Ekonomide 2019 böyle geçti (4)

Türkiye, yılın son çeyreğinde açıklanan İnsani Gelişme Endeksi'nde ilk kez "çok yüksek insani gelişme" kategorisine girmeyi başardı, Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nde de 33. sıraya yükseldi.

AA muhabirinin yaptığı derlemeye göre, Türkiye ekonomisinin 2020-2022 dönemi yol haritasının belirlendiği Yeni Ekonomi Programı (YEP) Resmi Gazete'de yayımlandı.

"Geleceğe Nefes" seferberliği kapsamında 11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü olarak ilan edildi, bu kapsamda 81 ilde düzenlenen törenlerle 11 milyon fidan dikildi. Çorum'da, 1 saat içinde dikilen fidan sayısıyla Guinness rekoru kırıldı.

Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı, Çin ile Türkiye arasındaki yük taşıma süresini 1 aydan 12 güne, Marmaray'ın bu hatta entegre olmasıyla da Uzak Asya ile Batı Avrupa arasındaki süreyi de 18 güne düşürdü.

Türkiye, 2018 yılını kapsayan İnsani Gelişme Endeksi'nde, 0,806'lık değere ulaşarak, 189 ülke arasında 59'uncu sıraya yükseldi. Bu sonuçla Türkiye ilk kez "çok yüksek insani gelişme" kategorisine girmeyi başardı.

Yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9 büyüyen Türkiye ekonomisi, Avrupa ülkelerinden Almanya, İtalya ve Norveç'i geride bıraktı.

2020 yılı merkezi yönetim bütçesinin giderleri 1 trilyon 95,5 milyar lira, gelirleri 956,6 milyar lira, bütçe açığı 138,9 milyar lira olarak açıklandı.

Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan düzenlemeyle sigara başta olmak üzere tütün mamullerinde düz ve standart paket uygulamasına geçildi.

Türkiye'nin ilk Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı olma özelliği taşıyan "ODTÜ-Saçılmalı Demet Hattı"nın açılış töreni, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Sarayköy Nükleer Araştırma Merkezi'nde gerçekleştirildi.

2019 yılında ekonomide öne çıkan olaylar şöyle:

3 Ekim

- Enflasyon eylülde yüzde 0,99 artarken, yıllık bazda yüzde 9,26 oldu

4 Ekim

- Türkiye ekonomisinin 2020-2022 dönemi yol haritasının belirlendiği Yeni Ekonomi Programı (YEP) Resmi Gazete'de yayımlandı.

11 Ekim

- Orta Vadeli Mali Plan yayımlandı. Plana göre, 2020-2022 döneminde ekonomi politikasının temel amacı, fiyat istikrarı, finansal istikrar ve cari işlemler dengesinde son bir yılda elde edilen kazanımların korunup geliştirilmesi, üretim ve verimlilik odaklı sürdürülebilir büyümeyle adaletli paylaşıma yönelik ekonomik dönüşümün gerçekleştirilmesi olarak belirlendi. Söz konusu dönemde, maliye politikasının temel hedefi, mali disipline kararlılıkla devam edilmesi olacak. Harcama gözden geçirmeleri sonucunda verimsiz harcama alanları tasfiye edilecek. Gelecek yıl merkezi yönetim bütçesinin 138 milyar 873 milyon lira açık vermesi bekleniyor.

15 Ekim

- Türkiye'de işsizlik oranı temmuzda geçen yılın aynı ayına göre 3,1 puan artışla yüzde 13,9 oldu. Bu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 65 bin kişi artarak 4 milyon 596 bin kişi olarak kayıtlara geçti.

- Bütçe eylül ayında 17,7 milyar lira, ocak-eylül döneminde 85,8 milyar lira açık verdi

17 Ekim

- Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ (Türk Eximbank) Genel Müdürü Ali Güney oldu.

- Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal, 2020 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi'ni açıkladı. Buna göre, 2020'de bütçe giderleri 1 trilyon 95,5 milyar lira, faiz hariç giderler 956,5 milyar lira, bütçe gelirleri 956,6 milyar lira, vergi gelirleri 784,6 milyar lira, bütçe açığı 138,9 milyar lira olarak öngörüldü. Bütçeye göre, kamuya 2020 yılında 60 bin yeni personel alınacak.

18 Ekim

- 2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.

