Emekli maaşlarında yeni tartışma! Prim gün sayısı bilmecesi! SGK ve BAĞ-KUR’lular...

Milyonlarca emekli enflasyon rakamlarından doğan fark kadar maaşlarına zam alacak. Yılın ikinci yarısında uygulanmak üzere Temmuz 2022'de SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları 2022 yılı için yüzde 42.35 oranında arttı. En düşük emekli maaşı ise 2 bin 500 liradan 3 bin 500 liraya yükseltildi. Ancak emekli maaşlarındaki bir uygulama tartışmalara yol açtı. Yüksek prim ödeyerek uzun yıllar çalışanlara bağlanan aylık tutarının alt sınıra yakın olması, intibak taleplerini gündeme getirdi.

Sigorta başlangıcı 2000 yılından önce olanların emekli aylığı; 2000 öncesi, 2000-Eylül 2008 dönemi ve Eylül 2008 sonrası dönem için ayrı ayrı hesaplanan üç ayrı kısmi aylığın toplamından oluşuyor. Ancak alt sınır aylığı uygulaması nedeniyle 2000 yılından önce 7400 gün ile 3600 gün prim ödeyip emekli olana aynı maaş veriliyor.

ALT SINIR HESAPLARI BOZDU

Cumhuriyet’ten Nergis Şimşek’in haberine göre, 5510 sayılı Kanunun ek 19. maddesinde öngörülen alt sınır aylığı uygulamasında farklı bir durum var. Sistemde sigortalılara prime esas kazançları ve prim gün sayıları dikkate alınmak suretiyle hesaplanarak bağlanan aylık tutarları var. Bu aylıkların ödenmesi sırasında alt sınır aylığı devreye giriyor. Sigortalının sistemde hesaplanan aylık tutarı ile genel belirlenen en düşük emekli aylığı karşılaştırılıyor ve yüksek olan ödeniyor. Yoksa sigortalının sistemde tutulan aylığının miktarı değişmiyor ve maaşlara yapılan her zam sigortalının sistemdeki aylığına yapılarak bankaya gönderilme sırasında mukayese işlemi yapılıyor. Dolayısıyla, altı ayda yapılan emekli zamları sigortalıların kendi aylıklarına uygulandığında, aylık tutarları her seferinde alt sınır aylığının altında kalırsa, emekliler uzun süre sadece alt sınır aylığı almaya devam edebilir.

3.500 TL aylık tutarının içinde ek ödeme de bulunduğundan, emeklilere ödenecek aylık, önce yüzde 42,35 oranında artırılacak ve bulunan rakam, emekli alt sınır aylığı olan 3 bin 500 liranın ek ödemesiz tutarı olan 3.365.38 TL ile karşılaştırılacak. Zam uygulanan aylık, bu tutarın üstünde ise aynen ödenecek, altında ise 3.500 TL alt sınır aylığı ödenecek.

YÜKSEK AYLIK ÜZERİNDEN ÖDEME

Örneğin 2022/Haziran ayında, 2.450 TL aylık ve 98 TL ek ödeme olmak üzere toplam 2.548 TL almakta olan SSK emeklisinin; 2 bin 450 lira olan aylığı önce yüzde 42.35 oranında artırılır. 2.450 x1.4235 =3.487.58 TL olarak bulunan aylık ek ödemesiz alt sınır aylığı olan 3.365.38 TL ile karşılaştırılır. Sigortalının aylığı belirlenen en düşük emekli aylığından yüksek olduğundan, tarafına 3.487.58 TL aylık ve 3 bin 487,58 x 0,04=139,50 TL ek ödeme olmak üzere toplam 3 bin 627,08 TL ödenir.

ESKİ EMEKLİLERİN MAAŞI ASGARİ ÜCRETİN ALTINA DÜŞTÜ

Ekim 2008 öncesi bağlanan en düşük yaşlılık aylığı Temmuz 2022 dönemi itibarıyla 4 bin 506,80 TL oldu. Yani eski emekliler diye ifade edilen grubun aylığı 3 bin 500 TL olarak belirlenen en düşük emekli maaşının 1.000 TL üstünde. Net asgari ücret ile karşılaştırıldığında aslında eski emeklilerin maaşlarının 2016 yılından itibaren asgari ücretin net tutarının altına düşmeye başladığı gözlemlendi.

TESK: BAĞ-KUR EMEKLİ AYLIKLARINDA İYİLEŞTİRME YAPILSIN

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, BAĞ-KUR’lu esnaf ile çiftçilerin emekli aylıklarına ilişkin açıklamasında, BAĞ-KUR’lu esnafın en fazla prim gün sayısıyla en düşük emekli aylığını aldığını, BAĞ-KUR emekli aylıklarında memurlara yapılan ek gösterge düzenlemesi gibi bir iyileştirme yapılmasına ihtiyaç olduğunu belirtti.

BAĞ-KUR emekli aylıklarının mevcut koşullarda çok düşük kaldığını belirten Palandöken, şunları kaydetti:

"SSK'lı çalışanlar 7200 prim gün sayısıyla emekli olurken BAĞ-KUR’lu esnaf ve sanatkârlarımız 9 bin prim gün sayısını doldurmak zorunda. Esnafımız hafta sonu demeden, bayram seyran demeden çalışmasına rağmen en düşük emekli aylığını alıyor. Yapılan son düzenlemeyle asgari ücret 5 bin 500 liraya çıkarılırken memurlar için de 3600 ek gösterge düzenlemesi yapıldı.

Ancak 3 bin 500 liradan başlayan BAĞ-KUR'lu çalışanların emekli aylıkları çok düşük. Toplumda en çok çalışan kesim olan, dükkânındaki ürünleri satarak geçimini sağlayan BAĞ-KUR'lu esnafımız ile çiftçilerin emekli aylıkları asgari ücretin altında kalmamalı. Sosyal güvenlikteki norm birliğine göre SSK, BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı birleştiğine göre emekli aylıkları da eşitlenmeli. En uzun prim gün sayısını ödeyen BAĞ-KUR'luların en düşük emekli aylığını alması anayasanın eşitlik ilkesine aykırı.”