ANALİZ- Suudi Arabistan'a yapılan saldırı, petrolün dengesini bozdu

ÖVÜNÇ KUTLU - Suudi Arabistan'ın milli petrol şirketi Saudi Aramco'nun tesislerine cumartesi günü yapılan saldırı, küresel petrol piyasasının dengesini bozdu.

Petrol fiyatlarında sert yükselişe neden olan saldırı sonrasında, küresel petrol piyasalarında üretim kesintisi ve arz güvenliği endişeleri artmaya başladı.

Dünyanın en büyük ham petrol ihracatçısı olan ve günlük 9,8 milyon varil petrol üreten Suudi Arabistan'ın milli petrol şirketi Saudi Aramco'ya ait iki tesise yapılan saldırı, ülkenin ham petrol üretiminde günlük 5,7 milyon varil kesintiye yol açtı.

Bu miktar küresel petrol arzının yaklaşık yüzde 6'sına tekabül ederken, arz kesintisi nedeniyle petrol fiyatlarında yüzde 20'ye yakın artış görüldü. Dünya genelinde en yaygın kullanılan Brent türü ham petrolün varil fiyatı yüzde 19 artışla 60,22 dolardan 71,62 dolara kadar tırmanarak 22 Mayıs'tan bu yanaki en yüksek seviyeye tırmandı.

Suudi Arabistan tarafından bugün itibarıyla petroldeki arz kesintisinin ortalama günlük 2 milyon varilinin telafi edilebileceği ancak üretimin tam kapasiteye ulaşmasının haftalar alabileceği bildirildi. Suudi Arabistan tam üretim kapasitesine ulaşana kadar petrol fiyatlarının 65 doların üzerinde seyretmesi bekleniyor.

- Orta Doğu'da gerginlik tırmandı

Suudi Arabistan'a düzenlenen saldırı Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Türkiye ve birçok ülke tarafından kınanırken, ABD ise doğrudan İran'ı suçlamıştı.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Suudi Arabistan’a yönelik 100’e yakın saldırının arkasında Tahran yönetiminin yer aldığını belirterek, "Tüm tansiyonu azaltma çağrıları arasında İran şimdi dünyanın enerji arzına eşi görülmemiş bir saldırı başlattı. Saldırıların Yemen'den geldiğine dair bir kanıt yok." ifadelerini kullanmıştı.

Orta Doğu'daki siyasi gerginliği yeniden tırmandıran açıklamanın ardından İran ise ABD'yi eleştirerek, Suudi Arabistan'ın 5 yıl önce Yemen'e karşı savaş başlattığını ve Yemenlilerin de saldırılara karşı koyduğunu belirtmişti.

Öte yandan bugün Husiler tarafından yapılan açıklamada, "Suudi Arabistan petrol tesisi Aramco'da bulunan şirketleri ve yabancıları uyarıyoruz. Her an yeniden vurabiliriz." ifadesi kullanılmıştı

- Arz güvenliği endişeleri

Saudi Aramco'ya yapılan saldırı, dünyanın en büyük ham petrol üretici ve ihracatçısı ülkelerinin bulunduğu Orta Doğu'da enerji arzı güvenliği endişelerini beraberinde getirdi.

Geçen aylarda Orta Doğu'daki petrol tankerlerine düzenlenen saldırılar, güvenlik endişelerine ve fiyatlarda artışa neden olurken, İran, ABD yaptırımları nedeniyle dünyanın en fazla petrol sevkiyatının yapıldığı Hürmüz Boğazı'nı kapatabileceği tehdidinde bulunmuştu.

Gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerinden önce petrol fiyatlarının düşük olmasını isteyen ABD Başkanı Donald Trump ise saldırının ardından ülkesinin stratejik petrol stoklarını açarak küresel piyasadaki arz eksikliğini gidermeyi ve Suudi Arabistan'a destek vermeyi teklif etti.

- Aramco'nun IPO'su riskte

Suudi borsası Tadawul bünyesinde kasım ayında yapılması planlanan Saudi Aramco'nun ilk halka arzına (IPO) ilişkin yatırımcıların saldırı sonrası daha tedirgin davranacağı öngörülüyor.

Her ne kadar yüksek petrol fiyatlarının Aramco'nun IPO'suna olumlu katkı yapması beklense de son aylarda Suudi Arabistan'ın petrol sahalarına, üretim tesislerine ve petrol boru hatlarına yapılan saldırılar, ülkenin petrol sektörünün saldırılara karşı savunmasız olarak algılanmasına yol açıyor. Bu da Aramco'nun IPO sürecinde yatırımcıları en çok endişelendiren konuların başında geliyor.

Aramco'nun yüzde 5'inin halka arz edilerek 100 milyar dolar gelir elde edilmesi hedefleniyor. Bunun gerçekleşmesi durumunda piyasa değeri 2 trilyon dolara çıkacak Aramco'nun dünyanın halka açık en değerli firması olacağı tahmin ediliyor.