19 Ekim

- Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından, tüm tarafların tek kaynaktan bilgilenmelerinin temin edilmesi ve elektronik belge uygulamalarında bütünlüğün sağlanması amacıyla hazırlanan Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Resmi Gazete'de yayımlanarak, yürürlüğe girdi. e-Belge ve e-Defter zorunluluğu için öngörülen ciro limitleri 10 milyon liradan 5 milyon liraya düşürüldü. Vergisel açıdan kritik sektör ve mükellef grupları zorunlu olarak kapsama alındı.

21 Ekim

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Borsa İstanbul Genel Müdürlüğüne Hakan Atilla'nın atandığını açıkladı.

22 Ekim

- Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürlüğünce, piyasalarda oluşabilecek spekülatif fiyat hareketlerinin önlenmesi ve sektörün ham madde tedarikinde sıkıntı yaşamaması amacıyla ekmeklik buğday ve arpa stoklarının satışa sunulması kararlaştırıldı.

24 Ekim

- Türkiye, Dünya Bankası İş Yapma Kolaylığı Endeksi'nde 190 ülke arasında 43. sıradan 33. sıraya yükseldi.

26 Ekim

- Tarım ve Orman Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğünce, besilik sığır ithalatı uygulama talimatı ve teknik şartnamesinde düzenleme çalışmaları yapılması planlandığı için bugünden itibaren ithalat başvurusu kabul edilmeyeceği bildirildi.

31 Ekim

- Türkiye'nin turizm geliri, yılın 3'üncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 22 artarak 14 milyar 31 milyon 122 bin dolar olarak gerçekleşti.

- TCMB Başkanı Murat Uysal tarafından açıklanan Enflasyon Raporu'nda, enflasyonun yıl sonunda yüzde 12 olarak gerçekleşeceği, 2020 yıl sonunda yüzde 8,2'ye gerileyeceği tahmin edildi. Böylece yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 13,9'dan yüzde 12'ye çekildi.

1 Kasım

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, "İVME Finansman Paketi kapsamında reel sektöre tahsis edilen krediler, sadece ekim ayında yüzde 106 artarak 24,5 milyar liraya ulaştı. Yüzde 5'lik büyüme hedefimize üretimle ulaşacağız." ifadelerini kullandı.

4 Kasım

- 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre bu yılın ikinci yarısında ekonomideki toparlanmanın ivme kazanması beklenirken, 2019'un genelinde gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 0,5, 2020'de de yüzde 5 büyüyeceği tahmin ediliyor.

- Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ekimde aylık bazda yüzde 2, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,17 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 8,55, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 1,7 oldu.

6 Kasım

- Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turhan, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı'nın, Çin ile Türkiye arasındaki yük taşıma süresini 1 aydan 12 güne, Marmaray'ın bu hatta entegre olmasıyla da Uzak Asya ile Batı Avrupa arasındaki süreyi 18 güne düşürdüğünü belirterek, "Asya ile Avrupa arasındaki 21 trilyon dolarlık ticaret hacmini dikkate aldığımızda, meselenin önemi kolaylıkla anlaşılacak." dedi.

11 Kasım

- Cumhurbaşkanı kararıyla ihracatçı firmaların temsilcilerine tanınan yeşil pasaport hakkına ilişkin ihracat limit miktarı 1 milyon dolardan 500 bin dolara indirildi.

- "Geleceğe Nefes" seferberliği kapsamında 11 Kasım Milli Ağaçlandırma Günü olarak ilan edildi, bu kapsamda 81 ilde saat 11.11'de düzenlenen törenlerle 11 milyon fidan dikildi. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, "11 milyon fidanla ağaçlandırılan alan 13 bin futbol sahası büyüklüğüne denk geliyor. Bu alan, Türkiye Cumhuriyeti'nin 10 bin 765 kilometrelik kara ve deniz sınırlarının tamamını birer metre arayla fidanlarla çepeçevre çevrelemek demek." ifadelerini kullandı. Çorum'da, 1 saat içinde dikilen fidan sayısıyla Guinness rekoru kırıldı.

- Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Türk Eximbank'ın Türk lirası kredi faizlerinin ardından döviz kredilerinde de bugün itibarıyla 90 baz puana varan indirime gittiğini bildirdi. Bakan Pekcan, "İhracatçılara kısa vadeli döviz kredilerinde 60-75, işletme sermayesi ve yatırım kredilerinde 50-90 baz puan faiz indirimi yapıldı." diye konuştu.

12 Kasım

- Türkiye'de sağlık harcamaları geçen yıl, bir önceki yıla göre yüzde 17,5 artarak 140 milyar 647 milyon liradan 165 milyar 234 milyon liraya yükseldi.

- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, 11 Kasım'da gerçekleştirilen fidan dikme etkinliğinde Çorum'da, 1 saat içinde 303 bin 150 fidan dikimiyle rekor kırıldığına işaret ederek, "Dün Guinness rekor denemesine Çorum'da hep beraber şahitlik ettik. Daha önce Endonezya'ya ait olan 232 bin 647 fidanla '1 saatte en fazla fidan dikme' rekorunu dün kırarak Türkiye adına tescil ettirmiş olduk." dedi.

13 Kasım

- Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, "Tarımsal destekleri 2020 yılında en yüksek artışla 22 milyar liraya çıkarıyoruz. Bakanlığımız 2020 bütçesinin yüzde 54,5'ini tarımsal desteklere ayırdık." dedi.

14 Kasım

- Sanayi üretimi eylülde bir önceki aya göre yüzde 3,2, geçen yılın aynı ayına göre de yüzde 3,4 artış kaydetti.

- Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, eylülde sanayi üretiminin yıllık bazda yüzde 3,4 artarak 12 ay sonra pozitif seviyeyi gördüğünü belirterek, "Büyümenin öncü göstergeleri canlanıyor." ifadesini kullandı.

15 Kasım

- Türkiye'de işsizlik oranı ağustosta geçen yılın aynı ayına göre 2,9 puan artarak yüzde 14'e yükseldi. Bu dönemde işsiz sayısı 980 bin kişilik artışla 4 milyon 650 bin kişi olarak hesaplandı.

- Merkezi yönetim bütçesinde, ekim ayında 14,9 milyar lira, ocak-ekim döneminde ise 100,7 milyar lira açık kaydedildi.

17 Kasım

- Tarım ve ormancılık alanında 25 yıllık yol haritasının belirleneceği 3. Tarım ve Orman Şurası, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'nin açılış konuşmalarıyla ATO Congresium'da başladı

20 Kasım

- Türkiye'nin 2018 yılı gelir vergisi rekortmenlerinden ilk ikisi isimlerinin açıklanmasını istemedi, 3'üncü sırada 54 milyon 169 bin 334 lirayla Mustafa Rahmi Koç yer aldı

- 2018'in Kurumlar Vergisi rekortmeni Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını, Ziraat Bankası, Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Türkiye Petrolleri AO, İskenderun Demir ve Çelik AŞ, Ereğli Demir ve Çelik Fab. TAŞ, Türkiye Vakıflar Bankası, Yapı ve Kredi Bankası ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü izledi.

24 Kasım

- "Geleceğe Nefes" seferberliği kapsamında Çorum'da 303 bin 150 fidanla kırılan "1 saatte en fazla fidan dikme rekoru"nun tescil belgesi, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli tarafından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a sunuldu.

2 Aralık

- Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı TCDD Genel Müdürlüğü tarafından Türkiye'de Yolcu Taşımacılığı Hizmetlerinin Erişilebilirliği Projesi kapsamında engellilerin ulaşım hizmetlerinin sağlanması amacıyla 13 istasyonda Turuncu Masa uygulamasını başlatıldı

- Türkiye ekonomisi yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 0,9 büyüdü. Böylece Türkiye ekonomisi Avrupa ülkeleri arasında Almanya, İtalya ve Norveç'i geride bıraktı.

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, yılın dördüncü çeyreğine ilişkin öncü göstergelere göre Türkiye'nin büyüme ivmesinin artmaya devam ettiğini bildirdi.

- Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, milli savaş uçağının Türk Silahlı Kuvvetlerinde gönül rahatlığıyla bir filo olarak kullanılmasının 2028-2029 gibi düşünüldüğünü bildirdi.

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, "İleri Verimli Milli Endüstri (İVME) Finansman Paketi çerçevesinde reel sektörümüze ve üreticilerimize tahsis edilen kredi tutarı 40 milyar liraya ulaştı." ifadesini kullandı.

- Ticaret Bakanlığının resmi olmayan geçici dış ticaret verilerine göre, kasımda ihracat, Genel Ticaret Sistemi (GTS) dikkate alındığında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1,14 azalarak 16 milyar 214 milyon dolar, ithalat yüzde 11,44 artışla 18 milyar 166 milyon dolar oldu.

3 Aralık

- Enflasyon kasımda yüzde 0,38 artarken, yıllık bazda yüzde 10,56 oldu.

- Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, dengelenme sürecinde kurda yakalanan istikrar, gıda arzındaki artış ve ithalattaki düşüşün enflasyondaki olumlu görünümü sürdürdüğünü belirterek, "Bu tablo, yılı yüzde 12 enflasyon hedefinin altında kapatabileceğimizi göstermektedir." ifadesini kullandı.

5 Aralık

- Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan düzenlemeyle sigara başta olmak üzere tütün mamullerinde düz ve standart paket uygulamasına geçildi.

- Türkiye'nin ilk Parçacık Radyasyonu Test Altyapısı olma özelliği taşıyan "ODTÜ-Saçılmalı Demet Hattı"nın açılış töreni, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Sarayköy Nükleer Araştırma Merkezi'nde gerçekleştirildi.

6 Aralık

- Ticari olmayan ve azami kalkış ağırlığı 2 bin 700 kilogramdan daha aşağı hava araçlarıyla yapılan uçuşlarda yolcu başına asgari sigorta teminatı ve yolcu taşımacılığında gecikmeden dolayı taşıyıcının asgari sigorta yükümlülüğü artırıldı.

- Bayraktar Akıncı Taarruzi İnsansız Hava Aracı (TİHA) ilk uçuş testini yaptı.

- Askeri Fabrika ve Tersane İşletme AŞ (ASFAT), Türk savunma sanayisinin tek kalemdeki en büyük ihracatı olan ve 4 korvetin inşasını içeren Pakistan MİLGEM Projesi (PN MİLGEM) kapsamında, ASELSAN ve HAVELSAN ile savaş sistemleri tedariki ve entegrasyonuna yönelik sözleşme imzaladı.

7 Aralık

- Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, verginin matrahından gider, maliyet ve vergi adı altında indirim yapılmayacak. Dijital hizmet vergisi, fatura ve fatura yerine geçen belgelerde ayrıca gösterilmeyecek. Verginin oranı yüzde 7,5 olacak. Dijital hizmet vergisi, matraha oranın uygulanmasıyla hesaplanacak ve bu şekilde hesaplanan vergiden herhangi bir indirim yapılmayacak. Cumhurbaşkanı bu oranı, hizmet türleri itibarıyla ayrı ayrı veya birlikte yüzde 1'e kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya yetkili olacak.

Otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart otel, misafirhane, kamping, dağ evi, yayla evi gibi konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri ile havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi hizmetler "konaklama vergisi"ne tabi olacak. Konaklama vergisi geceleme hizmeti bedeli üzerinden yüzde 2 oranında alınacak. 31 Aralık 2020'ye kadar bu oran yüzde 1 olarak uygulanacak.

9 Aralık

- Türkiye, 2018 yılını kapsayan İnsani Gelişme Endeksi'nde, 0,806'lık değere ulaşarak, 189 ülke arasında 59'uncu sıraya yükseldi. Bu sonuçla Türkiye ilk kez "çok yüksek insani gelişme" kategorisine girmeyi başardı.

13 Aralık

- Sanayi üretimi ekimde yıllık bazda yüzde 3,8 arttı.

16 Aralık

- Türkiye'de işsizlik oranı eylülde geçen yılın aynı ayına göre 2,4 puan artışla yüzde 13,8 oldu. Bu dönemde işsiz sayısı 817 bin kişi artarak 4 milyon 566 bin olarak kayıtlara geçti. İşsizlik oranı eylülde bir önceki aya göre ise 0,2 puan azaldı.

- Merkezi yönetim bütçesinde, kasım ayında 7,8 milyar lira fazla verilirken, ocak-kasım döneminde ise 92,9 milyar lira açık kaydedildi. Merkezi yönetim bütçesinden ocak-kasım döneminde 895 milyar 418 milyon lira harcama yapıldı, bütçe gelirleri 802 milyar 479 milyon lira oldu.

- Gelir İdaresi Başkanlığınca, bankalarla imzalanan vergi tahsilat protokollerinde 1 Ocak 2020’den geçerli olmak üzere değişikliğe gidildi. Buna göre, vergi, harç, ceza ve diğer alacaklar, vergi daireleri vezneleri haricinde, sadece kamu bankaları ve PTT vasıtasıyla tahsil edilecek, diğer bankalar tarafından nakit, hesaptan, çekle, banka kartı, havale ve EFT yoluyla tahsilat yapılmayacak.

17 Aralık

- Türkiye genelinde konut satışları kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 54,4 artarak 138 bin 372 oldu.

(Bitti)