12 Kasım önemli ekonomi başlıkları: Bitcoin'den yeni rekor, Avrupa'da savunma bütçesinde revizyon, TÜİK işsizlik verileri...

Türkiye'de ve Dünya'da ekonominin nabzı atmaya devam ediyor. Kripto para devi Bitcoin, sabah saatlerinde yeni bir rekor kırdı. Geçtiğimiz haftadan beri rekor üstüne rekor kıran Bitcoin rakiplerine nefes aldırmadı. Finans gelişmeleri son sürat devam ediyorken Fintables tüm gelişmeleri derledi.

İŞTE ÖNEMLİ EKONOMİ BAŞLIKLARI

Sanayi üretiminde yıllık bazda daralma devam ederken, aylık olarak kısmi bir artış gözlemliyoruz. İmalat sanayinin alt sektörleri incelendiğinde bir önceki aya göre üretim endeksinde en fazla gelişme gösteren ilk 3 sektör bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, motorlu kara taşıtı ve metal cevherleri madenciliği oldu.

İstihdamda sıkılık devam ediyor. %8,6 ile önceki aya göre sabit kaldı. Eylül ayında atıl işgücü oranı %25,6’ya gerilerken, zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin birleşik oranı %17,3 olarak tahmin edildi.

Avrupa, Trump’ın seçilmesinin ardından bir hamle yaptı ve savunma bütçelerinde revizyona gitti. 2021-2027 döneminde AB bütçesinin yaklaşık üçte biri olan 392 milyar euro, ekonomik eşitsizliği azaltmanın yanı sıra savunma sanayii ve askeri altyapı projelerine yönlendirilebilecek.

Bitcoin rekor üstüne rekor kırıyor. Trump iyimserliği fiyatlamayı destekliyor. Bu iyimserlikle Bitcoin fiyatları, 88 bin dolar seviyesini de aştı. Biden yönetiminin sert düzenlemeleri sonrası kripto sektörünün daha fazla destek göreceğine dair oluşan beklentiler, yatırımcıları sektöre çekmeye devam ediyor.

AJANDA

• Almanya’da ekim ayına ilişkin TÜFE verisi bekleniyor. Beklenti %0,4.
• Serkan Fırtına ile kasım ayına ilişkin Fon Analiz yayını saat 21’de. Link için mail kutunuzu kontrol etmeyi unutmayın.

SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ

Sanayide yıllık bazda daralma devam etse de aylık bazda kısmi bir toparlanma dikkat çekiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül 2024'e ilişkin Sanayi Üretim Endeksi verilerini yayımladı. Buna göre, sanayi üretimi yıllık bazda %2,4 azaldı.

Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, Eylül 2024'te madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %5,3, imalat sanayi sektörü endeksi %2,5 azalırken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,1 arttı. Aylık bazda ise sanayi üretimi %1,6 artış gösterdi. Alt sektörler itibarıyla madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi %1,2, imalat sanayi sektörü endeksi %1,8 artarken, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %1,8 azaldı.

Üretilen mal çeşitlerine bakıldığında Eylül 2024'te ara malı üretiminde bir önceki yılın aynı ayına göre %1,2, dayanıklı tüketim malında %1,1, dayanıksız tüketim malında %1,0 ve sermaye malı üretiminde %6,3’lük gerileme yaşandı. İmalat sanayinin alt sektörleri incelendiğinde bir önceki aya göre üretim endeksinde en fazla gelişme gösteren ilk 3 sektör %18,6 ile bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerin imalatı; %10,1 ile motorlu kara taşıtı ve %8 ile metal cevherleri madenciliği oldu. Geçtiğimiz yılın eylül ayına göre ise üretim endeksinde düşüş olmayan 5 tane alt sektör var. Bunlar %5,9’luk artış ile ana metal, %3,8 ile mobilya, %7,3 ile giyim eşyaları, %2,4 ile tekstil ve %3,9 ile elektrikli teçhizat imalatı.

