Çevresel tehdite karşı ortak çaba şart

GÜLŞEN ÇAĞATAY - Dünyada her yıl 4,2 milyon insan hava kirliliğinin neden olduğu hastalıklar yüzünden yaşamını kaybederken, tüm ülkelerin ortak sorunu durumundaki çevresel sorunlara küresel önlem alınması gerektiği bildirildi.

AA muhabirinin 2 yılda bir çevresel performansın ulusal ve uluslararası düzeylerde incelendiği, Yale ve Columbia Üniversiteleri tarafından Dünya Bankası işbirliği ile hazırlanan Çevresel Performans 2018 İndeksi verilerinden derlediği bilgilere göre, çevre kirliliği kaynaklı sorunlar insan sağlığı açısından en büyük tehditi oluşturuyor.

Dünya Sağlık Örgütü'nün yılda 4,2 milyon insanın hava kirliliğinin sebep olduğu hastalıklar yüzünden yaşamını kaybettiği saptamasınından yola çıkarak hazırlanan indeks, çevresel sağlık ve ekosistem canlılığı gibi iki ana kategoride ve 24 performans göstergesine göre çevre sorunlarını ele alıyor.

Çevresel Performans 2018 İndeks sonuçları, bu yaklaşımla çevre sorunlarının tüm insanlığın refah düzeyi ve doğal kaynaklarını etkileyen ve çözümü için de tüm ülkelerin uluslararası ortak çaba göstermesi gereken bir sorun olduğunu ortaya koyuyor.

- Enerji-çevre ilişkisi

Ülkelerin enerji ve çevre ilişkisinin de incelendiği indekse göre, sektörel anlamda çevre ve hava kirliliğinin en önemli göstergesi olan karbon salımında en büyük pay enerji sektörüyle endüstriyel aktivitelerden kaynaklanıyor.

Küresel enerji ve ulaşım sistemlerinin atmosfere yaydıkları gazların gezegenin ısınmasına neden olduğu belirtilirken, modern dünyanın vazgeçilmesi olan elektrik enerjisinin üretimi, hava, su ve toprağı dolaylı veya doğrudan etkiliyor.

Yüksek kalitede ve şeffaf sera gazı emisyon verilerinin ülkeler tarafından paylaşılmasının önemine değinilirken, tüm sektörlerdeki emisyon verilerinin çevresel politikalarda, kanun koyucuların işini kolaylaştıracağı vurgulanıyor.

- En çevreci 3 ülke

Bu arada, çevre kirliliği ve beraberindeki sorunlarla mücadelede finans kaynaklarının tüm ülkelerin ihtiyaçlarına göre seferber edilmesi gerektiği belirtilen indekste, incelenen 180 ülke içinde, çevre karnesinde ilk 16'da bulunanların hepsi Avrupa ülkeleri oldu.

Çevre karnesinde ortaya koyduğu performansla İsviçre, Fransa ve Danimarka en iyi üçlüyü oluştururken, fosil yakıt üretim ve tüketiminde önde olan hiçbir ülke ise ilk sıralarda yer almayı başaramadı.

Enerji kaynaklarının tüketimde lider konumdaki Çin'in çevre karnesiyle 120. sırada yer aldığı indekste, son dönemde yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelen ve çevre bilinci konusunda cesur adımlar atan Türkiye de 108. sırada kendine yer bulabildi.

Ülkelerin başta enerji ve iklim olmak üzere, hava kalitesi, su, ağır metallerin durumu, ormanlar, balıkçılık, su kaynakları, tarım ve hava kirliliği verileri incelenerek oluşturulan ve ülke bazında önerilerin de yer aldığı indekse göre, insan sağlığına en fazla tehdit oluşturan çevre ve hava kirliliğine karşı, her ülkenin ortak sorunu olarak küresel önlem alınmalı.

- Genel tablo iç açıcı değil

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre ise her yıl 4,2 milyon insan hava kirliliğinin sebep olduğu hastalıklar yüzünden yaşamını kaybediyor. Sadece evsel yakıttan kaynaklı dumandan zehirlenerek ölen insan sayısı ise 3,8 milyonu buluyor.

Yine aynı verilere göre dünya genelinde yaşayan insanların yüzde 91'i örgütünün belirlediği kirlilik limitinin üzerindeki ortamlarda yaşamlarını sürdürüyor.