Bankacılık sektöründe gelişmeler: Karları yükselişe geçti

Bankacılık sektöründe 2024 yılınn son çeyreği incelendiğinde kar artışlarının ekimden sonra kasım ayında da devam edildiği görüldü. Fintables bankacılık sektöründe yaşanan gelişmeleri aktardı...
2024 yılının son çeyreğinde bankacılık karlarındaki artışın ekimden sonra kasım ayında da devam ettiğini görüyoruz. Kasım ayında sektör genelindeki net kar 67.493 milyon TL ile 2023’ün aynı dönemine kıyasla %37 arttı. Aylık bazda da ekim ayına göre %22’lik bir artış söz konusu. Sermaye yapısı bakımından sektörün alt kırılımları incelendiğinde, kasım ayında net karların yerli özel mevduat bankalarda yıllık bazda %25 düştüğünü; katılım bankalarında %121, kamu bankalarında %58, yabancı mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarında ise %35 ve %94 yükseldiğini görüyoruz.

ARALIK AYINDA İYİLEŞTİ

Sektörün takip ettiğimiz önemli rasyolarından net faiz marjı ve sermaye yeterlilik oranı kasım ayı sonunda sırasıyla %3,10 ve %18,29 olarak gerçekleşti. Her iki oranda da önceki aya ve bir önceki seneye kıyasla iyileşme var. Net faiz marjı ve sermaye yeterlilik oranı Kasım 2023’te %3,42 ve %18,29, Ekim 2024’te %3,05 ve %18,44 seviyesindeydi.
✦ Takipteki krediler oranında üst üste 8 aylık bozulmanın ardından aralık ayında bir iyileşme yaşandı. Mart-kasım arasındaki dönemde %1,53’ten %1,86’ya yükselen söz konusu oran, aralık ayında %1,84’e geriledi. Takipteki krediler oranı, tüketici kredileri ve bireysel kredi kartlarında %3,02’yken ticari kredilerde %1,47 seviyesinde.

AYLIK BAZDA BÜYÜME GÖZLEMLENİYOR

✦ Enflasyondan arındırılmış kredi büyüklüklerinde önceki seneye kıyasla yaşanan gerileme aralık ayında devam etse de aylık bazda bir büyüme gözlemleniyor. Toplam kredilerdeki yıllık reel daralma oranı %5,22 olurken aylık reel büyüme oranı ise %2,45 olarak gerçekleşti. Kredi türlerine göre incelendiğinde tüketici kredilerindeki yıllık reel daralma oranı %0,59, ticari kredilerde ise %6,61 olarak öne çıkıyor. Türk lirası cinsinden kredilerde %11 oranında bir reel gerileme yaşanırken döviz cinsinden kredilerde %7,3 oranındaki reel büyüme dikkat çekti.
✦ TCMB’nin 26 Aralık 2024 tarihinde gerçekleştirdiği 250 baz puanlık faiz indiriminin ardından mevduat faizlerinde de bir geri çekilme gerçekleşti. Aralık ayında bankalar tarafından 3 aya kadar açılan vadeli TL mevduat faizleri ortalama %59,33 olarak gerçekleşirken 3 Ocak 2025 haftasında %56,87’ye geriledi. Aynı dönemde, tüzel kişi KMH ve kurumsal kredi kartları hariç olmak üzere ticari kredilerdeki ortalama faiz oranı %56,1 seviyesinde kaydedildi. Bu gelişmeler sonucunda kasım ayında -4’lerin altına kadar gerileyen kredi-mevduat makası, 3 Ocak haftasında -0,77 olarak gerçekleşti.
✦ Kur Korumalı Mevduat (KKM) stoğundaki düşüş aralık ayında da sürdü. 29 Kasım haftasında 1.198 milyar TL olan kur korumalı mevduat tutarı 3 Ocak haftasında %7,46’lık bir düşüşle 1.108 milyar TL’ye geriledi. Böylece KKM’nin toplam mevduat içindeki payı %7,42’den %5,94’e inmiş oldu.
✦ Kasım ayında kampanya ve indirimlerin etkisiyle kredi kartı harcamalarında ciddi bir büyüme gözlemlemiştik. Aralık ayında ise bu kez belirgin bir düşüş göze çarpıyor. 2023 Aralık ayında 1.053 milyar TL, 2024 Kasım ayında 1.626 milyar TL olan toplam kredi kartı harcaması, geçtiğimiz ay 1.358 milyar TL oldu. Enflasyondan arındırıldığında kredi kartı harcamalarında yıllık bazda %10,67’lik bir düşüş söz konusu. Harcamalardaki yıllık düşüşün en yoğun olduğu ilk 3 alan; -%68 ile doğrudan pazarlama, -%41 ile elektrik, elektronik eşya, bilgisayar ve -%28 ile sigorta oldu.

GELİŞMELER

✦ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, aralık ayında faiz indirimine başlasa da kredi büyümesinde temkinli adım atmak istiyor. Bu doğrultuda kredi büyümesine dayalı zorunlu karşılık uygulamasında güncellemelere gidilerek ticari kredilere ilişkin büyüme sınırları yeniden düzenlendi. Yabancı para ticari krediler için belirlenen %1,5 aylık büyüme sınırı, %1’e indirildi. Böylece, döviz cinsinden ticari kredi büyümesinde daha sıkı bir denetim uygulanacak. Türk lirası ticari krediler için mevcut %2 aylık büyüme sınırı da iki farklı kategoriye ayrıldı. KOBİ kredileri için büyüme sınırı %2,5 olarak belirlenirken; diğer ticari krediler içinse sınır %1,5 seviyesine çekildi.
✧ KOBİ kredilerindeki görece rahatlatma kararının arkasında hem bu şirketlerin finansman yükünün ağır olması hem de toplam kredi kırılımında bu kredilerin payının düşük olması yatıyor.

✦ Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankalara yönelik normalleşme düzenlemelerine giderek, kredilerde risk ağırlıklarını güncelledi. Bu kapsamda, ticari kredilerde uygulanan risk ağırlığı önemli ölçüde düşürüldü. Mayıs 2022'den bu yana ticari kredilerde sermaye yeterliliği hesaplamasında %200 risk ağırlığı uygulanıyordu. Yeni düzenlemeyle birlikte, risk ağırlığı %20 ile %100 arasında değişecek şekilde yeniden belirlendi. Yukarıdaki gelişme ile birlikte değerlendirildiğinde ticari kredi hacmini artıracak bir gelişme olarak değerlendirilmese de BDDK yönetmelikteki standart risk ağırlıklarına geri dönüldüğünü açıkladı. Kredi notu yüksek olan şirketler için risk ağırlığı %20 olacak. Kredi notu düşük veya kredi notu olmayan şirketler için risk ağırlığı %100 olarak uygulanacak. Kredi notu orta seviyede olan şirketler içinse %50 risk ağırlığı belirlendi. Bu düzenleme, stokta bulunan mevcut ticari kredileri de kapsayacak. Yeni düzenlemeyle birlikte, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren bankaların sermaye hesaplamalarında Haziran 2024 döviz kuru dikkate alınacak. Bu kapsamda, Haziran 2024’te döviz kuru 32,83 TL olarak güncellendi. BDDK'nın ticari kredilere uygulanan yüksek risk ağırlığını düşürmesi ve bankaların sermaye yeterliliği hesaplamalarında daha güncel döviz kuru kullanılması ekonomide normalleşme amacıyla yapılmış bir hamle.

✦ Galataport, finansal yeniden yapılandırma sürecinde bankalarla anlaşmaya vardı. Garanti BBVA, Yapı Kredi, İş Bankası ve TSKB tarafından Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yapılan açıklamada, Galataport ile Doğuş Galataport Gayrimenkul Yatırımları ve Ticaret A.Ş.‘nin mevcut borçlarının yeniden yapılandırılması için taraflar arasında bir mutabakat sağlandığı ve yeniden yapılandırma sözleşmesinin imzalandığı bildirildi. Hisse devri kapsamında; Yapı Kredi Bankası, Garanti BBVA, İş Bankası, QNB ve TSKB’nin hisse oranları Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda duyuruldu. Kreditör bankalarla yapılan yeniden yapılandırma sözleşmesi çerçevesinde toplamda %43’lük hissenin devredileceği belirtilmişti. KAP açıklamalarına göre, en yüksek hisse oranı %13,24 ile Yapı Kredi Bankası’nda yer alırken, Garanti BBVA %12,28, İş Bankası %7,18, TSKB %5,23 ve QNB %4,58 oranında paya sahip oldu. Ziraat Bankası’nın %6,27 oranındaki hisse devri ise henüz açıklanmadı.

