BİZE ULAŞIN
Ara mallar, hammaddeler, makine ve donatım gibi unsurların ithal edilmesi durumunda dışa bağımlılık kavramı ortaya çıkmaktadır. Çünkü bir ülkenin bu gibi unsurları kendi karşılayamadığı zaman ithal etmesine dışa bağımlılık denir. Dolayısıyla bu kavram, ilaçta ve enerjide dışa bağımlılık gibi farklı bağlamlarla incelenebilir.
Bir ülkenin dışa bağımlı olması konusunda farklı alanlardan ve durumlardan söz edilmesi gerekmektedir. Temelde dışa bağımlılık, belli malların üretimini gerçekleştirebilmek amacı ile kullanılan makine ve donatım gibi yatırım mallarının ithal edilmesidir. Yani üretim yapılan tesislere ara mallar ile hammaddelerin sadece ithalat yolu ile yurt dışından sağlandığı bilinmektedir. Ayrıca bu malların yurt içinde üretilememesi durumu da dışa bağımlılık olarak adlandırılmaktadır. Dışa bağımlılık oranı da ülkenin kendi karşılayamadığı ara mal ve hammaddeleri hangi miktarda ithal ettiğinin saptanması ile anlaşılmaktadır.
Üretim teknolojisi bakımından da dışa bağımlılık kavramına değinilmesi gerekmektedir. Genellikle ithalata büyük ölçüde bağımlı olan ülkelerin az gelişmiş ülkeler oldukları görülmektedir. Bu bağlamda az gelişmiş ülkeler, sanayileşme açısında dışa bağımlı bir hale gelmektedir. Ancak bazı gelişmiş ülkelerde de sanayilerin gereksinimi olan hammaddeler açısından eksikliklere rastlanabilmektedir. Dolayısıyla kimi durumlarda gelişmiş ülkeler, doğal kaynaklar bakımından zengin olan az gelişmiş ülkelere bağımlı bir hal alabilmektedir.
En çok araştırılan dışa bağımlılık türlerinden biri enerjide dışa bağımlılıktır. Çünkü bu bağlamda, gelişmiş ülkelerin bile kimi durumlarda az gelişmiş ülkelere bağımlı olabildikleri görülmektedir. Dolayısıyla enerjide dışa bağımlılık konusunda ülkenin doğal kaynaklar bakımından ne kadar zengin olduğu önemlidir. Yani doğal kaynaklar bakımından zengin olan ülkeler, genellikle doğal gaz gibi enerji kaynaklarını ithal etmemektedir. Ancak doğal kaynaklar bakımından zengin olmayan ülkelerin enerjide dışa bağımlılık geliştirdiği görülmektedir.
Petrol, doğal gaz ve kömür gibi kaynaklar bakımından enerjide dışa bağımlılık gelişebilmektedir. Türkiye de enerjide dışa bağımlılık oranı gün geçtikçe artan ülkelerden biri haline gelmiştir. Dolayısıyla üretim ve sanayileşme gibi unsurların, dışa bağımlılık oluşumundaki temel etkenlerden olduğu belirtilebilmektedir. Nitekim doğal kaynaklar bakımından fakir olmayan ülkeler dahi enerjide dışa bağımlı hale gelebilmektedir.
Üretim ve sanayileşme gibi unsurların dışa bağımlılık oranı ile dışa bağımlı olunan alan üzerinde son derece büyük bir oynadığı bilinmektedir. Bu bağlamda ilaçta dışa bağımlılık durumu da dikkat çekmektedir. Herhangi bir ülkede ilaç sektörünün gelişmemesi, bu ülkenin ilaçta dışa bağımlı olmasına yol açabilmektedir. Türkiye’de de ilaçta dışa bağımlılığın azaltılması amacı ile yerli üretimi destekleme çalışmaları sürdürülmektedir. Yani ilaçta dışa bağımlılığın azaltılmasında da üretim ve sanayileşme önemli yer tutmaktadır.
