Borsa düşer, yükselir. Peki nedir bu borsa? Hisse senedi nasıl alınır, nasıl satılır? Endeks nedir? Teknik analiz, temel analiz nedir? İşte Borsa hakkında bilmek istediklerinizi içeren, yeni yatırımcılar için rehber niteliğinde bir makale.
Borsa kelimesi sözlük anlamıyla tüccarların ve özellikle sarraflarla değerli kâğıt ve tahvil alışverişiyle uğraşanların alım satım ve değişim amacıyla devlet denetimi altında iş yaptıkları yere denir.
Kısaca belli kurallara göre, talep edilen mallar için organize edilmiş piyasaya verilen addır. Örneğin hisse senedi gibi değerli evrakların alınıp satıldığı yerlere menkul kıymet borsası denir. Yeni adıyla Borsa İstanbul(BİST) eski adıyla da İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) adından anlayacağımız üzere bir menkul kıymet borsasıdır.
Borsalarda alıcı ve satıcılar genellikle komisyoncuların aracılık yapmasıyla karşı karşıya gelirler. Bu karşılaşmada Satıcının arzı ile alıcının talebi fiyatı belirler. Ve anlık olarak değişen arz talep dengesine göre fiyatlarda değişiklik gösterir. Her borsanın kendine özgü kuralları ve standartları olabilir. Aynı zamanda borsalarda bir düzenleyici denetleyici kurumlar olur.
Türkiye'de Borsa İstanbul, bir anonim şirket olarak kendi yönetim kurulunun aldığı kararlar ile yönetilir. Aynı zamanda 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu esasları çerçevesinde Sermaye Piyasası Kurulu tarafından denetlenir.
Borsa İstanbul'un amacı, kendi esas sözleşmesinde şöyle belirtilmiştir:
"Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde, sermaye piyasası araçlarının, kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer sözleGmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet Gartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin, rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak.
Bunlara ilişkin alım-satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerleri oluşturmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmektir."
Borsa İstanbul, 15 Mayıs 1995'ten bu yana İstanbul, Emirgan'da Reşitpaşa Mahallesi Tuncay Artun Caddesi'nde faaliyetlerine devam etmektedir.
Borsa İstanbul(Bist) endeks ve hisse verileri için tıklayınBorsa İstanbul'da işlemler resmi çalışma günlerinde, haftanın 5 iş günü devam etmektedir. Günlük bazda işlem saatleri 09:15 ile 17:40 arasındadır.
Bu süre içinde işlem saatleri iki seanstan oluşmaktadır. Açılış seansı işlemleri 09:15 ile 12:30 saatleri arasında, kapanış seansı işlemleri ise 14:00 ile 17:40 saatleri arasında yapılır.
Borsa İstanbul'da bir günlük seans ve işlem saatleri şöyledir:
1. Seans (09:15-12:30)
2. Seans (14:00-17:40)
Şimdilik Borsa İstanbul'da işlem gören şirket sayısı 568'dir. Borsa İstanbul yönetimi tarafından bu sayının artırılması için çalışmalar tam gaz sürmektedir.
Bir şirketin BİST'de işlem görebilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu tarafından halka arz izahnamesi onaylanması şirketlerin halka arz işleminin tamamlanması gerekmektedir. Halka arz, payların çok sayıda ve önceden bilinmeyen yatırımcılara çağrı ve ilan yoluyla satışı olarak tanımlanabilir.
Halka arz, Sermaye Piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrının devamında gerçekleştirilen pay satışı olarak tanımlanmaktadır. Halka açılma sürecinde şirketler için en zor aşama karar aşamasıdır. Halka açılmaya karar verildikten sonraki aşamalar daha kolaydır. Bir şirketi halka arz kararı vermeye yönlendiren birbirinden farklı koşullar bulunmaktadır:
Şirket, büyümesini halka arz yoluyla finanse etmeyi tercih edebilir.
Şirketin rakiplerinin halka açık şirketler olduğu durumlarda, halka açık şirketlerin finansal açıdan daha sağlam olduğu algılaması, rekabette halka kapalı şirketler için dezavantaj yaratabilir.
Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları büyütüp belirli bir aşamaya getirdikleri şirketleri halka arz etmek suretiyle kârını realize etme yolunu seçebilirler.
