklardan özürlü olanların aldıkları aylık veya gelir toplamı tutarları özürlülük oranlarına göre yönetmelik kapsamında ödenecek olan aylık tutarından düşük olanlara" da yönetmelik kapsamında aylık bağlanabilecek.

MUHTAÇLIK YARDIMI ALABİLECEKLER
Muhtaçlığına karar verileceklerin, "muhtaçlık sınırına" eşit veya üzerinde nafaka almaması, nafaka bağlanmamış olmakla birlikte, nafaka yükümlülerinin gelir durumu itibariyle aile fertlerinin sayısı ile ikametgahlarındaki sosyal ve ekonomik durumları dikkate alınmak suretiyle yapılacak inceleme sonucunda, nafaka yükümlüsünün 2022 sayılı kanuna göre aldığı aylık hariç olmak üzere, ilgiliye ayırabilecekleri yardım miktarının muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde olmaması gerekiyor.

Ayrıca, "muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde ticari, zirai, serbest meslek kazancı, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç, irat vb. geliri, tarımsal destek gelirinin olmaması, ilgili mevzuat çerçevesinde tedavi yardımları kapsamında yapılan yardımlar hariç olmak üzere, il veya ilçe sosyal hizmetler müdürlüklerinden, Vakıflar Genel Müdürlüğünden, il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarından veya mahalli idarelerden ödenen muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde sürekli nakdi yardım almaması" gerekiyor.

Muhtaçlığın tespitinde bu gelir ve yardım tutarlarının toplamı da dikkate alınacak.

Evli olanların aylık gelirlerinin hesabında, eşlerin 2022 sayılı kanuna göre aldıkları aylıklar hariç olmak üzere, her türlü mal ve gelirlerinden Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre aile masraflarına iştirak edebileceği miktar, ayrıca dikkate alınacak.

Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü tarafından ödenen bakım ücreti, muhtaçlığın tespitinde bir gelir olarak dikkate alınmayacak.

MUHTAÇLIK AYLIĞINDAN YARARLANAMAYACAKLAR
"Sosyal güvenlik kurumlarından yetim olarak aylık veya gelir almakta olan çocuklardan özürlü olanların aldıkları aylık veya gelir toplamı tutarları özürlülük oranlarına göre yönetmelik kapsamında ödenecek olan aylık tutarından düşük olanlar" hariç olmak üzere, hangi ad altında olursa olsun sosyal güvenlik kurumlarından bir gelir veya aylık hakkından faydalananlar ile isteğe bağlı prim ödeyenler dahil olmak üzere başvuru tarihi itibariyle sosyal güvenlik kurumlarına uzun vadeli sigorta kolları ya da genel sağlık sigortası kapsamında prim ödeyenler muhtaçlık aylığından yararlanamayacak.

"Muhtaçlık sınırına" eşit veya üzerinde nafaka bağlanmış veya bağlanması mümkün olanlar, mahkeme kararıyla veya bir mevzuat gereği bağlanmış muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde devamlı bir geliri bulunanlar, Borçlar Kanunu'na göre malları ve gelirleri devredilerek bir sözleşmeyle gerçek veya tüzel kişilerce kendilerine bakılanlar, taşınır ve taşınmazlarından dolayı muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde geliri olanlar ile gelir sağlaması mümkün olanlar, herhangi bir şekilde muhtaçlık sınırına eşit veya üzerinde devamlı gelir sağlayan ya da sağlaması mümkün olanlar da bu uygulamadan yararlanamayacak.

Kamu kurum ve kuruluşlarında iaşe ve ibateleri dahil olmak üzere sürekli bakımı yapılan veya yaptırılanlardan, mevzuatı gereği kendilerine muhtaçlık sınırına eşit veya daha fazla gelir, harçlık, aylık ve benzeri adlarla düzenli olarak ödeme yapılanlar hakkında da yönetmelik uygulanmayacak.

Aylık farkı almaya hak kazanacak şekilde özürlü olduğunu belgeleyen ve sosyal güvenlik kurumlarından yetim olarak aylık veya gelir almakta olan çocuklardan, aldıkları aylık ya da gelir toplamı tutarları özürlülük derecelerine göre yönetmelik kapsamında ödenebilecek olan aylık tutarından düşük olanlara, yönetmelikle belirlenen diğer şartlar aranmaksızın aradaki fark ödenecek. Sosyal güvenlik kurumlarından birden fazla aylık veya gelir alanlara ise yalnızca tercih edecekleri bir aylık veya gelir için fark ödemesi yapılacak.

2 YIL AYLIĞINI ALMAYANLARIN AYLIĞI KESİLECEK
Aylıkların ödeme gün ve dönemleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından belirlenecek. Eski yönetmelik uyarınca bu ödemeler, 1 Mart'tan başlamak üzere, 3'er aylık dönemler itibariyle peşin olarak yapılıyordu.

Bağlanan aylıklar veya aylık farkları, "aylık sahibinin ölümü, feragatı, Türk vatandaşlığından çıkarılması, Türk vatandaşlığını muhafaza edenler hariç yabancı memleket uyruğuna girmesi, muhtaçlığının kalkması, özürlülük oranının yüzde 40'ın altına düşmesi, özürlünün 18 yaşını tamamlaması, özürlü bakım ilişkisinin fiilen gerçekleşmediğinin belirlenmesi, sosyal güvenlik kurumlarından ödenmekte olan yetim aylığı veya gelirinin kesilmesi, özürlülerin bir işte çalışmaya başlaması veya sosyal güvenlik kurumlarına uzun vadeli sigorta kolları ya da genel sağlık sigortası kapsamında prim ödemesi ve aylığın 2 yıl boyunca aralıksız olarak alınmaması, aylıktan faydalanamamaya ilişkin hususların mevcut olduğunun tespit edilmesi" hallerinde, bu durumların meydana geldiği tarihi takip eden ilk ödeme döneminden itibaren kesilecek.

Özürlülük durumu sürekli olanların 18 yaşını doldurması halinde, aylık bağlanma talepleri yeniden değerlendirilecek.