BİZE ULAŞIN
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasında bulundurulma zorunluluğu olan mevduatların oranları zorunlu karşılık, munzam karşılık ya da zorunlu karşılık oranı olarak isimlendirilir. Zorunlu karşılık oranları düşürüldüğü zaman zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv hâline gelir. Bankaların kredi tabanları da buna bağlı olarak artar. Kredi tabanlarının genişlemesi ise para arzını arttıran bir etkendir. Merkez bankaları zorunlu karşılık oranını bir para politikası aracı olarak işleme alır.
İngilizce "Reserve Requirement Ratio" ifadesinin karşılığıdır. Finans kuruluşları ve bankalar, bilançolarında bulunan kredi ya da benzeri yükümlülüklere ya da mevduatlara karşılık olarak merkez bankasında rezerv tutmak zorundadırlar. Bu rezerv belli bir resmî miktara denk gelmelidir. Bankaların ya da finans kurumlarının yükümlülüklerinin türüne, para birimine ya da vade tarihine bağlı olarak değişkenlik gösterebilen kanuni oran zorunlu karşılık oranıdır.
Zorunlu karşılık oranının artması ve azalması para arzında ters orantılı değişikliklere sebebiyet verir. Resmî zorunlu karşılık oranı artarsa para arzı azalır, zorunlu karşılık oranı azaldığında ise para arzı artar.
Zorunlu karşılık oranı artarsa ne olur?
Zorunlu karşılık oranının arttırıldığı durumlarda bankalar ya da finans kurumları vermiş oldukları kredileri geri alırlar. Bu durum da para arzının azalmasına sebep olur. Zorunlu karşılık oranı artarsa dolaylı olarak para arzı azalır.
Zorunlu karşılık oranının düşmesi, zorunlu karşılıkların bir kısmının kullanılabilir rezerv şekline dönüşmesine sebep olur. Böylece bankaların kredi tabanları artar. Bankaların kredi tabanları genişlediği zaman da para arzı artar. Zorunlu karşılık oranının düşmesi de dolaylı yoldan para arzını arttıran bir durumdur.
