İhracatı Kobi'ler kârı devler yaptı

İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu" araştırmasının 2012 yılı sonuçları dün açıklandı. Bu yıl 45'incisi düzenlenen araştırmanın sonuçlarına göre Türkiye'nin 500 büyük sanayi kuruluşunun üretimden satışları yüzde 9.2'lik artışla 353 milyar 699 milyon liraya çıktı. Bir başka değişle 500 büyük sanayi kuruluşu, 1 yılda fazladan 29 milyar 720 milyon liralık satış gerçekleştirdi.

Yüzde 10 büyüme
Buna göre, üretimden satışlarını 269,6 milyar liradan 296,4 milyar liraya artıran ilk 250'deki şirketler yüzde 10 büyürken, ikinci 250'lik dilimi oluşturan şirketler ise üretimden satışlarını 54,3 milyar liradan 57,2 milyar liraya çıkararak yüzde 5,3 büyüme gösterdi. Kâr eden şirket sayısının 380'den 427'ye çıktı. Zarar edenlerse 120'den 63'e geriledi.

İhracat ortalamanın altında
2012 sonuçlarına bakıldığında söz konusu şirketler, ihracatlarını sadece yüzde 0.6 artırabilirken vergi öncesi dönem kârında yüzde 6.3'lük büyüme görüldü. Araştırmanın sonuçlarını açıklayan İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, geçen yıl Türkiye'nin yüzde 2.2 büyüdüğünü hatırlattı.

Üretimden satışlarda yakalanan yüzde 9.2, kârda ise yüzde 6.3'lük artışın önemli bir başarı olduğunu vurgulayan Bahçıvan, "Kâr artışının önemli kısmı faaliyet dışı gelirlerden geldi. Yine istihdamda görülen artış bir başarıdır. Fakat gelişmiş ülkelerde yüzde 70 olan borçların sermayeye oranı, Türk özel şirketlerinde yüzde 134'ü buluyor. Bunu hızla aşağı çekmeliyiz. Kamudaysa bu oran yüzde 28 seviyesinde" dedi.

Faaliyet dışında kur etkisi
Öte yandan İSO 500'ün faaliyet dışı gelirleri arasında kur kaynaklı kâr dikkat çekiyor. 2012 Ocak'ta dolar 1.92 seviyesindeyken, Aralık 2012'de kur yılı 1.78'den kapattı. Uzmanlara göre, yaklaşık 240 milyar dolar döviz borcu bulunan özel sektör, 2012'de kur düşüşünden sağladığı avantajı gelir olarak bilançosuna yansıttı. Bu da faaliyet dışı gelirlerde döviz kurunun etkili olmasına yol açtı.

İhracat Kobiler'den
İlk 500'de ihracatın binde 6 büyüdüğünü hatırlatan Bahçıvan, şöyle devam etti: "Türkiye ihracatının çok altında olan bu rakam, genel ihracat artışının daha çok KOBİ'ler tarafından yapıldığına işaret ediyor. KOBİ'ler yeni pazarlara girme konusunda çok daha esnekler ve hareket kabiliyetleri yüksek. İhracat daha çok KOBİ'ler tarafından artırıldı. Biz sanayiciler için finansal istikrar şart. Hem iç karışıklıklar hem de Fed gibi her gün farklı açıklamalar yapan dış şartlar bizi zorluyor."

Büyüme tutarlı değil
500 büyük sanayi kuruluşunun faaliyet dışı gelirlerden kar etmesini değerlendiren İktisat Profesörü Orhan Morgül, şu değerlendirmeyi yaptı: "Reel sektörün kredi kullanırken düşük faiz baskısı yapması buna karşın karının büyük bir bölümünü faaliyet dışı gelirlerden elde etmesi tutarlı değil. Reel sektör çarklarının dönebilmesi için faaliyet karlarının artırılması gerekiyor. Aksi takdirde faiz kazançları ya da gayrimenkul kazançları ile ekonomiyi büyütmek mümkün olmaz."

Kamu şirketi azaldı ama zirveyi bırakmadı
İstanbul Sanayi Odası'nın 500 listesinde kamu kuruluşlarının sayısı azalmaya devam ediyor. Listede 1990 yılında tam 91 kamu kuruluşu vardı. Şimdi bu sayı 13'e indi. Bahçıvan bu durumu özelleştirmedeki başarıya bağladı. Kamu kuruluşların sayısının azalmasına rağmen kârlılıkta zirve yaptı. 2012'nin en kârlı sanayi kuruluşu, 1 milyar 471 milyon lira ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) oldu. Türkiye Kömür İşletmeleri ile diğer kamu kurumu Eti Maden İşletmeleri de kârlılıkta 3 ve 5. Sıraları paylaştı.

Listeye Koç damgası
İSO 500 listesinin zirvesine Koç Grubu damgasını vurdu. İlk 10 şirket arasında yer alan şirketlerin yarısını Koç Holding şirketleri oluşturdu. Grup şirketlerinden Tüpraş birinci, Ford Otomotiv ikinci, Arçelik 4'üncü, Tofaş 5'inci ve Aygaz da 10'uncu sıradan listeye girdi. Koç Grubu'nun ilk 10'daki şirketlerinin üretimden satışları 65 milyar lirayı geçti.

Koza kârlılıkta ilk 10'da
Madencilik sektörünün önde gelen şirketlerinden Koza Altın İşletmeleri, 2011'deki yükselişini sürdürdü. Üretimden satışlarda 2011'i 77'nci sırada tamamlayan şirket, 2012'de 5 basamak daha yükselerek adını 72'nci sıraya yazdırdı.

5 basamak sıçradı
2011'de satış geliri 805,8 milyon lira olan şirket, bu rakamı 1 milyar 41 milyon liraya çıkardı. Şirketin brüt katma değeri 622 milyon liradan 777 milyon liraya, özkaynakları ise 876.3 milyon liradan 1 milyon 359 milyon liraya çıktı. 2011'de 538.9 milyon lira vergi öncesi dönem kârı elde eden şirket, geçen yıl 712.7 milyon lira kâra ulaştı. Böylece 2011'de en kârlı 11'inci şirket olan Koza Altın, geçen yıl 5 basamaklık sıçramayla 6'ncı sıraya yerleşti. Koza ayrıca kendi sektörünün de en kârlı özel şirketi oldu. Şirket brüt katma değerde ilk 500 arasında 21'inci, öz kaynakta 17'nci, aktif varlık toplamında ise 46'ncı oldu. Çalışan sayısı da 1016 kişiden 1240'a yükseldi.

İstihdam 21 bin 466 kişi arttı
İSO 500'e göre 2012'de istihdamda yüzde 3.7'lik artış yaşandı. Söz konusu 500 şirket, geçen yıl 21 bin 466 kişiyi daha işe alarak toplam çalışan sayısında 596 bin 55'e yükseltti. İlk 500 arasında en fazla istihdamı, 15 bin 832 kişiyle Arçelik gerçekleştirdi. Türkiye Şeker Fabrikaları 12 bin 76 kişilik işgücüyle ikinci, Türkiye Taşkömürü Kurumu ise 11 bin 948 kişiyle üçüncü sırada yer aldı. (Bugün)