Türkiye Fed'in faiz artırımına hazır mı?

Enis Şenerdem

BBC Türkçe

2008 küresel krizinden bu yana faizi tarihi dip seviyede tutan ABD Merkez Bankası Fed bir dönemi kapatmaya hazırlanıyor.

Çarşamba günü faiz kararını açıklaması beklenen Fed'den "Tamam artık ekonomi güçlendi, faiz artışına geçiyoruz" diye bir açıklama gelmesi, piyasalarda oluşan genel beklenti.

Dünyanın en büyük ekonomisinin merkez bankası olan Fed, aynı zamanda küresel çıpa niteliğindeki rezerv para birimi ABD Doları'na da yön verdiği için alacağı kararlar Türkiye dahil tüm ekonomileri etkiliyor.

Fed'in faiz artırmasıyla birlikte küresel borçlanma maliyetlerinde de yukarı yönde bir hareket bekleniyor.

Dolayısıyla kısa vadeli borçlanma ya da tahvil, hisse senedi piyasasına yabancı yatırımcı çekerek döviz elde eden Türkiye için de finansman maliyetlerinin yükselmesi gündemde.

Fed Başkanı Janet Yellen'in ilk faiz artırımını gelecek hafta yapması bekleniyor.

Fed faiz artırımı beklentilerinin en somut yansıması bugün Dolar/TL kurunda gözlendi.

Kur her ne kadar 1 Kasım genel seçimlerinden bu yana yatay seyir izlese de, bugün Fed etkisi kaygılarıyla TL'de yüzde 1'i aşan bir satış baskısı yaşandı ve bir süre Dolar/TL 2,96 seviyesinin üzerine çıktı.

'Dolar/TL 2016'da 3,25 olabilir'

Genel kanı piyasanın Fed faiz artırımı kararını önceden hesaba aldığı yönünde.

Londra merkezli araştırma kuruluşu Capital Economics Gelişen Piyasalar Ekonomisti William Jackson, BBC Türkçe'ye yaptığı açıklamalarda "İlk faiz artırımının somut etkisi sınırlı olur. Zaten fiyatlandı." diyor ve ekliyor:

"Ancak Türkiye'nin yüksek cari açığı, finansman sorunlarını gündeme getiriyor."

Jackson'a göre Fed'in beklenenden hızlı faiz artırması durumunda Türkiye'nin sorunları da büyüyebilir.

Jackson, kurum olarak Dolar/TL kurunun gelecek yıl 3,25 seviyesine yükselmesini beklediklerini ifade ediyor.

Ancak Londra merkezli yatırım kuruluşu Renaissence Capital'ın küresel araştırma birimi direktörü Michael Harris son büyüme verisinin önemine işaret ediyor.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Harris, Perşembe günü açıklanan yüzde 4'lük 3. çeyrek büyümesini hatırlatarak "Büyüyen ülke fon bulur" diyor.

Türkiye için asıl sorunun yatırımlar olduğunu da belirten Harris, 3. çeyrekteki beklentilerin üzerinde gelen büyümeye karşın yatırımlarda daralma yaşandığını hatırlatıyor ve "Hükümetten yatırımcı güvenini tazeleyecek güçlü sinyaller görmemiz gerek" yorumunu yapıyor.

Cari açık nasıl finanse edilecek?

Net enerji ithalatçısı olan ve dış ticaret açığını TL cinsi varlıklara yapılan yatırımların yanı sıra turizm gelirleri ve kısa vadeli borçlanmayla kapatan Türkiye'nin cari açık sorunu, Fed faiz artırımı öncesinde vurgulanan konu.

Kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor's (S&P) Türkiye'nin küresel faiz ortamındaki yukarı yönlü bir trend karşısında en kırılgan ülkelerden birisi olduğu yorumunu yapıyor.

Türkiye'yi yatırım yapılabilir seviyenin bir basamak altında, BB- seviyesinde notlayan S&P, başta bankacılık sektörü olmak üzere ülkenin kısa vadeli fonlamaya olan bağımlılığına işaret ediyor.

Piyasa güven artırıcı mesajlar bekliyor

Uzmanların birleştiği genel konu ise Türkiye'nin Fed faizleri artırırken yatırımcılara güven verici yönde adımlar atması gerektiği konusu.

Yeni hükümetin söz verdiği yapısal reformları ciddi biçimde ele alması halinde Türkiye'nin Fed faiz artırımı döneminden kazaçlı çıkmasının dahi mümkün olduğu belirtiliyor.

Yeni kabinede Ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcılığı görevine Babacan'ın yerine Mehmet Şimşek getirildi.

BBC Türkçe'ye konuşan Japon yatırım bankası Nomura'nın Gelişen Piyasalar Stratejisti Tim Ash, "Türkiye kazanan tarafta olabilir, olmalı da. Kamu finansmanı sağlıklı, bankacılık sektörü güçlü, yine güçlü girişimcilik kültürü olan bir ülke. Ancak Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik sürecinin daha sıkıya alınması ve ekonomik reformların çıpası haline getirilmesi gerekiyor" diyor.

Renaissence Capital'den Michael Harris ise "[Eski ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali] Babacan'ın kabine dışında bırakılması gibi yanlış mesajların verilmesi halinde 2016 Türkiye için zorlu bir yıl olur" yorumunu yapıyor.

'Merkez Bankası politikasını sadeleştirmeli'

Hükümet dışında güven verici adımların beklendiği diğer kurum ise Merkez Bankası.

2008 küresel krizinin ardından önce Durmuş Yılmaz başkanlığında ardından da Erdem Başçı döneminde Merkez Bankası'nın alışılmışın dışına çıkan para politikası sıkça tartışma konusu olmuştu.

Bugün Merkez Bankası'nın tek bir politika faizi yok. Onun yerine kullanılan çeşitli faiz araçları ve para politikası mekanizmalarının bir kısmı ise şöyle sıralanıyor:

1 haftalık repo faizi Gecelik borçlanma/borç verme faizleri Ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti Zorunlu karşılıklar Rezerv opsiyon katsayısı Şimdi yatırımcılar bu karmaşık para politikasının daha sade ve anlaşılır hale getirilmesini arzu ediyor.

Tim Ash, "Fed'in faiz artırdığı bir dönemde para politikası daha sade olmalı. Küresel likidite koşulları sıkışacak ve fon çekme rekabeti de kızışacak. Yatırımcıların para politikası duruşunu kolayca anlayabilmesi gerekiyor" yorumunu yapıyor.

Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı'nın görev süresi Nisan 2016'da dolacak.

BBC Türkçe'ye konuşan Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Profesörü Burak Saltoğlu, Merkez Bankası'nın para politikasını sadeleştirmesinin önemli olduğunu söylese de, Nisan 2016'da görev süresi dolan Erdem Başçı'nın yeniden Merkez Bankası Başkanlığı'na atanıp atanmayacağı ya da yerine kimin atanacağı konularının belirleyici olabileceğini ifade ediyor.

İlk sınav 22 Aralık'ta

Fed faiz kararı sonrasında Merkez Bankası Para Politikası Kurulu'nun ilk toplantısı 22 Aralık'ta olacak.

O toplantıda para politikasında sıkılaşma yönünde bir kararın çıkması beklentileri var.

Capital Economics uzmanı William Jackson, Merkez Bankası'nın beklenenden de hızlı biçimde faiz yükseltebileceği tahminini yapıyor.

Büyümenin güçlü seyretmesi ve enflasyonun da yüzde 8'in üzerinde kalması, Merkez Bankası'nın faiz artırımı konusunda Fed'i takip edebileceği yorumlarını güçlendiriyor.