Şirket, çalışanlarını motive ve teşvik etmek amacıyla pay bazlı performans planlarını kullanabilir.
Şirket, halka arz sonrası kendine ekonomi sayfaları ve medyada daha çok yer bulur, yatırımcılar ve finansal kurumlar nezdinde kredibilitesi artar
Talep Toplama Yöntemi veya Borsada satış yönteminden bir tanesi ile halka arzı tamamlanan şirket Borsa İstanbul'da işlem görmeye başlar. Bu süreçten sonra halka açık olan şirketlerin yerine getirmek oldukları yükümlülükler vardır. Bu yükümlülüker, bağımsız denetim, kar payımı dağıtma, kamuyu aydınlatma, yatırımcı ilişkileri bölümü kurulması gibi yükümlülüklerdir.
Halka arz işlemi tamamlanan şirketler akabinde paylarının Borsa İstanbul piyasalarında işlem görmesi için, Borsa İstanbul kotuna/ kaydına alınırlar.
Bu süreçten sonra ilgli şirketlere ait hisse payları yatırımcılar tarafından alınıp satılabilir. Alım satımlar sonrası arz ve talep dengesine göre fiyat belirlenir ve işlemler devam eder.
Endeksler borsada işlem gören şirketlerin çeşitli kriterlere göre sınıflandırılarak yeni bir veri grubu oluşturulmasıdır. Örneğin, Borsa İstanbul'da işlem gören 568 şirket içerisinde Kimya sektöründe faaliyet gösteren şirketler gruplandırılarak onların verilerinden "XKMYA" isimli endeks oluşturulmuştur. Bu tür endeksler değerlendirme ve ölçümlerde piyasa düzenleyici ve oyuncularına yardımcı olmak için oluşturulmuştur.
En popüler endeks ise "Ulusal-100 Endeksi" adı verilen ve 568 şirket içerisinde en çok işlem gören ilk 100 şirketin oluşturduğu endekstir. 100 şirket periyodik olarak değişir. Borsa ile ilgili okuduğumuz duyduğumuz haberlerde genellikle Ulusal 100 Endeksi verileri kullanılır. Yani borsa düştü yükseldi şeklindeki haberlerde düşen veya yükselen Ulusal 100 Endeksi'dir. Yine aynı mantıkla Ulusal 50 ve Ulusal 30 Endeksleri de mevcuttur. Şirketlerin sektörleri ve illerine göre sınıflandırılarak oluşturulmuş 52 endeks vardır. Bist 100 endeksini aşağıdaki grafikte günlük, aylık ve yıllık olarak inceleyebilirsiniz.
Hisse senedi şirketlerin ortaklarına sahip oldukları sermaye payını belgelendirmek amacıyla verdikleri kıymetli evraklara denir.
Örneğin bir şirketin çıkardığı 100 tane hisse senedinin 3 tanesini değeri karşılığında alırsanız şirketin yüzde 3 ortağı olduğunuz anlamına gelecektir. Ve o hisse senedi sahibine şirketin karından hisse oranında kar almasına, yönetim kuruluna katılmave oy hakkı gibi haklar ve sorumluluklar getirmektedir.
Fakat bir şirketin hisse senedi çıkarması için SPK'dan izin alması gerekmektedir. Ayın zamanda her sermaye şirketi hisse senedini çıkarma yetkisine sahip değildir. Hisse senedi çıkarma yetkisi olan kurum ve kuruluşlar şunlardır:
- Anonim şirketler
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler
- Özel kanunla kurulmuş kurumlar (T.C. Merkez Bankası, Kamu İktisadi Teşekkülleri,
sigorta şirketleri, bağlı ortaklıklar)
Bu sorunun finansal olarak çok uzun ve teknik cevapları mevcut... Ama kısaca özetlemek gerekirse şirketlerin kurumsallaşması ve şeffaflaşması adına önemli bir adımdır. Aynı zamanda şirketler hisse senetlerini piyasaya çıkararak en temelinde gelir elde etmeyi amaçlarlar. Yatırımcılar hisse senetlerini satın aldıklarında ödedikleri paralar şirketler için bir gelir anlamına gelmektedir.
Yatırımcılarda gelecekte değerleneceğini, büyüyeceğini düşündüğü şirketlere ortak olmak için hisse senedi alırlar. Yani hisse senedi yatırımcısının bir şirketin hisse senedini alması o şirketin elde edeceği karlara ve büyümeye ortak olmak anlamına gelir. O nedenle de büyüyen şirketlerin hisse senetlerine talep artar. Fakat artan talebe karşın hisse senedi sayısı değişmediği için fiyatı artar.
Borsaya yatırım yapmak için herhangi bir bankadan yatırım hesabı açabilir veya aracı kuruluşlar ile çalışabilirsiniz. Bu kuruluşlardan herhangi birisini seçip yatırımlarınızı bu hesaplara aktardıktan sonra borsada işlem gören şirketlere siz de yatırım yapabilirsiniz.
Borsaya kote olan şirketin hisseleri lotlar halinde satılmaktadır. Yatırım yapmayı istediğiniz şirketlerin hisselerinden piyasa koşullarında oluşan anlık fiyatlardan istediğiniz kadar lot alım veya satım işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Yatırım yaparken hangi şirketlere yatırım yapacağınıza karar verirken çalıştığınız finans kuruluşlarından danışmanlık almanız mümkün... Aynı zamanda aylık, haftalık olarak yayın yapan dergiler, günlük gazeteler ve internet gibi çeşitli mecraların paylaştığı yatırım tavsiyesi niteliğinde olmayan görüşlerden faydalanabilirsiniz. Unutmayın borsada işlem yapmak bilgi birikimi ve deneyim gerektir.
Türkiye ve dünya ekonomi gündemine ilişkin kendinizi sürekli güncel tutmak durumundasınız. Ayrıca hisse senetlerine yatırım yaparken belirli bir strateji doğrultusunda sabırlı ve kendinizden emin bir şekilde hareket etmeniz sizin yararınıza olacaktır.
Hisse senedi yatırımcısı olmak demek sıkı bir piyasa takibi demektir. Yatırım yaptığınız ya da yatırım yapmayı düşündüğünüz şirketlerin fiyat hareketlerinden anlık olarak takip etmelisiniz. Hisse senetlerini takip etmek için yatırım hesabınızın bulunduğu finans kuruluşunun ücretli ya da ücretsiz sağlayacağı uygulamaları kullanabilirsiniz. Genellikle ekstra bir ücret ödemediğiniz takdirde SPK'nın son düzenlemesi gereği hisse fiyatlarını 15 dakika gecikmeli olarak görebilmektesiniz.
Mynet Finans, Bist'te işlem gören tüm hisse fiyatlarını takip etmenize destek olur. Günlük - Haftalık - Aylık - 1|3|5|12 Yıllık Detaylı grafikleri inceleyebilir, hisseler için yorum yapabilir diğer yorumları okuyabilirsiniz.
Anlık olarak hangi hisseyi kaç yatırımcının izlediği, günün en çok yorum yapılan hisseleri gibi yararlı metrikleride kullanımınıza sunar.
Canlı hisse fiyatları, Detaylı Grafikler ve Hisse yorumları için tıklayın.Profesyonel bir yatırımcı olmak için hisse senedi analizleri yapabilmelisiniz. Temel analiz ve teknik analiz ile sayısal-istatistiki veriler yatırım yapacağınız hisse senedine karar verme aşamasında en büyük yardımcınız olacaktır. Öte yandan şirketlerin faaliyet raporları, yönetim kurulu kararları ve Kamuyu Aydnlatma Platformu (KAP) açıklamalarından haberdar olmalısınız.
Temel analiz ile hisse senetlerinin makroekonomik seviyede değerlendirebilir, piyasadaki arz ve talebi inceler, ekonomik, politik ve sosyal veriler analiz etmiş olursunuz.
Teknik analiz ise hisse senetlerinin geçmişteki performanslarını grafikler istatistiksel ve matematiksel yöntemler kullanarak geleceğe yönelik tahminler yapabileceğiniz bir analiz yöntemidir. Özel yöntemler, grafik okuma yöntemleri ve belli başlı analiz yöntemleri kullanılır. Teknik analiz yapabilmek için çalıştığınız finansal kuruluşların size sağlayacağı veri ekranlarından faydalanabilirsiniz.
Teknik Analize Giriş adlı eğitim serisinin ilk bölümünde grafik tipleri anlatılıyor.
