Petroldeki yükselişin suçlusu ABD

ABD Merkez Bankası (FED) eski başkanı Alan Greenspan, petrol ve gıda fiyatlarında yaşanan tırmanışın bir balon olarak büyüdüğünü, ancak bu trendi yönlendiren yönlendirici unsurların da bulunduğunu söyledi. Uzmanlar ise petrol fiyatlarındaki yüksekliği ABD'nin zayıf dolar politikasına bağladılar.

ABD ham petrolü bugün 130 doların üzerine çıkarak yeni bir rekor kırdı. Brent petrolü 129,5 dolar OPEC petrol sepeti ise 1.78 dolar artışla 121.02 dolar/varile yükseldi. OPEC petrol sepeti 1 Nisan'da 76 dolar seviyesinde hareket ediyordu. İran devriminin yaşandığı 1979 yılından bir yıl sonra yani Nisan ayında 101.70 dolarla tarihi rekor kıran petrol bugün daha yukarıları deneme yolunda.

"SPEKÜLATÖR SOROS UYARDI"

Greenspan son dönemin en önemli açıklamalarından birini yaptı. FED eski başkanı, enerji ve gıda fiyatlarındaki artışın spekülatif balonun önemli bir parçası olduğunu, bazı haklı sebepler olmasına karşılık fiyatlarda bu kadar spekülasyona gidilmemesi gerektiğini bildirdi.

Dünya para hareketinde spekülasyonlarıyla tanınan ABD'li milyarder George Soros da kredi krizinde akut dönemin geçtiğini, bundan sonra daha stabil hareketlenmelerin olacağını belirtti. Ancak ABD ve İngiltere'nin krizin yan etkisiyle resesyona düşmekten kurtulamayacağına dikkat çeken Soros, çoğu ekonomilerin durgunlukta enflasyon artışını karşılayabilecek güçte olamayacağını dile getirdi. Soros, İngiltere Merkez Bankası'nın (BOE) piyasa hamlelerini Yunan trajedisine benzetirken İngiltere'nin ev fiyatlarıyla ilgili balonlara çeki düzen vermesini ve finans sektörünü kurtarma kahramanlığına girişmemesini istedi.

"KONUT YASASI TASARISI KİME YARIYOR?"

ABD'li senatör Frank Cumhuriyetçi ve Demokratlar'ın konut yasası konusunda ortak bir pakette anlaşmaya vardıklarını ve icralık duruma düşenlere 300 milyar dolarlık bir desteğin sağlanabileceği müjdesini verdi. Hükümet seçimlere yakın hem finans hem de reel sektörü memnun etme peşinde ve çıkacak kanunu ona göre düzenlemek istiyor. Bu reformda Wall Street'i unutmuyor. Ancak getirilecek sistem bankacıların ve kötü niyetli spekülatörlerin daha fazla işine yarayacağı korkusu hakim. Bu da tefecilerin ağzının suyunun akmasına sebep oluyor. Yeni bir kredi krizini önlemenin yolu aslında finans sektöründen çok konut sektörüne yatırım yapmaktan geçtiği konusunda ortak kanaat daha fazla.

"ZAYIF DOLAR POLİTİKASI VE SPEKÜLATÖR OYUNLARI"

Uzmanlara göre, ABD'nin uzun yıllar düşük dolar oyunuyla cari açığını kapama politikası petrol fiyatlarını patlattı. Analistler finans spekülatörlerinin FED'in geçen yıl Ağustos ayı ortasından itibaren faiz oranlarını düşürmesiyle birlikte kredi krizi etkilerini hafifletmek amacıyla piyasaya sürülen fonları emtiaya yönlendirdiklerini hatırlattılar.

2007 yılında 50 doların altındaki petrol Mart ayına kadar 90'lı dolarlarda salındı. Ardından finans spekülatörlerinin manipülasyona varan hareketlenmeleri bugün petrolü 130 doların üzerine taşıdı. Manipülasyon sadece petrol üzerinde değil başta gıda olmak üzere birçok emtia üzerinde yapıldı. Gıda ve emtiadaki yükselmeler de zayıf dolara karşı korunma amaçlığı olduğu tahmin ediliyor.

Uzmanlar dünyada günde 87 milyon varil petrol tüketilirken bugünkü fiyatlarla üreticilerin cebine artı 5 milyar dolar para giriyor. Petroldeki kazancın şu an itibariyle yüzde 45 seviyelerine ulaştığı belirtiliyor. Goldman Sachs analisti Arjun N. Murti'nin petrol iki yılda 200 dolara çıkacak tahmini ABD'nin zayıf dolar oyununa göre yapılmış durumda.

"TÜRKİYE'DE CARİ AÇIK PETROLLE KATLANIYOR"

ABD cari açığını petrol çubuğu ile ödemeler dengesini sağlamaya çalışırken Türkiye'de cari açık petrol fiyatlarının yükselmesiyle katlanıyor. Petrolün 1 dolar yükselmesi karşılanmaması durumunda Türkiye cari açığına 500 milyar dolar artı ekliyor. Petrol fiyatlarının artması cari açıkta kalmıyor, diğer ürünlerde de fiyat yükselişlerine dolayısıyla enflasyona sebep oluyor. Türkiye'nin enerji konusunda tek beklentisi Irak'ın Ceyhan'dan ihracatını günde 125 bin varil daha arttırarak 600 bin varile çıkarması planı.

Kredi krizinin 2009'dan itibaren şiddetinin azalacağı tüm uzmanlar tarafından söyleniyor. Ancak şu anda tüketici fiyatları azalırken üretici fiyatlarındaki yükseklik ki bu Türkiye'de de aynı, ABD'de hala genel fiyat seviyesini yansıtmadığını gösterdiği bir gerçek. Petrol fiyatları artarken FED'in enflasyonda bekleyişini sabit tutması biraz düşündürücü. Euro ABD'deki olumsuzluk sebebiyle sürekli değerleniyor. Bugün de iş güveni verisinin iyi gelmesi Alman ekonomisine moral verdi ve euro da buna yükselişle tepki verdi.

"TÜRKİYE'NİN ÖNCE KENDİ RİSKLERİNİ TEMİZLEMESİ GEREK"

Uluslar arası borsalarda dün yaşanan gelişmeler can sıkmasa da petrol ve emtiaya yönelim ciddi düşündürüyor. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) da durum farklı değil. AK Parti kapatma davasında belirsizlik var. Yargıtay Başkanlar Kurulu'nun bugün açıkladığı bildiride, "Bir yıla yakın süreçte ve özellikle son zamanlarda, giderek artan bir biçimde yargı erkine yönelik ve hukuk devleti olma ilkesiyle bağdaşmayan sistemli saldırıların Cumhuriyetin temel ilkelerini zedeler hal aldığı" yolundaki ifadeleri de piyasaları oldukça tedirgin etti. Avrupa Parlamentosu Türkiye raporunu kabul ederken ülkenin demokrasi ve insan hakları alanındaki reformları hızlandırması isteniyor. Gelişmeler çerçevesinde kısa vadede düşüş eğilimi biraz var. Fakat toparlanma da peşinden gelecek.