7534 Sayılı Köy Kanunu ile diğer yönetmeliklerde yapılan düzenlemeler sonucunda imar hakkı transferi uygulaması ortaya çıkmıştır. Bu uygulamanın bir tür şehir planlama yöntemi olarak önem arz ettiği söylenebilir. Buna ek olarak yoğun yapılaşmanın azaltılması için uygulanan imar hakkı aktarımı, alıcı ve verici parseller özelinde gerçekleştirilir.
Bununla birlikte imar hakkı aktarımının tamamlanması için arsaların ilgili yönetmelikte belirtilen temel nitelikleri karşılaması gerekir. Bu nedenle imar hakkı transferine konu olan arsaların nitelikleri ve söz edilen işlemin hangi aşamalarla tamamlandığı açıklanmalıdır.
İmar hakkı aktarımı, 7534 Sayılı Köy Kanunu ve bazı yönetmeliklerde değişiklik yapılmasına dair olan düzenlemelerle birlikte gündeme gelmiştir. Bu kapsamda kamu hizmet alanları bünyesindeki parsellerde yapılaşma hakkının oluşmaması nedeniyle ortaya çıkan hukuki anlaşmazlıkların önüne geçilmesi hedeflenmiştir.
İlgili düzenlemeye yönelik olarak sunulan bilgilerle birlikte imar hakkı transferi şeklinde adlandırılan uygulamanın ele alınması mümkündür. Bu bağlamda imar hakkı aktarımı/transferi, bir alandaki yapılaşma hakkının farklı bir bölgeye taşınmasını sağlayan sistem olarak tanımlanır.
İlgili sistemin temel özellikleri dikkate alındığında bu uygulamanın bir tür şehir planlama yöntemi olduğu belirtilebilir. Çünkü imar hakkı transferi ile mülk sahibinin bir bölgedeki yapılaşma hakkını başka bir alana aktarması mümkündür. Buna ek olarak yoğun yapılaşmayı azaltma ve korunması gereken alanları muhafaza etme gibi konularda da imar hakkı aktarımının avantaj sunduğu söylenebilir.
İmar hakkı aktarımına dahil edilen arsalar üzerine yorum yapılması için Türkiye Cumhuriyeti Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sunulan bilgilere değinilmelidir. Bu bağlamda ilgili uygulamanın kapsadığı imar planlarının 2019 yılı öncesinde kamu hizmet alanlarına ayrılmış olması gerektiği açıklanabilir.
Örneğin; belediye hizmet mekanı, resmi kurum alanı, okul ve hastane gibi kamuya ait yerler bunlara dahildir. Söz edilen nitelikte olup uzun yıllar boyunca vatandaşların mülkiyetinde kalan kamulaştırılamamış parseller imar hakkı aktarımına uygundur.
İmar hakkı aktarımı sürecinin hangi aşamaları içerdiği birçok vatandaş tarafından merak edilir. Bu kapsamda ele alınan sürecin imar haklarının değerinin tespit edilmesiyle başladığı söylenmelidir. Ardından belirlenen haklara göre aynı değere karşılık gelen paylar imar planı kararıyla beraber farklı alanlara aktarılır. Bu kapsamda imar hakkı transferinin temel aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Bakanlık ve Yerel Yönetimler tarafından yürütülen denetimli bir süreçle tamamlanan imar hakkı aktarımı uygulamasının vatandaşlara fayda sağlaması amaçlanır. Bu kapsamda vatandaşların mülkiyetinde olup kamu alanları bünyesinde kalan parsellerin bir kısmının veya tamamının değeri farklı bir bölgeye aktarılır. Böylece yapılaşma hakkı verilmediği için mağduriyet yaşanan alanlarda ortaya çıkan hukuki anlaşmazlıklar giderilir.
Buna ek olarak imar hakkı transferinin yetkili bakanlıkların denetiminde tamamlanmasıyla, alıcı-verici parseller arasındaki değer farkının adil bir şekilde saptanması mümkün hale getirilir.