Düzeltme seviyeleri, geri çekilme seviyeleri, impulse çizgileri gibi bir çok detayın anlatıldığı videolar ile FİNANS VİDEO Borsa ve Teknik Analiz konusunda harika bir kaynaktır.
Teknik Analiz Ekranına ulaşmak İçin Tıklayın.
İstanbul Menkul Kıymetler ve Kambiyo Borsası 1926 yılında çıkan bir kanunla kuruldu. Çalışmalarını sürdüren İMKB, 1981 yılında Sermaye Piyasası Kanunu’nun çıkartılması ile Türkiye finans piyasalarında daha etkin bir hal aldı.
SPK'nın kurulmasının ardından Dönemin Başbakanı Turgut Özal'ın 1984 yılında Menkul Kıymetler Borsaları Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararnameyi çıkarmasının ardından, borsayı kuracak ekibin oluşturulması gerekmiştir. Yasal ve hukuki düzenlemelerin ardından İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (IMKB) 2 Ocak 1986 da tam anlamıyla Muharrem Karslı başkanlığında faaliyete geçer.
3 ocak 1986'da 365 milyon Lira'lık bir bütçeyle Cağaloğlu'ndaki Ziraat Bankası'nın 2. ve 3. katında çalışmalara başlanırken Borsa, daha sonra Borsa Karaköy'deki Erenhan'a taşınır.
Uzun süre yeteceği düşünülen bina İMKB'ye yetmemeye başlayınca yeni bina arayışları başlar. Bu dönemde yönetim değişir ve Yaman Törüner başkan olarak atanır. İstinye'de Turban'a ait kongre binası yeniden yapılarak İMKB binasına dönüştürülür. Yaman Törüner'den sonra başkanlık görevini Tuncay Artun (1994-1997) ve Osman Birsen (1997-2007) üstlenir.
2007 yılında Hüseyin Erkan başkan olarak atanır. Başta halka arzların artırılmasına yönelik faaliyetler olmak üzere, yeni ürünlerin geliştirilmesi, alımsatım sisteminin yenilenmesine ilişkin çalışmalar hız kazanır. Ulusal ve uluslararası yeni endekslerin geliştirilmesi, Gelişen İşletmeler Piyasası, Kurumsal Ürünler Pazarı'nın kurulması son dönemdeki gelişmelerdendir.
30 Aralık 2012 tarihinde 6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğ girer ve Kanun’un 138. maddesi uyarınca Borsa İstanbul A.Ş., borsacılık faaliyetleri yapmak üzere Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihte kurulur.
Türkiye Sermaye piyasalarında yer alan borsaları tek çatı altında toplayan Borsa İstanbul, esas sözleşmesinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca hazırlanıp ilgili Bakanın onayı sonrasında 3 Nisan 2013 tarihinde doğrudan tescil ve ilan edilmesiyle faaliyet izni almıştır.
Böylece 5 Nisan 2013 tarihinde ise "İstanbul Menkul Kıymetler Borsası" olan adı, "Borsa İstanbul" olarak değiştirildi ve "Yatırıma değer!" resmi slogan olarak kabul edildi.
Borsa İstanbul’un başlıca amacı ve faaliyet konusu Yeni Sermaye Piyasası Kanunu'nda şu ifadeler ile belirtlimekte;
"Kanun hükümleri ve ilgili mevzuat çerçevesinde,sermaye piyasası araçlarının,kambiyo ve kıymetli madenler ile kıymetli taşların ve Sermaye Piyasası Kurulunca uygun görülen diğer sözleşmelerin, belgelerin ve kıymetlerin serbest rekabet şartları altında kolay ve güvenli bir şekilde, şeffaf, etkin rekabetçi, dürüst ve istikrarlı bir ortamda alınıp satılabilmesini sağlamak,bunlara ilişkin alım satım emirlerini sonuçlandıracak şekilde bir araya getirmek veya bu emirlerin bir araya gelmesini kolaylaştırmak ve oluşan fiyatları tespit ve ilan etmek üzere piyasalar, pazarlar, platformlar ve sistemler ile teşkilatlanmış diğer pazar yerleri oluşturmak, kurmak ve geliştirmek, bunları ve başka borsaları veyahut borsaların piyasalarını yönetmek ve/veya işletmek ve ana sözleşmesinde yazılı olan diğer işlerdir."
