Yabancı Türkiye'de yükünü aldı, ülkesine taşıdı
**Yabancı yatırımcıların, 2002 başından 2009’un Temmuz sonuna kadar olan 8.5 yıllık dönemde Türkiye’deki doğrudan yatırımlarından yaptıkları kar transferleri ile “sıcak para” olarak gelen dış sermayenin portföy yatırımlarından elde ettiği getirilerden ülkelerine aktardığı tutarın toplamı 34 milyar 778 milyon dolara ulaştı.
**
ANKA’nın Merkez Bankası ödemeler dengesi verilerinden yaptığı hesaplamaya göre anılan dönemde yabancılar, Türkiye’deki doğrudan yatırımlarından elde ettikleri karların 10 milyar 866 milyon doları ile borsa, devlet iç borçlanma senetleri gibi finansal araçlara yaptıkları portföy yatırımlarından kazandıkları 23 milyar 912 milyon doları yurt dışına transfer ettiler. Böylece anılan dönemde Türkiye’de elde edilen karların 34 milyar 778 milyon dolarlık bölümü ülkeden çıkarak, başka ekonomilere akmış oldu.
DOĞRUDAN YATIRIMLARDA AZALMAYLA BİRLİKTE, KAR TRANSFERİ DE AZALDI
Kriz nedeniyle doğrudan yabancı sermaye girişleri azalırken, “doğrudan” yatırımlardan elde edilen karlardan yapılan transferlerin de son bir yılda azaldığı gözlendi. Geçen yıl 7 aylık dönemde doğrudan yatırımlarda 2 milyar 98 milyon dolar kar transferi yaşanırken, 2009 yılının aynı döneminde bu rakam yüzde 23.7 oranında azalarak, 1 milyar 600 milyon dolara geriledi. Doğrudan yatırımlarda kar transferleri 2000 yılında 300 milyon dolar düzeyinde gerçekleşirken, 2002’de 401 milyon dolara, 2003 yılında 643 milyon dolara yükselmişti. 2004 yılıyla birlikte belirgin bir şekilde artan kar transferleri, doğrudan yatırımlarda 1 milyar 43 milyon dolara ulaşmıştı. Doğrudan yatırımlarda kar transferi 2005’te 1 milyar 51 milyon, 2006’da 1 milyar 182 milyon ve 2007 yılında 2 milyar 208 milyon dolara çıktı. 2008 yılı sonunda ise 2 milyar 738 milyon dolarlık bir kar transferi yaşandı. Bu gelişmelerle doğrudan yatırımlarda 2003 başından bu yana gerçekleşen toplam kar transferi 10 milyar 866 milyon dolar düzeyine çıktı.
PORTFÖY YATIRIMLARINDAN 23.9 MİLYAR DOLAR
“Sıcak para” olarak gelen ve Türkiye’de borsa ve devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) başta olmak üzere çeşitli finansal yatırım araçlarına yatırım yapan yabancı sermayenin bu yolla elde ettiği kazançlardan yurt dışına transfer edilen tutar da 2009 yılının Ocak ?Temmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 17.6 oranında düşüş gösterdi. Bu yılın Ocak-Temmuz döneminde ise yurt dışı yerleşikler Türkiye’deki portföy yatırımlarından elde ettikleri 2 milyar 100 milyon doları yurt dışına aktardı. Portföy yatırımlarından yapılan kar transferi geçen yılın 7 aylık döneminde 2 milyar 548 milyon dolar düzeyindeydi. Bu düşüşte, küresel ekonomik kriz ve faiz oranlarının eski cazibesini yitirmesinin de etkisi oldu.
Küresel ekonomik kriz öncesine bakıldığında ise portföy yatırımlarından elde edilen kazancın, son yıllarda hızla büyüdüğü görülüyor. 2002’de 2 milyar 244 milyon dolar olan yabancıların portföy yatırımlarından elde ederek yurt dışına aktardığı tutar, 2003’te 2 milyar 616 milyon dolar, 2004’te 2 milyar 905 milyon dolar, 2005’te 3 milyar 326 milyon dolara çıktı. Yabancıların portföy yatırımlarından yaptığı kar transferleri, 2006’da 3 milyar 463 milyon, 2007’de 3 milyar 735 milyon dolara yükseldi.
Böylece 2003 başından bu yılın Temmuz sonuna kadar olan dönemde yabancıların Türkiye’de portföy yatırımlarından elde ederek yurt dışına aktardığı tutar 23 milyar 912 milyon dolara, doğrudan yatırımlarla birlikte toplam kar transferi 34 milyar 778 milyon dolara ulaştı.
