Çevre korumaya 5 yılda 150 milyar liradan fazla harcama yapıldı

ERHAN CİHAN ÜNAL - Türkiye son yıllarda çevrenin korunması amacıyla birçok projeyi hayata geçirirken, 2014-2018 döneminde harcanan tutar 150 milyar lirayı geçti.

Küresel ısınma, çevre felaketleri, doğal kaynakların bilinçsiz kullanımı konuları özellikle son yıllarda uluslararası kamuoyunun gündeminde daha yoğun şekilde yer alıyor. Hükümetler, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve gönüllüler çeşitli uygulamalarla doğa tahribatına karşı önlemler almaya ve farkındalık yaratmaya çalışıyor.

Türkiye'de de çevrenin ve doğal kaynakların korunmasına yönelik projeler dikkati çekerken, bütçeden bu amaçla ayrılan kaynak artıyor.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yaptığı derlemeye göre, çevreyi korumak için yapılan harcama 5 yılda kademeli olarak yükseldi. 2014-2018 döneminde çevre koruma çalışmalarına ülke kaynaklarından 150 milyar 106 milyon lira ayrıldı. Çevre koruma harcamalarında en büyük payı "atık ve atık su yönetimleri" alırken, bunları sırasıyla "biyolojik çeşitliliğin ve peyzajın korunması", "toprak, yer altı ve yüzey sularının korunması" ile "kalitesinin iyileştirilmesi" harcamaları izledi.

- Ar-Ge harcamaları yüzde 144 arttı

Atık yönetimine 2014'te 12,4 milyar lira harcanırken, geçen yıl sonu itibarıyla bu tutar yaklaşık yüzde 46 artışla 18,1 milyar liraya yükseldi. 5 yıllık dönemde atık yönetimi için 73,6 milyar lira harcama yapıldı. Bu tutar, çevre korumasına yapılan toplam harcamaların yarısına yaklaştı.

Aynı dönemde atık su yönetimine 54,7 milyar lira ayrılırken, bu tutar da toplam harcamaların yüzde 36,5'ine karşılık geldi. Böylece atık ve atık su yönetimlerine toplam çevre korumanın yüzde 85,5'i kadar para harcandı.

5 yıllık dönemde biyolojik çeşitliliğin ve peyzajın korunması için 8,8 milyar lira, toprak, yer altı ve yüzey sularının korunması ve kalitesinin iyileştirilmesi için de 4,8 milyar lira harcama yapıldı.

Çevrenin daha iyi korunabilmesi için Ar-Ge çalışmalarına hız verilirken, bu alana 5 yılda 841 milyon lira kaynak aktarıldı. 2014'te 101,4 milyon lira olan Ar-Ge harcamaları geçen yıl sonu itibarıyla yaklaşık yüzde 144 artarak 247,2 milyon liraya ulaştı.

Öte yandan bu dönemde radyasyona karşı koruma harcamalarında da düzenli atış gerçekleşti. Bu alana 2014'te 5,2 milyon lira ayrılırken bu miktar 2018'de yüzde 53 artışla 7,9 milyon liraya yükseldi. 2014-2018 döneminde bu alana toplamda 32,1 milyon lira harcandı.

- Çevreyi korumada duyarlılık artıyor

Tüm Atık ve Çevre Yönetimi Derneği (TAYÇED) Başkanı Muhammet Saraç, AA muhabirine, açıklanan istatistiklerin, Türkiye'de çevre konusundaki duyarlılığın artmaya devam ettiğini gösterdiğini söyledi.

Çevreyi koruma harcamalarının artarak devam ettiğini belirten Saraç, harcamalar içinde en yüksek artışın da iklim değişikliğini ilgilendiren kalemlerde olmasının memnuniyet verici olduğunu dile getirdi.

Saraç, "Çevre koruma çalışmalarındaki ivmenin 'Sıfır Atık Hareketi' ile daha da artacağını düşünüyoruz." dedi.

Son dönemde yerlileşme ve millileşme temalarının sıklıkla birçok sektör için telaffuz edildiğini anımsatan Saraç, TAYÇED olarak atık yönetimi sektörü için yerli ve milli üretime destek olmak amacıyla 28 Kasım'da İstanbul'da "Atık Yönetim Sektöründe Yerlileşme ve Millileşme Sempozyumu" düzenleyeceklerini kaydetti.

Yıllara göre çevre için harcanan paralar ve harcanan alanlar:

2014

2015

2016

2017

2018

Toplam

Toplam Harcama İçindeki Pay

Dış ortam havasını ve iklimi koruma

339.601.975

341.655.419

363.499.519

571.057.686

760.672.561

2.376.487.159

1,58

Atık su yönetimi

9.378.921.609

9.428.163.808

10.389.430.077

11.936.261.104

13.585.777.516

54.718.554.113

36,45

Atık yönetimi

12.401.172.495

12.875.136.664

13.218.204.595

16.992.032.318

18.138.905.715

73.625.451.787

49,05

Toprak, yer altı ve yüzey sularının korunması ve kalitesinin iyileştirilmesi

630.742.158

723.835.013

935.608.362

1.155.649.721

1.381.395.883

4.827.231.137

3,22

Gürültü ve vibrasyonun azaltılması

11.852.664

12.418.350

12.719.730

15.363.891

15.990.352

68.344.987

0,05

Biyolojik çeşitliliğin ve peyzajın korunması

1.054.104.763

1.300.885.926

1.624.201.008

2.179.895.445

2.610.325.711

8.769.412.853

5,84

Radyasyona karşı koruma

5.157.120

5.182.424

5.960.876

7.883.559

7.891.579

32.075.557

0,02

Araştırma ve geliştirme

101.439.827

124.096.557

162.222.903

205.762.668

247.249.741

840.771.697

0,56

Diğer çevre koruma harcamaları

591.495.729

725.263.823

893.381.198

1.170.468.479

1.466.652.132

4.847.261.361

3,23

Toplam

24.514.488.340

25.536.637.984

27.605.228.267

34.234.374.871

38.214.861.189

150.105.590.651

100,00