15 Eylül Pazartesi gününden ekonominin öne çıkan başlıkları

Küresel piyasalar güne pozitif başlarken, yeni haftada piyasaların odağında ABD Merkez Bankasının (Fed) faiz kararı ve Fed Başkanı Jerome Powell'ın açıklamaları yer alıyor. Öte yandan Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) pazar verilerine göre otomotiv ihracatı, adet bazında yılın ilk 8 ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7 artışla 682 bin 743'e ulaştı. Diğer yandan Türkiye İstatistik Kurumu, temmuz ayı hizmet ve inşaat üretim endeksleri ile ağustos ayı tarım ürünleri üretici fiyat endeksini açıkladı.

FED FAİZ KARARI

ABD'de iş gücü piyasasının zayıflama sinyalleri vermesi sonrası Fed'e yönelik faiz indirimi beklentileri güçlendi. Bu durum piyasalarda risk iştahı arttırdı.

Fed'in bu hafta alacağı para politikası kararları yatırımcıların odağına yerleşirken, Fed Başkanı Powell'ın açıklamalarında bankanın politikalarına ilişkin ipuçları aranacak.

Para piyasalarındaki fiyatlamalarda politika faizinin 25 baz puan indirmesine kesin gözüyle bakılıyor. Yıl sonuna kadar ise toplamda 3 faiz indirimi yapılması bekleniyor. Ayrıca Fed'in 2026 yılında da en az 3 faiz indirimi yapabileceği tahmin ediliyor. Fed faiz kararını 17 Eylül'de açıklayacak.

MADRİD'DE ABD-ÇİN GÖRÜŞMELERİ

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng, gümrük tarifeleri, ihracat kontrolleri ve TikTok'un geleceği konularında olası bir anlaşmayı müzakere etmek için İspanya'nın başkenti Madrid'de bir araya geldi. Bessent ile He Lifeng arasındaki müzakerelerin 17 Eylül'e kadar devam etmesi planlanıyor.

İNŞAAT ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZDA YILLIK YÜZDE 24,1 ARTTI

İnşaat üretim endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 24,1 artış gösterdi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), temmuz ayına ilişkin inşaat üretim endeksi verilerini açıkladı.

Buna göre, endeks temmuzda yıllık bazda yüzde 24,1 artış kaydetti.

İnşaatın alt sektörleri incelendiğinde endeksin, temmuzda geçen yılın aynı ayına kıyasla bina inşaatı sektöründe yüzde 26,2, bina dışı yapıların inşaatında yüzde 16,4 ve özel inşaat faaliyetlerinde yüzde 22,6 yükseldiği görüldü.

İnşaat üretim endeksi temmuzda aylık bazda, yüzde 1,9 arttı.

Endeks, temmuzda bina inşaatı sektöründe bir önceki aya göre yüzde 2,6, bina dışı yapıların inşaatında yüzde 0,3, özel inşaat faaliyetlerinde yüzde 0,2 artış gösterdi.

HİZMET ÜRETİM ENDEKSİ TEMMUZDA YILLIK YÜZDE 2,5 ARTTI

Hizmet üretim endeksi, temmuzda yıllık bazda yüzde 2,5 artarken aylık bazda yüzde 0,4 azalış gösterdi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), temmuz ayına ilişkin hizmet üretim endeksi verilerini açıkladı.

Buna göre, endeks temmuzda geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 2,5 yükseldi.

Alt sektörler incelendiğinde, endeks yıllık bazda ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 2 azalırken, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 2,6, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 14,6, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 15,7, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerinde yüzde 6,4, idari ve destek hizmetlerinde ise yüzde 1,3 arttı.

Hizmet üretim endeksi, temmuzda bir önceki aya göre yüzde 0,4 azalış kaydetti.

Alt sektörler incelendiğinde, endeks aylık bazda ulaştırma ve depolama hizmetlerinde yüzde 1,7, idari ve destek hizmetlerinde yüzde 1,4 gerilerken, konaklama ve yiyecek hizmetlerinde yüzde 0,2, bilgi ve iletişim hizmetlerinde yüzde 2,7, gayrimenkul hizmetlerinde yüzde 2,4, mesleki, bilimsel ve teknik hizmetlerinde ise yüzde 0,3 yükseldi.

