BİZE ULAŞIN
Yeni yıla girmemize 2 aydan daha az kaldı. Hem emekli olmaya hak kazananlar hem de kazanmasına kısa süre kalanları büyük telaş sardı. Çünlü emeklilik dilekçesi vermeleri gerekiyor. Burda önemli olan nokta 31 Aralık'tan önce mi vermeliler? Yoksa 1 Ocak'tan sonraya mı bırakılmalı? Bu dilekçeyi verme tarihi hem emekli aylığını hem de kıdem tazminatı etkiler mi? HaberTürk Yazarı Ahmet Kıvanç canlı yayında açıklamalarda bulundu. İşte haberin ayrıntıları...
Emekli maaşı için temel belirleyi olan çalışma yaşamı boyunca ödenen primi esas kazançlar, artı prim ödeme gün sayısı ve aylık bağlama oranı. Bu üç unsur esas olarak emekli aylık seviyesini belirliyor. Bir de aynı çalışma gününe sahip aynı prime esas kazançla çalışmış kişinin bazı yıllarda emeklilik dileçesini verdiği tarih önemli. Niye önemli? Özeltle yüksek enflasyon dönemlerde, milli gelir artışının yüksek olduğu yıllarda fark açılabiliyor. Dolayısyla 31 Aralık'tan önce veya sonra vermek farklı etki yapabiliyor. Bu etki şu açıdan önemli baz etkisi oluşturuyor. Emeklilik yaşamı boyunca o ilk baştaki var olan seviyenin üzerinde arttırılıyor.
Bunu mevcut enflasyon ve milli gelir tahmininden yola çıkarak bir karşılaştırma yapalım.
Örneğin 2021 yılı güncelleme katsayısı ile 5000 TL aylığa hak kazanmış kişi bu yıl 31 Aralık tarihinden önce emeklilik dilekçesi verirse, bu tutar önce emekli aylıklarına ocakta yapılan yüzde 25.47 oran yansıtılacak.
İkinci adım temmuzda yapılan yüzde 42.35’lik zam oranında artırılacak. Bu şekilde hesaplanan tutara ayrıca, 2023’ün ocak ayında, bu yılın temmuz – aralık döneminde gerçekleşen enflasyon oranında artış yapılacak.
Böylece, 2021 yılı güncelleme katsayısıyla 5000 TL olarak belirlenen aylık, 2022 ocak ayındaki artışla 6 bin 273.50 TL’ye, temmuz ayındaki artışla 8.942.87 TL’ye çıkacak.
Bu yılın temmuz – aralık döneminde enflasyonun ne olacağını bilmiyoruz. Yıllık enflasyon yüzde 65 olursa bu yılın ikinci yarısındaki enflasyon yüzde 16.05; yıllık enflasyon yüzde 70 olursa ikinci yarıda yüzde 19.42; yıllık enflasyon yüzde 75 olursa ikinci yarıdaki enflasyon da yüzde 22.93 olacak.
Bu durumda, 31 Aralık’tan önce dilekçe vermiş olan örneğimizdeki kişinin aylığına gelecek yıl ocak ayında yüzde 16.05 artış yapılırsa bağlanacak emekli aylığı 10 bin 328.20 TL olacak. İkinci yarıdaki enflasyon yüzde 19.42 olursa ocak ayında bağlanacak emekli aylığı 10.689.57 TL, ikinci yarıdaki enflasyon yüzde 22.93 olursa ocak ayında bağlanacak emekli aylığı da 10.993.47 TL olacak.
Örneğimizdeki vatandaş emeklilik dilekçesini 1 Ocak ve sonrasında verirse bu kez 2021 yılı sonunda 5000 TL olarak görünen emekli aylığı, 2022 yılı güncelleme katsayısı ile güncellenecek.
Merkez Bankası 2022 yılı enflasyon tahminini yüzde 65.2 olarak açıkladı. Orta Vadeli Program’da (OVP) ve 2023 Yıllık Programı’nda ise 2022 yılı GSYH büyüme tahmini yüzde 5 olarak belirlendi.
Güncelleme katsayısı yıllık enflasyon + büyüme hızının yüzde 30’unun toplamına “1” tam sayısı eklenerek bulunuyor. GSYH’nın yüzde 5 olacağı varsayımıyla güncelleme katsayısı; yüzde 65 enflasyonda 1.665; yüzde 70 enflasyonda 1.715; yüzde 75 enflasyonda ise 1.765 olacak.
Söz konusu enflasyon olasılıklarına göre, 2021 yılı güncelleme katsayısıyla 5000 TL görünen aylık gelecek yıl ocak ayında sırasıyla 8.325 TL, 8.575 TL veya 8.825 TL olacak.
Kıdem tazminatı konusu biraz farklı. Kıdem tazminatında yüksek ücret alan kişiler için Ocak'tan sonra dilekçe vermek daha avantajlı gözüküyor. Kıdem tazminatı tavan uygulaması söz konusu. Bu yıl için 15 bin 371 lira. Yani brüt ücreti 15 bin 371 lira üzerinde olan kişiler ücretleri ne olursa olsun çalıştıkları yıl kadar bu kadar alabiliyorlar. Bu rakamın altında olanlar için ise ücretleri ne ise o tutar üzerinden kıdem alabiliyor.
Söz konusu kişi emeklilik dilekçesini gelecek yıl verirse, ocak ayında kıdem tazminatı tavanı yükseleceğinden daha yüksek kıdem tazminatı alacak.
