Dolaşımdaki para nedir? Para arzı nasıl ölçülür?

Para arzı ile ilişkili olan dolaşımdaki para; dolaşımdaki madeni paralar ve banknotların toplam değerinden, bankalardaki banknotlar ile madeni paraların toplamının çıkarılması ile belirlenmektedir. Sıkça araştırılan para arzı da M1 ve M2 araçları ile ölçülen, düşüş veya artış göstermesine göre ekonomideki durumun sinyallerini veren bir değerdir. Dünyada dolaşımda olan para miktarı ise kripto para ve yatırımlar gibi değerlerin de eklenmesi ile birlikte 1,2 katrilyon doları aşmaktadır.

Dolaşımdaki Para Nedir?

İngilizcesi “currency in circulation” olan dolaşımdaki para ne demek? Bu kavram, dolaşımdaki banknotlar ve madeni paralar ile ilişkilidir. Çünkü dolaşımdaki para değeri hesaplanırken bu unsurlar dikkate alınmaktadır. Dolaşımdaki para; dolaşımdaki banknotlar ile madeni paraların toplamından, banka kasalarındaki mevcut banknotlar ile madeni paralarının toplam değerinin çıkarılması ile belirlenmektedir. Elde edilen bu değer, ulusal ve uluslararası bağlamda değişiklik göstermektedir. Ayrıca dolaşımdaki para kavramı, para arzı ile de doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla dolaşımdaki para kavramının tanımını netleştirmek amacı ile para arzı da açıklanmalıdır.

Para Arzı Nasıl Ölçülür?

Makroekonomide yer alan bir kavram olan para arzı, para stoğu olarak da bilinmektedir. Bu kavram, dolaşımdaki para ile de ilişkilidir. En basit tanımı ile para arzı, belli bir zaman dilimindeki ekonomi çerçevesinde dönen toplam paranın değerini ifade etmektedir. Para arzının hesaplanması için kullanılan 2 ayrı araç ise M1 ve M2 olarak belirtilebilmektedir.

M1 aracı; ekonomideki nakit para, çekler ve vadesiz mevduat değerlerinin toplamıdır. Diğer bir para arzı ölçme aracı olan M2 ise M1’in kapsadığı değerlerin yanı sıra tasarruf ve kısa dönemdeki vadeli mevduat gibi unsurları da içermektedir. Bu bağlamda para arzının yüksek ya da düşük olmasına göre işaret ettiği durumlar aşağıdaki gibidir;

• Ekonomide para arzının artış göstermesi, faiz oranının düştüğünü ve enflasyon oranının arttığını göstermektedir.
• Para arzının düştüğü durumda ise faiz oranları yükselmekte ve buna bağlı olarak fiyatlar ile üretim faaliyetleri azalmaktadır.
• Azalma gösteren para arzı, işsizliğin ortaya çıkmasına ve üretim kapasitesinin yetersiz hale gelmesine sebebiyet vermektedir.

Dünyada Dolaşımdaki Para Miktarı Nedir?

Ulusal bağlamdaki ekonomik faaliyetlere yönelik en sık araştırılan hususlardan biri, dünyada dolaşımda olan paranın miktarıdır. Bu bağlamda net bir bilginin sunulabilmesi ise mümkün değildir. Çünkü gün geçtikçe dolaşımdaki para miktarı, düşüş veya artış gösterebilmektedir. Nitekim yatırım, kripto para ve türev gibi kavramlar ile birlikte dünyada dolaşımda bulunan paranın miktarı sürekli olarak değişebilmektedir.

Dolaşımdaki para değerine, fiziksel para ile banka hesaplarında depolanan mevcut paraların da dahil olduğu söylenebilmektedir. Ancak bu değere türev, yatırım ve kripto para da eklendiği zaman; dünyada dolaşımdaki para miktarının 1,2 katrilyon doları aştığı görülmektedir.