5 Kasım önemli ekonomi başlıkları: ABD sandık başına gidiyor, otomotiv pazarındaki daralma sürüyor...

Bu hafta ekonomi dünyası için oldukça kritik. Dün açıklanan enflasyon verisi, Fed'in 7 Kasım tarihinde açıklayacağı faiz kararı ve ABD'de yapılacak seçimler gündemi oldukça yoğun bir noktaya taşıdı. Fintables, enflasyondan otomotic sektöründeki daralmaya kadar ekonomideki tüm gelişmeleri anlattı.

TÜİK ENFLASYONU AÇIKLADI

TÜFE, ekim ayında beklentilerin üstünde %2,88 geldi. Gıda ve giyim tarafında sıkılık enflasyonun güçlü olmasına sebep oldu. Umutlanacak tek yer hizmetler enflasyonunun zayıflaması. Rakamlar görünenden iyi olabilir.

Otomotivde daralma var ama çok dramatik değil. Cumhuriyet tarihinin rekor senesi 2023’ün aynı ayındaki sayılara göre daralma sadece %4. Tarifeler Çinli markaların toplam içindeki payını azaltıyor.

ABD BUGÜN SANDIĞA GİDİYOR

ABD, bugün sandık başında. Saat farkından dolayı sonuçları 6 Kasım sabah saatlerinde Borsa İstanbul’un açılışından önce öğreneceğiz. Kıran kırana geçecek seçimin düğümü Pensilvanya ve Michigan’da çözülecek.

Dolarizasyon tarihi dipte. Döviz mevduatlarının toplam mevduatlar içindeki payı, KKM hariç bakarsak, %34,8'e geriledi. KKM dahil edildiğinde ise bu oran %43,1 olarak gerçekleşti. 2022’de bu oran %70’lerin üstündeydi.

AJANDA

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, ekim ayına ilişkin reel efektif döviz kuru ile aylık fiyat gelişmeleri raporunu açıklayacak.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 3 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli, TÜFE'ye endeksli devlet tahvili ile 10 yıl vadeli, 6 ayda bir kupon ödemeli, sabit kuponlu devlet tahvilinin yeniden ihracını yapacak.

ABD'de 2024 yılı başkanlık ve kongre seçimleri için halk sandık başına gidecek.

Tüpraş, Ford Otosan, Migros, Aygaz ve Kalekim’in finansal sonuçlarını duyurması bekleniyor.

EN YÜKSEK ARTIŞ GİYİM VE AYAKKABI DA OLDU

Ekim ayında aylık enflasyon %2,88 olarak gerçekleşirken, yıllık enflasyon %48,58 seviyesinde kaydedildi. Bloomberg HT’nin anketine katılan kurumların beklentisi aylık enflasyon için %2,5, AA Finans’ın anketine katılan kurumlar aylık enflasyonun %2,46 olmasını bekliyordu. Çekirdek enflasyon yıllık bazda %47,75 seviyesinde gerçekleşirken, üretici fiyatları tarafında aylık artış %1,29, yıllık artış ise %32,24 oldu. Üretici enflasyonu 16 aydır tüketici enflasyonunun altında.

Ekim ayında TÜİK verilerine göre, en yüksek aylık artış %14,32 ile giyim ve ayakkabı grubunda kaydedildi. Bunu %4,33 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve %3,52 ile haberleşme izledi. Yıllık bazda en yüksek artış ise %93,6 ile eğitim grubunda görülürken, bunu %89,39 ile konut ve %62,09 ile lokanta ve oteller takip etti. Endekste yer alan 143 başlıktan, 26’sında düşüş görülürken, 7 başlıkta değişim olmadı ve 110 başlıkta artış kaydedildi. Her ne kadar giyim ve ayakkabıda aylık bazda dramatik bir yükseliş görsek de aslında enflasyona en çok etkiyi gıda tarafı yaptı. Toplam TÜFE içinde %25’lik yere sahip olan gıda ve alkolsüz içeceklerin aylık %4,33 ile yüksek gelmesi, enflasyonun beklenti üstünde gelmesinin sebebi oldu. Morgan Stanley, enflasyon verisinin ardından ‘Görünenden İyi’ başlığıyla bir değerlendirme notu yayımladı. Notta, hizmet enflasyonundaki düşüşe dikkat çekildi. Hizmetler enflasyonunun Aralık 2022'den bu yana en düşük aylık oran olan %2 seviyesine gerilediği ve önceki üç ayın ortalamasının %4,6 olduğu belirtilen raporda, hizmetler tarafında momentum kaybının başladığına dikkat çekildi. Otel ve restoran fiyatlarının aylık %1,49 ve ulaştırma hizmetlerinin %2 gerilediğine vurgu yapıldı.

