Çiftçiler domatesin fiyatından ve maliyetlerin yüksek olmasından yana dertli. Tarladan kilosu 5 TL'ye alınan domates market ve pazarlarda yaklaşık 5 katına satılıyor. Ancak çiftçiler, binbir emekle ürettikleri domatesin bir kilo fiyatıyla bir çay içememekten şikayet ediyor.
Ekol TV'de yer alan habere göre; mikrofon uzatılan bir vatandaş "Çay 7,5 TL, domates 5 TL. Hadi çık işin içinden." derken bir başkası da "Bir kilo domates bir bardak çay almıyor. İçemiyoruz bir bardak çayı, bir kilo domatese" ifadelerini kullandı.
Tarlada çalışan bir çiftçi kadın ise "İşimiz zor. Çiftçinin malı para etmiyor" şeklinde konuştu.
Çiftçi binbir emekle yetiştirdiği mahsulünün para etmemesinden yana sıkıntılı. Çiftçi bir vatandaş "Para kazanmıyoruz. Mahsulümüz de yetişmiş, atamıyoruz da. Bunu alıp da yere atsan ne olacak, bir şey fark etmiyor. Topluyoruz yani o paraya da gelse topluyoruz" ifadelerini kullandı.
Domates tarladan ucuza çıkıyor ama sofralara gelene kadar fiyatı 5'e katlanıyor. Mikrofon uzatılan bir başka vatandaş da "Kazanan aracı oluyor. Yani çiftçi çok bir para kazanamıyor" dedi.
Çanakkale'de domates fideleri nisan, mayıs aylarında toprakla buluşuyor. İlk hasat temmuz ayında alınıyor. Aralık ayına kadar devam ediyor.
Domatesler toplanıyor, traktöre yükleniyor ve tarladan hale doğru yola çıkıyor. Halde ise kilosu 5 TL ile 6 TL arasında satılıyor.
Çiftçi domatesin fiyatından memnun değil. İşçi yevmiyesi ve diğer maliyetlerin altında ezildiğini anlatıyor.
Mikrofon uzatılan bir çiftçi "Bir işçinin yevmiyesi bin TL, düşün bir insan 500 kilo falan topluyor günlük ortalama." dedi. 500 kilo toplanan domates 2 bin 500 TL'den satılıyor. Bunun bin TL'si işçiye gidiyor. Kalan paranın içinden gübre, mazot ve diğer harcamalar yapılıyor.
Bir vatandaş "Yani masraflarımızı alsak sezona kafa kafaya çıksak ona razıyız ama biraz zor yani alamayız, maliyetler yüksek" şeklinde konuştu.
Domatesler tarladan toplanıyor ve hale getiriliyor, onları İstanbul'a götürecek olan kamyona yükleniyorlar. Bir kamyonun İstanbul'a gitmesi yaklaşık olarak 25 bin TL ile 30 bin TL arasında değişiyor. Bu da domatesin kilogram fiyatına 1 TL olarak yansıyor.
Kilosu 5 TL'den satılan domates, 320 km yol gidiyor. Maliyeti 6 TL'ye çıkıyor. Ardından domatesler İstanbul'da bulunan hallere geliyor. Bu noktalardan hem manavlar, hem pazarcılar hem de marketler domatesleri alıyor ve satış için dükkanlarına götürüyor. Halden domatesin çıkış fiyatı ise yaklaşık olarak 10 TL.
İstanbul'daki halden çıkarken domatesin fiyatı yüzde 100 artıyor. Ama bu sefer de haldeki tüccar şikayetçi. Ellerindeki malı satamadıklarını, bu yüzden fiyatların düştüğünü söylüyorlar. Haldeki bir vatandaş "Bütün meyve, sebzede düşüş var zaten. Kalkmıyor ki mal. Bütün tüccar zarar ediyor şu anda." dedi.
Halden alınan domatesler İstanbul'un dört bir yanında satılmaya başlanıyor. Çanakkale domatesi her adımında fiyatını da ikiye katlıyor. İstanbul'daki semt pazarlarındaysa kilosu 20 TL'den satılıyor. Bir pazarcı da "Bir bunu 12 TL'den alıyoruz. Halde 12 TL. Bunun KDV'si var, hammaliyesi var, nakliyesi var, poşet parası var. Belli bir kar oranı koyarak 20 TL'ye satıyoruz. Çok alan olunca indirim de yapıyoruz" şeklinde konuştu.
Markette domatesin fiyatı ise 39.90 TL. Semtten semte fiyatlar değişmekle birlikte Çanakkale domatesinin ortalama fiyatı 35 TL'den satılıyor. Çanakkale'den kilosu 5 TL'ye yola çıkan domates, mutfaklara en ucuz 20 TL'den giriyor. Bazı semtlerde ise kilosu 40 TL'nin bile üzerine çıkıyor.
Bir çiftçi "Bir yetiştirici olarak, üretici olarak onlar kadar para kazanmıyoruz. Onların kazandığı parada gözümüz mü var. Yok yani. Çok kazansınlar. Ama bizim de hak ettiğimiz parayı bize versinler." dedi. Çiftçiler karı unutup maliyeti çıkarma derdine giriyor.
Tarladan çıkan domates her yolculuğunda zamlanıyor. Çanakkale domatesinin tarladan sofralara gelene kadar fiyatı yüzde 500 artıyor.
