Soğan fiyatlarında düşüş beklentisi

DENİZ ÇİÇEK / MEHMET FATİH ERDOĞDU - Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, soğan ithalatında uygulanan gümrük vergisinin geçici süreyle sıfırlanmasına ilişkin, "Bu adım, depoların boşalmasına, eldeki soğanların hızla piyasaya sürülmesine neden olur. Depolar hızlı boşalırsa fiyat ucuzlar." dedi.

Tavşan, AA muhabirine, yeni Hal Yasası'nın yerel seçimlerin ardından Meclisten çıkarılmasını beklediklerini söyledi.

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın, Gıda Komitesi toplantısında, yeni Hal Yasası'na ilişkin kaygıları dikkate alacakları yönünde değerlendirmede bulunduğunu anımsatan Tavşan, soğuk zincirin olması, arz-talep dengesinin planlanması, kooperatifçiliğin desteklenmesi, toptancı hallerinin rehabilite edilmesi gibi beklentilerinin bulunduğunu bildirdi.

Tavşan, üretimden tüketime tamamen okunabilir bir piyasanın oluşması gerektiğine işaret ederek, federasyon olarak taslakta itiraz ettikleri bazı noktalar bulunduğunu dile getirdi.

Hal komisyonculuğunun kaldırılması ve hallerin özelleştirilmesi gibi konularda çekinceleri olduğuna dikkati çeken Tavşan, şöyle devam etti:

"Hal komisyonculuğu neden kaldırılıyor? Kooperatifçilik yine desteklensin ama komisyonculuk da dursun. Hallerde hal komisyoncusu da olsun, tüccar da olsun, kooperatifler de olsun. Bunlar tatlı rekabet içinde olsun ki üreticinin malı daha iyi değerlensin. Komisyonculuğun kalkmaması küçük üretici açısından önemli. Türkiye'de evinin arkasında, bahçesinde, seralarda üretim yapan çok fazla küçük üretici var. Hal komisyoncusu bu ürünlerin pazarlanmasında etkin hareket ediyor. Küçük üretici için üstlendiği etkin görev var, onun adına ürününü komisyon karşılığında pazarlıyor. Komisyona da yüzde 8 tavan uygulanıyor. Bunlar üretici için çalışır, üretici hangisini daha iyi bulursa onunla iş yapar. Hal komisyonculuğu düzeltilebilir ama kalkması özellikle üretici için sıkıntı yaratır. Bunun devam etmesinden yanayız."

Tavşan, hallerin özelleştirilmesini de doğru bulmadıklarını, hallerde zaten özel sektörün, esnafın yer aldığını anlattı. Avrupa'da da özel toptancı hali bulunmadığını vurgulayan Tavşan, "Buraları özelleştirip serbest piyasaya bırakırsanız yarın birtakım hakim güçler burada hakim olabilir. Belediyeler, bakanlık, meslek kuruluşları işletebilir, hal esnafı katkı verebilir ama buraların istendiği zaman satılacak duruma gelmesini istemiyoruz. Ağırlık kamunun elinde kalmalı." diye konuştu.

Sayısı 170'i aşan hal sayısının 30'lara düşmesinin zor olacağını ve kurulmuş hallerin kaldırılmasının bir fayda sağlamayacağını belirten Tavşan, buna karşın birleşmesinde fayda görülen hallerin birleştirilebileceğini, büyük ölçekli, ihracat odaklı haller kurulabileceğini söyledi.

- "Soğan fiyatları etkilenir"

Tavşan, sıfır gümrükle soğan ithalatının önünün açılmasına da değinerek, firmaların Azerbaycan'dan soğan ithalatı yapmak için harekete geçtiğini bildirdi. Soğan fiyatının, taşıma, ayıklama gibi maliyetlerle hallerde 2,5-3 lira arasında olacağını ifade eden Tavşan, "Bu adım, depoların boşalmasına, eldeki soğanların hızla piyasaya sürülmesine neden olur. Depolar hızlı boşalırsa fiyat ucuzlayabilir. Soğan tırlarının gelecek olması soğan fiyatlarını etkiler. Elinde soğan olan vatandaş korkuyor, zaten ürün depoda çürüyor. Tabii ithalatın da bir maliyeti var. Birileri fırsatçılık yapıyorsa tamam ama onun haricinde biber, domates ve patlıcanı 1-2 liraya yiyemezsiniz." değerlendirmesinde bulundu.

Meyve ve sebze fiyatlarının hava şartlarıyla doğrudan ilişkili olduğuna dikkati çeken Tavşan, şunları kaydetti:

"Yağış, sel, tufan var. Tüm bahçelerin sular altında kaldığı, seraların parçalandığı ortamda fiyatların yüksek olması doğru orantılı bir durum. Olmayan ürün pahalanır, bunun önüne geçilemez. Birileri bu fiyatlardan istifade ediyorsa mani olalım, katma değer üretmeyen kimse arada olmasın. Konserve domatesteki ithalat kararı da bununla bağlantılı. Rüzgar seraları yerinden söküyor. Bu doğrultuda domates fiyatı artıyor."