OTOMOTİV PAZARI ZAYIFLAMASINA RAĞMEN İYİ BİR SENE GEÇİRİYOR

Otomotivde karışık veriler gelmeye devam ediyor. Pazarda zayıflama var ancak hala güçlü bir sene geçiyor. Yıldan yıla daralma yalnızca %4. Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) verilerine göre, 2024 Ekim ayında otomobil ve hafif ticari araç pazarı %4 azalarak 97.274 adet olarak gerçekleşti. Otomobil satışları %8,4 düşüşle 75.662 adet olurken, hafif ticari araç pazarı %15,2 artışla 21.612 adede ulaştı. Ekim ayı itibarıyla otomobil ve hafif ticari araç pazarı, 10 yıllık ortalama Ekim ayı satışlarına göre %40,1; otomobil pazarı %41, hafif ticari araç pazarı ise %37,1 artış gösterdi. 2024 Ocak-Ekim döneminde ise Türkiye toplam otomobil ve hafif ticari araç pazarı, geçen yılın aynı dönemine göre %1,2 azalarak 947.166 adede ulaştı. Bu dönemde otomobil satışları %0,2 artışla 750.935 adet olurken, hafif ticari araç satışları %6,3 düşüşle 196.231 adet olarak kaydedildi.

İlave gümrük vergisi ile Çinli markalar düşüşe geçtiğini görüyoruz. Çin'den ithal edilen otomobillere getirilen %40 ek gümrük vergisi, satışları olumsuz etkiliyor. Temmuz ayında %12'ye yaklaşan Çinli markaların pazar payı, Ekim ayında %6'ya kadar geriledi. Bu düşüşte en büyük pay ise Chery satışlarının azalmasından kaynaklandı. Ekim ayında toplam otomotiv pazarında ithal araçların payı %73'e yükselirken, hafif ticari araçlarda ithalat payı %80,50 ile tarihi rekor seviyeye ulaştı. Türkiye’de hafif ticari araçlarda yerli üretimin payı ise tarihte ilk kez %19,50’ye kadar düştü. Bu düşüşün arkasında Tofaş’ın üretimde yaşadığı problemler yatıyor.

ABD BUGÜN SANDIK BAŞINDA OLACAK

ABD’de bugün seçimler var. Saat farkından dolayı sonuçları 6 Kasım sabah saatlerinde Borsa İstanbul’un açılışından önce öğreneceğiz. Eğer itirazlardan dolayı uzama olmazsa 2020’den daha rahat bir sayım süreci bekleniyor. 2020'de oyların sayımı; Covid kısıtlamaları, posta yoluyla erken oy kullanımın yoğun olması, salıncak eyaletlerde kritik oy farkları gibi sebeplerle 4 gün sürmüştü. Daha önceki bültenlerimizde de belirttiğimiz üzere Pensilvanya’nın kritik bir önemi var. Seçim gününü iki aday da Pensilvanya’da karşılayacak. Pensilvanya’nın kritik 19 seçiciler kurulu üyesi iki aday için de olmazsa olmaz. Trump, başarılı geçen 2016 kampanyasında bu eyaleti kazanmış, dört yıl sonra sadece 80 bin oyla kaybetmişti. Son dönemde anket ve bahis oranlarında Trump’ın önde olduğunu gözlemlesek de dün gelen haberler Harris’in özellikle Cumhuriyetçilerin kazanma ihtimalinin yüksek olduğu Iowa’da önde olduğunu gösteriyor. Bu da diğer eyaletler için ‘acaba’ yaratıyor. Iowa’dan gelen anket ve Harris’in kazanma ihtimalinin artması dün dolar üstünde baskıya sebep oldu. Dolar endeksi son 4 ayın en kötü gününü geçirerek %0,60 değer yitirdi. Dolar endeksi son dönemde Trump’ın kazanma ihtimali ile güçlenmişti. Şimdiden 78 milyondan fazla Amerikalı oylarını kullandı. Bugün de en az bir o kadar daha seçmenin oy kullanması bekleniyor.

ATIŞTIRMALIKLAR

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan banka istatistiklerine göre, 25 Ekim 2024 itibarıyla döviz mevduatlarının toplam mevduatlar içindeki payı, Kur Korumalı Mevduat (KKM) hariç tutulduğunda, %34,8'e geriledi. KKM dahil edildiğinde ise bu oran %43,1 olarak gerçekleşti. 2022 yılında KKM dahil döviz hesaplarının toplam mevduata oranı %72,3 ile zirve seviyesini görmüştü. Dolarizasyon seviyesi, 2018'den bu yana görülen en düşük seviye olarak kaydedildi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, yabancı yatırımcılar 25 Ekim ile başlayan bir haftalık sürede Borsa İstanbul (BİST) pay piyasasında 217,8 milyon dolar tutarında satış gerçekleştirdi. Böylece, yabancı yatırımcılar BİST’te üst üste 4 hafta boyunca satış yaparak bu dönemde toplam 708 milyon dolarlık satışa ulaştı. Son 24 haftada yabancıların toplam satışı 3,6 milyar dolar seviyesine geldi. Bu 24 haftanın sadece 5’inde nette pozitif kapattılar. Tahvil tarafında olumlu seyir devam ediyor. Yurt dışı yerleşikler Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) piyasasında net alıcı olarak 25 Ekim haftasında 41,9 milyon dolar değerinde DİBS satın aldı.