SEKTÖRDEN AÇIKLAMALAR

✦ Akbank Genel Müdürü Kaan Gür, Anadolu Ajansı muhabirine, genel ekonomik görünüm ve bankacılık sektöründeki gidişat hakkında açıklamalarda bulundu. Gür, Türkiye ekonomisinin 2024’ün ikinci çeyreğiyle birlikte yavaşlama eğilimine girdiğini ve bunun enflasyon üzerindeki talep yönlü baskıları hafiflettiğini belirterek “Son dönemde enflasyon eğiliminde gözlenen iyileşme, para politikasında enflasyondaki düşüşe eşlik eden, temkinli ve ölçülü bir faiz indirim sürecini destekliyor. Buna rağmen önümüzdeki dönemde sıkı parasal duruşun korunacağı, maliye politikasının da enflasyonla mücadeleye daha fazla destek vereceği bir yıl bizi bekliyor.” dedi. Gür, 2024 yılının kredi büyümesi, fonlama maliyetleri ve karlılık açısından bankacılık sektörü için zorlu geçtiğini, ancak sektörün bu süreçte başarılı bir performans sergilediğini belirtti. Makrofinansal risklerin ve dengesizliklerin azaltıldığı bu geçiş döneminde maliyetlerin etkin bir şekilde yönetildiğini ve sermaye gücünün yanı sıra bilanço sağlamlığının korunduğunu ifade eden Gür, “Enflasyondaki düşüş eğiliminin devamıyla sektör için en zorlu dönemin geride kaldığını düşünüyoruz. Önümüzdeki süreçte fonlama maliyetlerinde beklenen iyileşmelerin, bilançolar üzerindeki baskıyı kademeli olarak hafifleteceğine inanıyoruz.” dedi.

✦ QNB Genel Müdürü Ömür Tan, Anadolu Ajansı’na konuştu. Türkiye’de son bir buçuk yılda yeni ekonomi yönetimi ile birlikte sıkılaştırıcı ve piyasa odaklı adımların atıldığı bir döneme girildiğini dile getiren Tan, Türk lirası ve rezervlerdeki iyileşmelerin yanı sıra makro göstergelerdeki olumlu gelişmelere vurgu yaptı. Dezenflasyon sürecinin yavaş ilerlemesine rağmen önemli bir ivme kazandığını ifade eden Tan, “İç talepteki yavaşlama kısa vadede büyümeyi sınırlasa da uzun vadede daha sürdürülebilir bir büyüme modeline geçiş için önemli bir fırsat yaratıyor.” değerlendirmesinde bulundu. Merkez Bankası’nın para politikasını enflasyon görünümü ve piyasa koşullarına göre şekillendirdiğini belirten Tan, aralık ayında sınırlı bir faiz indiriminin başlamasının beklenen bir gelişme olduğunu, nitekim 250 baz puanlık bir indirimin gerçekleştiğini kaydetti. Bu sürecin, faiz artışlarında olduğu gibi kademeli bir şekilde ilerlemesinin önemine dikkat çeken Tan, “2025 yılında enflasyondaki iyileşmelerle birlikte makro ihtiyati tedbirlerde daha fazla gevşeme öngörüyoruz.” dedi. Bankacılık sektörüyle alakalı olarak 2024 yılının, artan maliyetler ve daralan faiz marjları nedeniyle zorlu geçtiğini ve fonlama maliyetlerindeki yükselişin aktif kalitesinde sınırlı bozulmalara neden olduğunu belirtti. Tan, “Bazı bankaların net faiz marjlarının ve net faiz gelirlerinin negatife döndüğü, genel olarak maliyet artışının gelir artışını aştığı bir yılı geride bıraktık. Ancak stratejik adımlarla doğru hamleler yapan bankaların finansal sonuçlarının pozitif yönde ayrıştığını gördük.” şeklinde konuştu. 2025 yılı için faiz indirimlerinin faiz marjlarını iyileştirerek sektöre gelir anlamında destek olacağını ifade eden Tan, ödeme sistemleri komisyonlarındaki artışın sınırlı kalacağını öngördü. Enflasyondaki düşüşün ise gider artışını yavaşlatacağını belirtti. Büyüme tarafında enflasyonun belirleyici faktör olacağını vurgulayan Tan, “2025 yılı için enflasyon beklentimiz %26 seviyelerinde. Sektördeki kredi büyümesinin de enflasyona paralel olarak %25-30 aralığında gerçekleşmesini bekliyoruz. Ayrıca, öz kaynak kârlılık oranlarının iyileşeceğini ve enflasyon ile arasındaki farkın daha dengeli hale geleceğini düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.

