Son dakika: EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) düzenlemesi Aralık ayında Meclis’e gelecek; Ocak 2023’te ise yasalaşacak Tek formül üzerinde çalışılan EYT düzenlemesinde son viraja girilirken, sayıları 5 milyona yaklaşan EYT’liler için uyarılar gelmeye devam ediyor. Yasanın çıkması ile prim ve süre eksiği olanlar istenilen kriterleri karşılayarak sisteme dahil olacak ve emeklilik hakkı kazanacak. Primini doldurup sigortalılık süresini doldurmayanların beklemesi gerekecek.
Düzenleme Eylül 1999 öncesini kapsadığı için Eylül 2024'e kadar tüm EYT'liler sigortalılık süresini doldurmuş olacak. Sabah’ta yer alan haberde, EYT'nin kapsamı belirlenirken sigorta kolları (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) açısından bir ayırım söz konusu olmayacak. Bağ-Kur kapsamında işyeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu süreleri canlandırarak prim gün sayısını primlerine ekletebilecek.
Şimdi ise gözler EYT ile ilgili Ankara’dan gelecek açıklamalara çevrildi. Milyonlarca kişinin merak ettiği soruların yanıtları ise artık yavaş yavaş netleşmeye başladı. Peki prim ve süre açısından eksikleri olanlar ne yapacak? Sigortalılık süresini doldurmayanlar EYT kapsamına girecek mi? İşte en çok merak edilen soruların yanıtları.
BORÇLANMA HAKKI
Salgınla mücadele döneminde kısa çalışmaya ayrılan, ücretsiz izne çıkarılan çalışanların bir kısmı prim günü eksik olduğu için düzenlemeden gecikmeli yararlanmak durumunda kalabilir. Bu sürelere ilişkin borçlanma hakkı verilmesi söz konusu olabilir. EYT kapsamında emekli olacaklar son işyerlerinden oradaki çalışma süresi için kıdem tazminatı alacak. EYT'de teknik çalışmalar devam ederken merak edilen bazı soruların yanıtları şöyle:
KİMLER KAPSAMA GİRECEK?
Sosyal Sigortalar Kanunu'na eklenen geçici düzenlemeyle 8
Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları
değiştirildi. Emekliliğe hak kazanmak için sigortalılık süresi, prim gün
sayısıyla beraber yaş koşulu geldi. Öncesinde emeklilik için sigortalılık
süresi, prim gün sayısındaki koşulların yerine gelmesi yetiyordu. Kadınlar 20,
erkekler de 25 yıl sigortalılık süresi, 5000 gün koşulunu yerine getirdiğinde
emekli oluyordu. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta girişi olanlar EYT kapsamına
giriyor.
SİGORTA SÜRESİ BİTMEYENLER KAPSAMA GİRECEK Mİ?
Prim günü, sigortalılık süresi dolup da yaşı bekleyenlere
yönelik bir düzenleme olacak. Prim gün sayısını doldurduğu halde sigortalılık
süresi tamamlanmayanların bu süreyi beklemesi gerekiyor. Düzenleme 8 Eylül 1999
öncesini kapsadığı için 8 Eylül 2024'e kadar bütün EYT'lilerin
sigortalılık süresi tamamlanmış olacak. Prim eksiği olanlar da borçlanma
yoluyla tamamlayabilir.
MEMURLAR EYT'Lİ OLDUĞU İÇİN EMEKLİ OLMAK ZORUNDA MI?
İş Kanunu'na göre, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini
sonlandırma hakkı çalışanın inisiyatifinde bulunuyor. İşverenin bir çalışanı
zorla emekli etmesi söz konusu değil. Kamu kurum ve kuruluşlarında da emeklilik
için yaş koşulu bulunuyor. Kamuda emeklilik için yaş haddi 65 olup, 15 hizmet
yılını dolduranlar 61 yaş şartıyla emekli olabiliyor.
BU YOLLA EMEKLİ OLANLAR NE KADAR EMEKLİ AYLIĞI ALACAK?
EYT düzenlemesi nasıl çıkarsa çıksın emekli aylığının
miktarı kişiye özel olacak. Emekli aylığı hesaplanırken, 2000 öncesi, 2000-2008
arası ve 2008 sonrası hizmetler için ayrı ayrı asgari aylık kuralları
uygulanıyor. 2000 öncesindeki hizmetler için emekli aylığında alt sınır, en
düşük prime esas kazancın yüzde 70'inden az olamıyor. 2000-2008 döneminde bu
oran asgari ücretin yüzde 35'ine düşürüldü. 2008 sonrası dönem için asgari
ücretin yüzde 35'i uygulanıyor. Bakmakla yükümlü olunan kişiler varsa aylıkları
asgari ücretin yüzde 40'ından az olamıyor. EYT'liler başvuruda bulunduğunda bu
üç dönem için ayrı ayrı "tam aylık" hesaplanacak. Daha sonra her bir
dönemdeki çalışma süresi toplam prim gününe bölünerek o dönem için "kısmi
aylık" tutarı hesaplanıyor. Üç dönemin kısmı aylığı toplanarak emekli
aylığı bağlanıyor.