TARIM ÜFE AĞUSTOSTA AYLIK BAZDA YÜZDE 3,45 AZALDI

Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE), ağustosta bir önceki aya göre yüzde 3,45 azalırken geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 41,55 artış gösterdi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ağustos ayına ilişkin Tarım ÜFE verilerini açıkladı.

Buna göre endeks, ağustosta bir önceki aya kıyasla yüzde 3,45 düşüş gösterirken geçen yılın aralık ayına göre yüzde 21,83, geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 41,55 ve 12 aylık ortalamalara kıyasla yüzde 36,68 yükseldi.

Sektörlerde bir önceki aya göre değişime bakıldığında, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 3,72, orman ürünleri ile ilgili hizmetlerde yüzde 1,5 azalış, balık ve diğer balıkçılık ürünleri, su ürünleri, balıkçılık için destekleyici hizmetlerde yüzde 2,67 artış gerçekleşti.

Ana gruplarda bir önceki aya göre, tek yıllık (uzun ömürlü olmayan) bitkisel ürünlerde yüzde 0,94, çok yıllık (uzun ömürlü) bitkisel ürünlerde yüzde 12,25 azalış görülürken canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 1,68 artış kayıtlara geçti.

Yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 147,08 artışla yumuşak çekirdekli ve sert çekirdekli meyveler oldu. Aylık değişimin en yüksek olduğu alt grup da yüzde 131,48 artış ile tropikal ve subtropikal meyveler olarak kaydedildi.

OTOMOTİV SANAYİİ DERNEĞİ, 2025'İN 8 AYLIK VERİLERİNİ AÇIKLADI

OSD, bu yılın ocak-ağustos dönemine ait üretim ve ihracat adetleri ile pazar verilerini açıkladı.

Buna göre, yılın ilk 8 ayında toplam otomotiv üretimi geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4 artışla 908 bin 238'e ulaştı. Otomobil üretimi ise yüzde 1 azalışla 564 bin 482 olarak gerçekleşirken, traktör üretimiyle birlikte toplam üretim ise 928 bin 81 oldu.

Söz konusu dönemde ticari araç grubunda üretim yüzde 13 ve hafif ticari araç grubunda yüzde 15 artarken, ağır ticari araç grubunda yüzde 6 geriledi.

Bu dönemde, otomotiv sanayisinin toplam kapasite kullanım oranı yüzde 64 olurken, araç grubu bazında kapasite kullanım oranları ise hafif araçlarda (otomobil + hafif ticari araç) yüzde 65, kamyon grubunda yüzde 54, otobüs-midibüs grubunda yüzde 64 ve traktörde yüzde 40 olarak kayıtlara geçti.

8 AYDA 26,1 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT

Otomotiv ihracatı, yılın ilk 8 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre adet bazında yüzde 7 artışla 682 bin 743 olarak gerçekleşti.

Bu dönemde otomobil ihracatı geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 6 düşüş kaydederken, ticari araç ihracatı ise yüzde 29 arttı. Aynı dönemde, traktör ihracatı ise yüzde 30 azalarak 7 bin 218 oldu.

Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, toplam otomotiv sanayi ihracatı, 2025’in 8 aylık döneminde toplam ihracatın yüzde 17’sini oluşturarak sektörel ihracat sıralamasında liderliğini korudu. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) verilerine göre, 8 ayda toplam otomotiv ihracatı 26,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Aynı dönemde otomobil ihracatı ise yüzde 11 artışla 7,5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu dönemde, dolar bazında ana sanayi ihracatı yüzde 16, tedarik sanayi ihracatı ise yüzde 7 arttı.

TOPLAM PAZAR 8 AYDA YÜZDE 7 ARTARAK 845 BİN SEVİYESİNE YAKLAŞTI

Bu yılın 8 ayında toplam pazar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7 artarak 844 bin 761 düzeyinde gerçekleşti.

Bu dönemde, otomobil pazarı yüzde 8 artış sağlayarak 654 bin 413 oldu. Ticari araç pazarı ise geçen yılın aynı dönemine kıyasla toplamda yüzde 2, hafif ticari araç pazarı ise yüzde 4 büyürken, ağır ticari araç pazarında yüzde 10 gerileme yaşandı.