TÜİK İŞSİZLİK VERİLERİNİ AÇIKLADI

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) Eylül ayına ilişkin iş gücü istatistiklerine göre, işsiz sayısı geçen aya göre 35 bin kişi artarak 3,1 milyon kişiye ulaştı. İşsizlik oranı %8,6 ile sabit kalırken, erkeklerde %6,7, kadınlarda ise %12,3 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin sayısı 95 bin kişi artarak 32,8 milyon olurken, istihdam oranı %49,7’ye yükseldi. İşgücüne katılma oranı %54,4 olurken, genç nüfustaki işsizlik oranı %17,1'e çıktı ve kadınlarda %24 ile daha yüksek seviyede kaydedildi. Eylül ayında atıl işgücü oranı %25,6’ya gerilerken, zamana bağlı eksik istihdam ve işsizlerin birleşik oranı %17,3 olarak tahmin edildi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış haftalık ortalama çalışma süresi ise 42,7 saat olarak sabit kaldı. Bu veriler, hem işgücü piyasasının genel görünümünü hem de kadın ve genç nüfus gibi gruplar arasındaki farklı işsizlik oranlarını ortaya koymakta.

CEVDET YILMAZ VE BAKAN ŞİMŞEK DEĞERLENDİRDİ

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, sosyal medya hesaplarından yaptıkları açıklamalarda söz konusu istihdam verilerini değerlendirdi. Bakan Şimşek, “İş gücü göstergeleri program hedeflerimizden daha olumlu seyrediyor. İşsizlik oranı eylülde yüzde 8,6 ile düşük seviyede gerçekleşti. Önümüzdeki dönemde daha destekleyici küresel koşullar, artan güven ortamı ve öngörülebilirlik, iyileşen beklentiler ve yapısal adımlar üretimi, istihdamı ve ihracatı destekleyecek” şeklinde açıklamada bulundu. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ise “İstihdamda artış eğilimi devam ederken, işsizlik oranının Orta Vadeli Program döneminde gerileyerek 2012 yılından bu yana en düşük seviyesine ineceğini tahmin ediyoruz. Orta Vadeli Program çerçevesinde enflasyonu ve işsizliği kalıcı olarak tek haneli rakamlara düşürmeyi hedefliyoruz.” ifadelerini kullandı.

AVRUPA BİRLİĞİ'NDEN YENİ SAVUNMA

Avrupa Birliği (AB), Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ve Donald Trump’ın Beyaz Saray’a geri dönme ihtimalinin yarattığı baskıyla savunma ve güvenlik harcamalarını artırmayı hedefleyen bir politika değişikliğine gidiyor. Bu değişiklikle, 2021-2027 döneminde AB bütçesinin yaklaşık üçte biri olan 392 milyar euro, ekonomik eşitsizliği azaltmanın yanı sıra savunma sanayii ve askeri altyapı projelerine yönlendirilebilecek. Politika değişikliği, gelecek yıl müzakerelerine başlanacak olan 2028’den itibaren geçerli olacak yeni AB bütçesi için bir ön hazırlık niteliği taşıyor. Bu yeni bütçenin %20’sinin savunma harcamalarına ayrılması düşünülüyor. Mevcut kurallar, bu fonların doğrudan savunma ekipmanı alımında kullanılmasını yasaklıyor ancak insansız hava araçları gibi “çift amaçlı” ürünler için yatırım yapılmasına izin veriyor. Yeni düzenlemelerle birlikte, AB üyesi ülkeler savunma sanayilerini desteklemek için uyum fonlarını daha esnek şekilde kullanabilecek. Buna, tankların geçişini güvenli hale getirmek için yolların ve köprülerin güçlendirilmesi gibi projeler de dahil. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısının ardından doğu sınırındaki AB ülkeleri, artan askeri harcamaları desteklemek için daha fazla fon talebinde bulunuyor. Polonya, Litvanya gibi ülkeler, savunma bütçelerini artırırken AB fonlarının bu alanlara yönlendirilmesini de memnuniyetle karşılıyor. Polonya, savunmaya GSYİH'sinin %4,1'ini ayırarak NATO hedefinin iki katını harcıyor ve bu oranı 2025'te %4,7’ye çıkarmayı planlıyor.