✦ Halkbank Genel Müdürü Osman Arslan, Anadolu Ajansı’na bankacılık sektörü hakkında değerlendirmelerde bulundu. Sektör açısından en zorlu dönemin geride kaldığını ifade eden Arslan, önümüzdeki dönemde faiz indirimlerinin etkisiyle gelirlerde büyüme beklediklerini aktardı. Arslan, “Bankacılık sektörü, varlıklarını yeniden fiyatlama sürecini genel olarak tamamladı. Bu sebeple, sektör için en zorunun geride kaldığını ve gelecek çeyreklerde faiz indirimlerinin de katkısıyla gelir büyüme momentumunun oluşabileceğini değerlendirmekteyiz. Bankacılık sektörünün genel görünümü, finansal istikrarın korunmasına yönelik adımların etkisini açıkça gösteriyor. Bankaların faiz indirim süreci arifesinde, mevduatların ortalama vadesini düşürmek ve sabit faizli kredilerin toplam krediler içerisindeki payını artırmak gibi bilanço stratejileriyle uyumlu olarak 2025’te bankacılık bilançolarının çok daha güçlendiğini göreceğimiz bir yıl bekliyoruz. Bu güçlü görünüm, ekonomideki dengelenme ve kademeli toparlanma süreciyle doğrudan ilişkili.” ifadelerini kullandı. Ekonomideki dengelenme sürecinin büyük oranda sağlanmasıyla birlikte iç talebin kademeli şekilde toparlanmaya başladığını belirten Arslan, küresel merkez bankalarının faiz indirimlerinin desteğiyle dış talebin güçlenmesinin de firmaların bilançolarını iyileştirerek 2025’te bankacılık sektörünün varlık kalitesine olumlu yansıyabileceğini ifade etti. Baz senaryoya göre, varlık kalitesinin önümüzdeki çeyreklerde kademeli olarak iyileşmesi beklendiğine işaret eden Arslan, kredilerin dağılımında ticari ve bireysel kredi paylarının ekonomik aktivitenin sektör üzerindeki etkisini anlamak açısından kritik öneme sahip olduğunu vurguladı.

✦ Ziraat Bankası Genel Müdürü Alpaslan Çakar, “Bankacılık Söyleşileri” kapsamında Anadolu Ajansı’na açıklamalarda bulundu. Çakar, bankacılık sektörünün, ekonomi programının doğru ve etkin çalışmasında önemli rol oynadığını ifade ederek 2025 yılında makro dengelerin daha da sağlıklı olacağı beklentisi ile bankaların performansının reel olarak iyileşeceğini tahmin ettiklerini belirtti. Bankacılık sektörünün 2024 yılında dengeli ve sağlıklı bilanço yapısını sürdürdüğüne dikkat çeken Çakar, sektörün aralık ayı itibarıyla toplam aktiflerinin milli gelire oranının %76’ya ulaştığını ve 31 trilyon lirayı aştığını belirtti. Mevduat toplamının 18,6 trilyon liraya ulaştığını, toplam kredi hacminin ise 15 trilyon lira civarında olduğunu ekledi. Seçici kredi politikasına da değinen Çakar, imalat sanayisinin kredi payının son yıllarda 6 puan, tarım sektörünün ise 3 puan arttığını ve bu sektörlerin kredi büyümesine öncülük ettiğini ifade etti. Ayrıca, tahsili gecikmiş alacak oranının %1,9 seviyesinde olduğunu belirterek sektörün genel olarak ihtiyatlı bir karşılık politikası uyguladığını söyledi. Çakar, 2025 yılında daha sağlıklı ve sürdürülebilir büyümeye odaklanmaya devam edeceklerini vurgulayarak, “2025 yılında, makro dengelerin daha da sağlıklı olacağı beklentisi ile bankaların performansının reel olarak iyileşeceğini tahmin ediyoruz. Enflasyonist baskıların azalması ve faiz oranlarının düşmesiyle birlikte, devam eden jeopolitik risklerin, uluslararası ticaret yaklaşımlarının ve düzenlemelerdeki sadeleşmenin seyri sektörün performansı açısından belirleyici olacaktır.” dedi. Yeni yıla ilişkin beklentilerinde Çakar, bankacılık sektöründe bilanço büyümesinin %30 civarında olacağını ve faiz oranlarındaki düşüşle net faiz marjının iyileşeceğini, net faiz gelirinin artacağını ifade etti. Ayrıca, ücret ve komisyon gelirlerinin sektör kârlılığına destek vermeye devam edeceğini söyledi.
Kaynak: Fintables