Yatay analiz nedir? Yatay analiz yorumlama nasıl yapılır?

Yatay analiz tekniği kullanılırken, kazancın iyi seviyelerde olduğu ve herhangi bir krizin yaşanmadığı sene baz alınır. Olumsuz durumlar gerçekleşmediği hallerde, kazanç en iyi şekilde ortaya çıkar. Bir sonraki aşamada her senenin kazancı, baz alınan sene ile karşılaştırılır. Yatay analiz tekniği özet olarak kazancın iyi olduğu seneler ile dönemin karşılaştırılmasıdır. Yatay analiz yorumlaması ile şirketler, kendi hatalarını ve kayıplarını kolayca belirleyebilir. Bu sayede gelecek sene için eksiklikler üzerine odaklanılır.

Yatay ve dikey analiz

Dikey analiz, yatay analizden farklı olarak iki dönem ve üzeri süreler için kullanılır. Dikey analiz yaparken, 4 ila 5 sene gibi süreler ele alınarak tablo hazırlanır. Seneler arasındaki yüzdesel kar zarar bölümleri oluşturulur. Son olarak sonuçlar toplanır ve yüzdesel olarak başarı oranına bakılır. Fakat yatay analiz için sadece iki dönem ele alınır. Verimin ve kazancın yüksek olduğu, olumsuz olayların yer almadığı bir dönem belirlenir. Böylece şirketin tam potansiyel kazancı görülmüş olur. Karşılaştırmak istenen sene ile kazanç, kayıp verilerine bakılır. Böylece belirlenmek istenen sapmalar, kayıplar analiz edilmiş olur. Yatay kesit veri analizi yaparken, belirli bir formül baz alınır. Yatay tablolar ve değerler yazılarak, karşılaştırılmak istenen yüzdeler ortaya çıkarılır. Yatay veriler, dikey olarak da yüzdesel verilere toplanarak dönüştürülür. Toplam üzerinden de hareket edilebilir. Yatay analiz üzerinde dikey işlemler yapılması, dikey analizden farklı bir durumdur.

Yatay analiz örneği

Yatay analiz konusuna, şirketler üzerinden örnek verilebilir. Şirketler, aldığı borçlar ve kaynaklar üzerinde inceleme yaparken, alınan krediler tabloları oluşturur. Böylece üretimin ve kazancın çok olduğu seneleri baz alarak, kredi oranlarını hesaplar. Karşılaştırmak istediği seneler arasındaki kredi oranlarına ve kazanca dikkat edilir. Alınan kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığı ortaya çıkarılmış olur. Yatay analizi doğrudan bir örnek ile anlatmak gerekirse, analize başlarken [(karşılaştırma yılı – baz yılı) / baz yılı] x 100 formülü kullanılır. Ortaya çıkan değerler sonucunda yüzdesel karşılaştırma yapılabilir. Şirketin baz yılı 2015, karşılaştırma yılı 2020 olabilir. Kural olarak arka arkaya seneler olması gerekmez. Tek dikkat edilmesi gereken, sayısal ve yüzdesel değerlerin karıştırılmamasıdır. Aynı zamanda sayısal ve yüzdesel değerler alt alta yazılmaz ve sayısal değerler arasında yapılan işlemler aktarılır. Sayısal işlemler arasındaki kayıp veya kazanç durumu yüzde ile ifade edilir. Yatay analiz yorumlama yaparak, inceleme sonuçlandırılmış olur.