BORSADAKİ YATIRIMCI GERİLİYOR

Merkezi Kayıt Kuruluşu'na (MKK) bağlı Veri Analiz Platformu’nun (VAP) verilerine göre, borsadaki yatırımcı sayısı 7 milyon 18 bine geriledi. Bu yılın en yüksek seviyesi mayıs sayında 8 milyon 328 binle görüşmüştü. Haziran ayında 690 bin yatırımcı kaybeden borsada, sonrasında da kayıplar devam etti. Bu verilerle birlikte 2023 Ağustos ayına geri dönmüş olduk.
Tofaş’ın 9 aylık kârının, yıllık %62,7 düşüşle 5,03 milyar TL’ye gerilediğini görüyoruz. Üretim hacmi 115 bine gerilerken, bu düşüşe Egea modelindeki üretim azalması ve Doblo üretiminin sona ermesi sebep oldu. Geleceğe yönelik beklentilerini revize eden Tofaş, yurt içi satış hedefini 130-140 bin araç, ihracat hedefini ise 35-45 bin araç olarak güncelledi. Üretim beklentisi 135-145 bin araç seviyesinde belirlenirken, vergi öncesi kâr marjı beklentisi ise %5'in üzerine çekildi. Şirket ayrıca Stellantis markaları için Türkiye’de üretilecek yeni “K0” modelin hafif ticari araç ve “Combi” versiyonlarının üretim hakkı için lisans anlaşması imzalandığını duyurdu.

İŞ BANKASI ÜÇÜNCÜ ÇEYREK BİLANÇOSUNU PAYLAŞTI

Türkiye İş Bankası, 2024 yılı üçüncü çeyrek bilançosunu açıkladı. Banka, ikinci çeyrekte 7,5 milyar TL’lik piyasa beklentisinin altında kalarak 5,53 milyar TL kâr elde etti. Dokuz aylık dönemde ise toplam kârı 34,8 milyar TL’ye ulaştı, özkaynak büyüklüğü 340 milyar TL’ye ve sermaye yeterliliği oranı BDDK düzenlemeleri dahil %18,03 seviyesine çıktı. Bankanın swap maliyeti dahil net faiz geliri 25,6 milyar TL olurken net faiz marjı % -0,98 seviyesine geriledi. Swap maliyeti dahil net faiz geliri çeyrek bazda %87,7 ve yıllık bazda %49,7 oranında düştü. Bankanın mevduatları dokuz ayda %10,9, kredileri ise %9,2 büyüdü.

THY NE KADAR KAR ETTİĞİNİ AÇIKLADI

Türk Hava Yolları (THY), 2024 yılının üçüncü çeyreğinde yolcu kapasitesini %5,4 artırarak 24,5 milyon yolcu taşıdı ve 1,3 milyar dolar esas faaliyet kârı elde etti. Temmuz-Eylül 2024 döneminde toplam gelir, 2023 yılının aynı dönemine göre %4,9 artışla 6,6 milyar dolara ulaştı. Toplam gelirin %84'ünü oluşturan yolcu gelirleri, Uzak Doğu bölgesinin güçlü katkısıyla 5,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Kargo gelirleri ise geçen yılın aynı dönemine göre %47 artış göstererek 911 milyon dolara yükseldi. Turkish Cargo, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde taşıdığı kargo miktarını 2023 yılının aynı dönemine göre %16,8 artırdı. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) Eylül ayı verilerine göre, %5,7 pazar payı ile dünyanın en büyük 3. hava kargo taşıyıcısı konumuna yükseldi.

Agrotech Yüksek Teknoloji ve Yatırım A.Ş., elektrikli araç projeleri ve bağlantılı yatırımlarını sonlandırma kararı aldığını açıkladı. Şirket, 25 Mart 2024'te Joyce Elektrikli Araç Teknolojileri A.Ş.'nin %75 hissesini satın alarak yüksek teknoloji alanında yenilikçi projeler geliştirmeyi amaçlamıştı. Ancak, 7 Temmuz 2024’te yürürlüğe giren yeni regülasyonlar ve ek vergiler nedeniyle projelerin ekonomik açıdan kârlı olmadığı değerlendirilerek çalışmaların durdurulmasına karar verildi. Agrotech, yapay zeka, teknoloji, tarımsal üretim ve gıda alanındaki yatırımlarına ise devam edeceğini bildirdi. Agrotech hisse senedi dünü taban seviyeden (-%9,94) kapadı.
Kaynak: Fintables