İSO BAŞKANINDAN EKONOMİ VE SANAYİ İÇİN AÇIKLAMALAR

İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, ekonomi ve sanayiye dair önemli açıklamalarda bulundu. Bahçıvan, 2025'in ilk yarısında daha yüksek zorluklar beklediğini, bu nedenle reel sektörün ihtiyaçlarına yönelik daha etkin çözümler geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Avrupa pazarının yavaşlamasının ihracat üzerinde baskı yaratabileceğini ifade eden Bahçıvan, özellikle Almanya ve Fransa’daki gelişmelerin yakından takip edilmesi gerektiğine dikkat çekti. Bahçıvan, 2025'in ilk yarısında daha yüksek zorluklar beklediğini, bu nedenle reel sektörün ihtiyaçlarına yönelik daha etkin çözümler geliştirilmesi gerektiğini vurguladı. Avrupa pazarının yavaşlamasının ihracat üzerinde baskı yaratabileceğini ifade eden Bahçıvan, özellikle Almanya ve Fransa’daki gelişmelerin yakından takip edilmesi gerektiğine dikkat çekti.

SPK BAŞKANINDAN DEĞERLENDİRME

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı İbrahim Ömer Gönül, sermaye piyasalarının Türkiye’deki her haneye ulaştığını ve şimdi bu piyasaların finansal sistemdeki payını artırma zamanının geldiğini belirtti. Gönül, yatırım fonları, bireysel emeklilik ve tahvil gibi araçların yaygınlaşması sayesinde geniş bir kitleye eriştiklerini vurguladı. Finansal okuryazarlık konusunda da gençler, ev hanımları, girişimciler ve iş adamları gibi hedef kitlelere yönelik eğitimlerle finansal bilinci artırmayı amaçladıklarını söyledi. Özellikle ev hanımlarının bütçe yönetimi ve tasarruf bilinci konusundaki katkısının değerli olduğunu, gençlerin ise doğru finansal kararlar alarak geleceğe hazırlanmalarının önem taşıdığını ifade etti.

TRUMP SONRASI EURO'DA KAN KAYBI

Euro, kan kaybetmeye devam ediyor. Trump'ın yeniden ABD başkanı seçilmesi sonrası, yatırımcıların olası gümrük tarifeleri nedeniyle endişeleri arttı ve Almanya'daki siyasi belirsizlikle birleşen bu endişeler, euroyu ABD doları karşısında 6,5 ayın en düşük seviyesi olan 1,06536'ya kadar düşürdü. Bu seviye en son 1 Mayıs'ta görülmüştü. ABD basınında çıkan, Trump’ın ticaret politikasını yönetmesi için şahin olarak bilinen Robert Lighthizer'ı seçeceği haberleri de euro üzerindeki baskıyı artırıyor.
Almanya’da Ifo'nun ekim ayı anketine göre, şirketlerin %41,5'i sipariş eksikliği bildirirken, özellikle metal üretimi ve işleme sektöründe bu oran %68,3'e kadar yükseldi. Almanya'nın, imalat sektöründeki zayıflık nedeniyle ekonomik kırılganlığı devam ediyor. Bu sektör, ülke ekonomisinin beşte birini oluşturuyor ve küresel yavaşlama, Çin ile rekabet ve Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası enerji maliyetlerindeki artıştan olumsuz etkileniyor. Ayrıca, yüksek faiz oranları ve dış talebin azalması, şirketlerin yatırım yapma isteğini frenliyor.

BİTCOİN'DEN TAZE REKOR!

Bitcoin rekorlara doymuyor. Kripto varlık yatırımcıları, Trump’ın yeniden başkan seçilmesiyle birlikte Bitcoin ve genel kripto sektöründe düzenlemelerin gevşemesi beklentisiyle piyasaya yönelmeye devam ediyor. Bu iyimserlikle Bitcoin fiyatları, 88 bin dolar seviyesini de aştı. Biden yönetiminin sert düzenlemeleri sonrası kripto sektörünün daha fazla destek göreceğine dair oluşan beklentiler, yatırımcıları sektöre çekmeye devam ediyor. Seçim sonrasında, Bitcoin ETF’lerinin onay alarak büyüme göstermesi ve büyük kripto şirketlerinin değer kazanması, sektörde pozitif bir döneme işaret ediyor. Bitcoin madencisi Riot Platforms %40, Coinbase ise %50 oranında değer kazanarak bu trendi güçlendirdi.

Kaynak: Fintables