6318 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 55. maddesine göre vatandaşlar borçlarını tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde ödemelidir. Vatandaşların devlete olan borçları vaktinde ödenmediği zaman 6318 sayılı kanuna göre e-haciz işlemi devreye girer. E-haciz nedir, hangi borçları kapsar, nasıl kaldırılır sorularının cevaplarını yazımızda bulabilirsiniz.
Ödeme emri kesinleşince borçlu kişinin bilgileri Vergi Dairesi Otomasyon Programı (VEDOP) üzerinden bağlı bulunduğu vergi dairesine aktarılır. Bu bilgiler yine elektronik ortamda Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) iletilir. GİB borçlunun bilgilerini bankalarla paylaşır ve hesaplarına elektronik haciz uygulanır. E-haciz işlemi uygulanan belli başlı borçlar şunlardır:
Borcunuzun büyüklüğüne bağlı olarak arabanıza da e-haciz gelebilir. Arabanızın satış işlemlerine bazı kısıtlamalar getirilebilir. 1990 yılından sonra gerçekleştirilen haciz işlemlerinde hayatın devamlılığını etkileyecek mallara el konulması işlemine son verilmiştir. Bu nedenle haciz işlemlerinde kimi zaman çıkmaza girildiği görülür. Bu durumda borçlu kişinin arabası varsa bunun satışı yapılarak borcun kapanması yoluna gidilir. Aracın satışından elde edilen para borç miktarından fazla ise borç tutarının dışında kalan kısım araç sahibine verilir. Üzerinde e-haciz bulunan araç ise kişi borcunu ödemeden satılamaz.
E-haciz sorgulama işlemleri için Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesine girerek e-devlet şifrenizle işlem yapabilirsiniz. Sitedeki arama çubuğuna e-haciz sorgu yazarak arama yapmanız mümkün. Arama sonucunda karşınıza iki başlık çıkar:
Bunlar arasından size uygun olan başlığa tıklayarak istediğiniz bilgiye ulaşabilirsiniz. E-devlet sorgulaması sonucunda sadece Maliye Bakanlığı’nın yetki alanındaki devlet borçlarına ulaşabilirsiniz. Özel kurumlara olan borçlarınız için uygulanan haciz bilgilerini e-devlet üzerinden sorgulayamazsınız. Banka hesabınızı kontrol ederek ya da müşteri hizmetleri yetkilileriyle görüşerek hesabınıza yönelik haciz olup olmadığını öğrenebilirsiniz.
Tebliğ edilen borç 15 günlük süre içinde ödenecekse taksitlendirme imkanı vardır. Haciz işlemi de taksitli ödeme yöntemiyle durdurulabilir. Toplam borcun %20’lik kısmı peşin ödendikten sonra kalan kısım belirlenen taksit sayısında ödenebilir. Borçlu olduğunuz kuruma başvurarak ilk taksiti yatırabilir, kalan kısım için ödeme garantisi vererek hesaplarınızdaki blokeyi kaldırabilirsiniz.
Taksit uygulaması araç üzerindeki hacizi kaldırmaz. Bu işlemin kaldırılabilmesi için borcun tamamının kapatılması gereklidir. Burada önemli olan nokta taksitlerin gününde ödenmesi gerektiğidir. Taksitler gününde ödenmezse haciz işlemi tekrar başlatılabilir.
Yüksek tutarlı borç durumunda araçlara olduğu gibi diğer fiziki mal varlıklarına el koyma işlemi uygulanabilir. Gayrimenkullere de satış şerhi konulabilir. Gayrimenkuller üzerindeki e-hacizin kaldırılabilmesi için uygulanacak üç adım vardır:
İlk adımda aldığınız evin kredi tutarını tabu dairesine bildirip ödeme güvencesi vererek fek işlemi uygulatabilirsiniz. Böylece ev üzerindeki haciz işlemini kaldırabilirsiniz. Diğer adım borcun tamamını ödeyerek satış şerhini kaldırmaktır. Alacaklı borcunu alsa da almasa da haciz işleminin durdurulmasını talep edebilir. Bu üç adım dışında gayrimenkul üzerindeki e-hacizin kaldırılması mümkün değildir.
Haciz işlemlerinin büyük bir çoğunluğu icra dairelerinin takibindedir. E-haciz işlemleri ise Gelir İdaresi Başkanlığı kontrolünde yapılır. Eski haciz işlemlerinde memurlar ev ve iş yerlerini ziyaret ederek mal değer tespiti yapardı. Evdeki eşyalara el konulabilirdi. E-haciz uygulamasında da haciz memurlarıyla karşılaşmanız mümkün. Para, ziynet eşyası, değerli evrak gibi malların tespiti yapılarak üzerine haciz uygulanabilir.
Üzerine haciz konulamayacak eşyalar arasında şunlar vardır:
Haciz işlemlerinin elektronik ortamda yürütülmesinin en önemli nedeni daha hızlı ve düşük masraflı bir yöntem olmasıdır. Daha az sayıda personele ihtiyaç duyulur. Gereksiz kağıt tüketimi olmaz. Posta masraflarından tasarruf edilir. Takibi daha kolaydır. Kullanılan özel program sayesinde işlem takibi kesintisiz ve hızlı biçimde yerine getirilir. Bu işlemin bazı sakıncaları da bulunur. Sermaye birikimi ve bankacılık sistemi açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Çeşitli nedenlerle kişiler sehven borçlular listesine, henüz takip aşamasında olanlar haciz listesine düşebilir. Bu nedenle tebliğ işlemi gerçekleşmeden kişinin banka hesaplarına bloke konması engellenmelidir. Vergi dairelerinde elektronik haciz işlemlerine özel birimler oluşturulması sağlanmalıdır.
Devlete olan borçlarda, ilgili kurum bir ihbarname göndererek borcun ödenmesini ister. İhbarname size ulaştıktan sonra bir e-haciz kaldırma dilekçesi yazarak ilgili kuruma borcunuzu ödeyeceğinizi bildirmeniz gerekir. Borcunuz ödendikten sonra 2-3 iş günü içinde hesaplarınızdaki e-haciz kaldırılır. Bunun dışında şu adımları uygulayarak hacizi durdurabilirsiniz: