Senyoraj - Beylik Hakkı nedir? Senyoraj geliri hesaplama nasıl yapılır, senyoraj geliri nedir?

Bir ülkede enflasyon görülmesinin nedeni para artışı ise enflasyon vergisi ve senyoraj oranı birbirine eşit olur. Senyoraj ya da diğer adı ile beylik hakkı, para basma yetkisine sahip olan kurum ve kuruluşların bu yetkisini kullanması ile elde ettiği asıl gelir demektir. Bu terim beylik hakkı olarak da bilinir çünkü uygulanması Orta Çağ'a dayanır. Orta Çağ zamanındaki derebeyler, senyörler para basma hakkına sahipti. Bu hakkı sömürerek kendi çıkarları için kullandıkları sıklıkla görülürdü. Ancak zamanla ülkelerin ekonomik sorunlarına çözüm olarak kullanılmaya başlandı. İsmi ise o dönemden bugüne senyoraj ya da beylik hakkı olarak kaldı.

Senyoraj nedir?

Sinyoraj ya da senyoraj kısa tanımı ile paranın üretim giderleri ile yazılı olan değerler arasındaki farkı belirtebilmek için kullanılan bir ifadedir. Para basma yetkisine sahip olan Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının bu yetkiyi kullanıp para basması ile oluşan gelir anlamına gelir. Paranın basımı sırasında oluşan gider az miktarda olduğu için ve de her basılan kâğıt paranın göreceği olarak değerini azaltan gizli enflasyona sebep olması nedeniyle devlet bu gideri vatandaşın parasından vergi alarak karşılar.

Senyoraj geliri nedir?

Senyoraj geliri ya da beylik hakkı geliri, merkez bankalarının bastığı kâğıt paranın gideri çıkartıldığında geriye kalan reel değer demektir. Her ülkede para basma yetkisi o ülkenin merkez bankalarına aittir. Senyoraj etkisi paranın göreceği değerinde değişiklik olarak görülür. Para üzerinde yazılı olan ederi ile asıl değeri arasındaki fark senyoraj geliridir. Merkez bankası senyoraj ile para bastıktan sonra elde edilen gelir hazineye devredilir. Bu sayede kâra geçmiş olunur. Devlet onayı ile basılan paralar ile gelir sağlanır. Örnek olarak basılan 10 Türk lirası, 1 Türk lirası gider harcanılarak basılmıştır. 10 TL -1 TL: 9 TL elde edilen senyoraj geliri ya da beylik hakkı olarak bulunur.

Senyoraj geliri nasıl hesaplanır?

Senyoraj gelirini hesaplamak için kullanılan bir formül vardır. Senoryaj geliri hesaplama formülü şu şekildedir:

ΔM / P = Senyoraj geliri

Dolaşımdaki mevcut para miktarı fiyatlara bölünerek senyoraj gelirine ulaşılır. Paranın basım maliyeti ve nominal değeri arasındaki fark senyoraj geliridir. Devletin bastığı para tutarından bu parayı basmak için harcadığı maliyet çıkartıldığında geriye kalan net rakam senyoraj geliridir. Enflasyondan kaynaklı olan vergiler, enflasyon oluşması durumunda ellerinde mevcut para bulunduran kişilerin yaşadığı sermaye kayıplarıdır. Senyoraj kaybı para basılırken ortaya çıkan maliyettir. Bu maliyet oldukça az miktardadır. Bu sebeple vatandaştan vergi olarak tahsil edilir.