Soyada yerli tohumla üretim maliyeti azalacak verimlilik artacak

LALE KÖKLÜ - Hatay'da, gerek beslenme gerekse kanatlı sanayi ham maddesi olarak önemli bir yere sahip bulunan soyada, dekar başına ortalama 450 kilogram olan verimi 600 kilograma ulaştıran 4 yeni çeşit yerli tohum geliştirildi.

Tarla bitkilerinde şimdiye kadar 60'ın üzerinde tohum çeşidi geliştiren PROGEN Tohum, soyada da "Lider", "Asya", Sonya" ve "Bravo" isimli 4 yerli çeşidi piyasaya sundu.

Hatay'da kurulan Ar-Ge Merkezi ile Aydın, Şanlıurfa ve Konya'daki araştırma istasyonlarında sürdürülen ıslah çalışmaları sonucunda geliştirilen 4 çeşit yerli soya tohumu, dekarda 600 kilograma ulaşan verimiyle hem çiftçi bütçesine hem de ülke ekonomisine katkı sağlayacak.

PROGEN Tohum AŞ Genel Koordinatörü Prof. Dr. Cafer Mart, AA muhabirine yaptığı açıklamada, soyanın Türkiye gündemine 1980'li yıllarda "ikinci ürün" projesiyle girdiğini ancak bugüne kadar yaygınlaşması için yeterli mesafenin katedilemediğini söyledi.

Türkiye'nin yıllık soya tüketiminin 2,5-3 milyon ton düzeyinde bulunduğunu belirten Mart, "TÜİK'in son verilerine göre 32 bin hektarlık bir ekim alanımız var. Buradan elde edilen soya üretim miktarı da 140 bin ton. Yani Türkiye'nin soyada kendine yeterlilik oranı yüzde 4,8. Yüzde 95'ini dışarıdan ithal ediyoruz." dedi.

Mart, bu durumun önüne geçebilmek için çeşitli ıslah çalışmaları yaptıklarını ve başarılı olduklarını aktardı.

- Türkiye'nin soya tohumu ihtiyacının yüzde 60'ını karşılıyorlar

PROGEN olarak geliştirdikleri çeşitlerle soya tohumu pazarında yüzde 60'lık paya sahip olduklarını ve soyanın yaygınlaşması için Güneydoğu Anadolu Bölgesi başta olmak üzere değişik bölgelerde çalışmalar yaptıklarını anlatan Mart, şöyle devam etti:

"Türkiye'de satılan soya tohumunun yüzde 60'ı PROGEN çeşitlerinden oluşuyor. Böyle olunca da sorumluluk hissediyoruz ve soya tarımını yaygınlaştırmamız gerektiğini düşünüyoruz. Çünkü yıllık 3,5 milyar dolar civarında bir soya dış alımı yapıyoruz ve döviz ödüyoruz. Belki de petrolden sonra en fazla harcama yapılan kalemlerden birisi. Soya tarımının bugüne kadar yaygınlaşmamasının sebeplerinden biri doğru çeşit seçimi yapılmamış olması. Biz bütün bölgelerde çeşit adaptasyon denemeleri, geliştirme çalışmaları yaparak bölge için en uygun türü belirliyoruz. Şu an bizim 4 çeşidimiz var. Lider, Asya, Sonya ve Bravo. Bunlar bölgelere göre değişik gelişim grubunda olan çeşitler. Çiftçimizi, ikinci ürün ekecekse veya gecikmişse Bravo'yu, birinci ürün ekecekse daha uzun ömürlü olan Lider'i, ara ürün ekecekse Asya veya Sonya'yı ekmesi konusunda yönlendiriyoruz. Bu şekilde çiftçi uygun çeşit seçerek işe doğru başlıyor. Verimi de oldukça yüksek, bugün birinci üründe soya ekiminde dekara 600 kilogramları geçtik. Bunlar çok güzel verimler."

- İhracat için çalışma yapılıyor

Lisanslama yaparak yurt dışına soya tohumu gönderdiklerini belirten Mart, zaman içinde ihracatın gelişeceğine inandıklarını ifade etti.

Mart, soyanın yaygınlaştırılmasında verimli çeşitlerin seçiminin yanı sıra çiftçinin desteklenmesinin de önemli olduğunu kaydetti.