2025'in ocak-ağustos döneminde otomobil satışlarındaki yerli araç payı yüzde 29, hafif ticari araç pazarında yerli araç payı ise yüzde 20 olarak gerçekleşti.

BRENT PETROLDE SON DURUM

Brent petrolün cuma günü 67,89 dolara kadar yükselen varil fiyatı, günü 66,62 dolar seviyesinde tamamladı. Bugün saat 09.17 itibarıyla fiyat yüzde 0,75 artarak 67,12 dolara çıktı. Aynı saatte Batı Teksas türü ham petrolün varili 62,89 dolardan işlem gördü.

Fiyatlardaki yükselişte, Rusya'nın petrol arzında kesinti yaşanacağına dair endişeler etkili oldu.

Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna'nın, başkent Moskova dahil, ülkenin farklı bölgelerine yaptığı saldırılarda 221 insansız hava aracının (İHA) imha edildiğini açıkladı. Leningrad Bölgesi Valisi Aleksandr Drozdenko, Telegram hesabından yaptığı açıklamada, St. Petersburg civarında çok sayıda İHA'nın düşürüldüğünü belirtti. Drozdenko, saldırılar nedeniyle Primorsk Limanı'nda bir gemide ve pompa istasyonunda çıkan yangınların söndürüldüğünü, can kaybı yaşanmadığını bildirdi.

Öte yandan, ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa ülkelerinin Rusya'dan petrol almaya devam ettiğini belirterek, "Avrupa ülkeleri benim dostum ama onlar Rusya'dan petrol alıyorlar. Avrupa'nın Rusya'dan petrol almasına sadece bizim karşı çıkmamız beklenemez. Onların petrol almasını istemiyorum. Uyguladıkları yaptırımlar yeterince sert değil. Ben yaptırım uygulamaya hazırım ama onlar da benim yaptığımla orantılı olarak yaptırımlarını sertleştirmek zorunda kalacaklar." ifadelerini kullandı.

Kanada Maliye Bakanlığından yapılan açıklamada, G7 Maliye Bakanları Toplantısı'nda Rusya'ya karşı baskıyı artıracak ilave tedbirlerin ele alındığı bildirildi. Açıklamada, Rusya'nın Ukrayna'daki saldırılarının ve Polonya hava sahasının ihlalinin toplantının ana gerekçeleri arasında olduğu ifade edildi. G7 bakanlarının, Rusya'nın savaş çabalarına destek verenlere yönelik ilave yaptırımlar ve gümrük vergileri gibi ticari önlemler de dahil olmak üzere, Rusya üzerindeki baskıyı artırmak için alınabilecek çeşitli ekonomik önlemleri de tartıştığı kaydedildi.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ile ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer'in G7 Maliye Bakanları Toplantısı'na ilişkin yaptıkları ortak açıklamada, ABD Başkanı Trump'ın, "Ukrayna'daki savaşı sona erdirmek için gerçekten kararlıysanız, Rusya'dan petrol satın alan ülkelere gümrük vergisi uygulamak için ABD'ye katılın." çağrısının yinelendiği aktarıldı.

Yaptırım baskısını artırma ve Ukrayna'nın savunmasına daha fazla fayda sağlamak için dondurulan Rusya devlet varlıklarının kullanımını araştırma taahhütlerinin de memnuniyetle karşılandığına işaret edilen açıklamada, şunlar kaydedildi:

"Sadece (Vladimir) Putin'in savaş makinesini finanse eden gelirleri kaynağından kesen birleşik bir çabayla bu anlamsız katliamı sona erdirmek için yeterli ekonomik baskı uygulayabiliriz. Başkan Trump'ın liderliği sayesinde, ABD Rus petrolünü satın alanlara karşı şimdiden dramatik önlemler aldı. G7 ülkelerinin bu savaşı sona erdirmeye kararlı olduklarına dair verdikleri güvence bizi cesaretlendiriyor ve bu kritik dönemde bizimle birlikte kararlı adımlar atacaklarını umuyoruz."

Brent petrolde teknik olarak 65,80 doların direnç, 60,30 doların destek bölgesi olarak izlenebileceği ifade ediliyor.Bu içerik Hande Dağ tarafından yayına alınmıştır