Kayısı ve kuru soğan üretimi "güldürdü", sarımsak ve Antep fıstığı "üzdü"

DENİZ ÇİÇEK - Türkiye'de geçen yıl 2018'e kıyasla kayısıda üretim yüzde 12,9, kuru soğanda yüzde 13,9 artarken, sarımsakta yüzde 12,4, Antep fıstığında yüzde 64,6 azaldı. Bu dönemde kenevir üretimindeki yüzde 171'lik yükseliş dikkati çekti.

AA muhabirinin, Türkiye İstatistik Kurumu verilerinden yaptığı derlemeye göre, 2019'da bitkisel ürün grupları içinde en fazla üretim artışı yüzde 3,5 ile sebzelerde gerçekleşti. Sebze ürünleri üretim miktarı geçen yıl 31 milyon 89 bin 644 tona çıktı.

Yumru ve kök sebzeler arasında yer alan kuru soğanda üretim yüzde 13,9, havuçta yüzde 3,3 arttı. Kuru soğan üretimi 2 milyon 200 bin tona, havuç üretimi 663 bin 882 tona yükseldi.

Domates üretimi yüzde 5,7 artışla 12 milyon 841 bin 990 tona çıkarken, hıyar üretimi de yüzde 3,7'lik artışla 1 milyon 916 bin 645 ton oldu.

Yumru ve kök sebzeler arasında en fazla üretim düşüşü yüzde 12,4 ile kuru sarımsakta görülürken, bu ürünün üretimi 103 bin 96 tona geriledi. Taze sarımsak üretiminde de yüzde 8,5'lik düşüş yaşandı.

Pırasa üretimi de yüzde 7,5 azalışla 234 bin 52 tona indi.

- Çarliston ve kapya biber üretiminde artış

Biber grubu sebzelerin üretiminde ise türüne göre iniş ve çıkışlar görüldü. Çarliston biber üretimi yüzde 17,8 artışla 117 bin 125 tona çıkarken, kapya biber üretimi de yüzde 9,4 artarak 1 milyon 234 bin 423 ton oldu.

Dolmalık biber üretiminde yüzde 6,4, sivri biberde yüzde 3'lük düşüş yaşandı.

Baklagil sebzeleri arasında yer alan bezelyede üretim yüzde 8,5 düşerek 98 bin 200 tona gerilerken, bu grupta en fazla üretim artışı yüzde 4,3 ile börülcede görüldü.

Karpuz üretiminde yüzde 4'lük düşüş dikkati çekerken, ürün miktarı 3 milyon 870 bin 515 ton olarak gerçekleşti.

Kültür mantarı üretimi yüzde 7 artışla 49 bin 364 tona çıktı.

Brokoli üretiminde yüzde 16,3, karnabaharda yüzde 4,1, beyaz lahana üretiminde yüzde 9,8 artış yaşandı.

- Avokado üretimi artıyor

Meyveler, içecek ve baharat bitkiler grubundaki üretim miktarı geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 0,3 artarak 22 milyon 335 bin 123 tona ulaştı.

Meyveler içinde öne çıkan ürünlerden muzda üretim yüzde 9,9 artışla 548 bin 323 tona, kayısıda yüzde 12,9 artışla 846 bin 606 tona, çilekte yüzde 10,4 artışla 486 bin 705 tona, erikte yüzde 7,1 artışla 317 bin 946 tona yükseldi.

Son dönemde tüketimi artan ve sağlığa faydalarıyla öne çıkan meyvelerden avokado üretimi yüzde 33 artarak 4 bin 209 ton olurken, mavi yemiş olarak da bilinen "blueberry" üretiminde yüzde 18,1'lik artış dikkati çekti. Hünnap üretiminde yüzde 21,2, Trabzon hurmasında yüzde 9,9'luk artış görüldü.

Turunçgil üretiminde azalma oldu. En fazla gerileme yüzde 15,2 ile mandalinada görüldü. Bu meyvenin üretim miktarı 1 milyon 400 bin tona düştü. Limon üretimi yüzde 13,6'lık azalışla 950 bin ton, portakal üretimi de yüzde 10,5 azalışla 1 milyon 700 bin ton olarak gerçekleşti.

- Antep fıstığı üretiminde sert düşüş

Sert kabuklu meyveler sınıfında yer alan badem ve fındık üretiminde yüzde 50'şer artış yaşanırken, Antep fıstığı üretimi yüzde 64,6 geriledi. Bu üründe üretim miktarı 85 bin tona düştü.

Yaş çay üretimi de yüzde 2,1'lik gerilemeyle 1 milyon 450 bin ton olarak gerçekleşti.

Baharat bitkileri arasında yer alan kırmızı biber üretiminde yüzde 5,8, kekik üretiminde yüzde 13 artış görülürken, kimyon üretimi yüzde 16,3 geriledi.

- Buğday üretiminde gerileme

Tahıllar ve diğer bitkisel ürünler grubunun üretim miktarı 2019 yılında bir önceki yıla göre yüzde 1,4 artışla 63 milyon 835 bin 101 tona yükseldi.

Önemli tahıl ürünlerinden arpada üretim yüzde 8,6 artışla 7 milyon 600 bin tona ulaşırken, çeltik üretiminde yüzde 6,4, dane mısırda yüzde 5,3 artış görüldü.

Buğday üretimi yüzde 5'lik düşüşle 19 milyon tona geriledi. Çavdar üretimi de yüzde 3,1 düştü.

Patates üretimi ise yüzde 9,4'lük artışla 4 milyon 979 bin 824 tona çıktı.

Bezelye üretiminde yüzde 15,8, yemeklik bakla üretiminde yüzde 7,1'lik düşüş gerçekleşirken, kuru fasulye üretimindeki yüzde 2,3, yeşil mercimekteki yüzde 1,5 artış dikkati çekti.

Yağlı tohumlar üretimi yüzde 8 artışla 2 milyon 665 bin 412 tona yükseldi. Bu kapsamda yer alan ay çiçeği üretimi yüzde 7,7, soya üretimi de yüzde 7,1 artış gösterdi.

- Kenevir desteği sonuç verdi

Yer fıstığı üretimi yüzde 2,6 düşüşle 169 bin 328 tona geriledi. Susam üretiminde yüzde 3,1 düşüş yaşanırken, üretim miktarı 16 bin 893 ton oldu.

Tarım ve Orman Bakanlığının ekimini teşvik etmek için çalışmalar yaptığı kenevir üretiminde ise dikkati çekici artış görüldü. Kenevir tohumu üretimi yüzde 566 artışla 20 tona çıktı.

Tekstilde kullanılan ham bitkiler kapsamındaki kenevir üretimi de yüzde 171 artışla 19 tona yükseldi. Pamuk üretimi ise yüzde 14,4'lük gerilemeyle 2 milyon 200 bin ton olarak gerçekleşti.

- Lavanta üretimi artıyor

Parfümeri, eczacılık gibi alanlarda kullanılan bitkilerin üretiminde yüzde 2,9 artış görüldü. Bu kapsamda melissa otu üretimi yüzde 10,7, ada çayı üretimi de yüzde 188 arttı.

Düzenlenen turlar sayesinde turizm sektörü için de önemli hale gelen lavantada üretim yüzde 40,6 artışla 1462 tona yükseldi. Yağlık gül üretimi de yüzde 12,1 artışla 16 bin 560 ton oldu.