Ekonomistler, sanayi üretim verisini değerlendirdi

İSTANBUL (AA) - ERHAN CİHAN ÜNAL/BURHAN SANSARLIOĞLU - Halk Yatırım Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı, "Sanayi üretiminde geçen yılın temmuz ayından itibaren devam eden güçlü yıllık artış oranının mart ayında ivme kaybetse de olumlu tarafta kaldığını görüyoruz." dedi.

Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre, arındırılmamış sanayi üretim endeksi, martta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,8 artarak 121 değerine çıktı. Endeks, 2017'nin mart ayında 113,3 seviyesinde bulunuyordu.

Konuya ilişkin olarak AA muhabirine değerlendirmede bulunan Tokalı, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış üretim endeksinin de yüzde 0,2 ile sınırlı olsa da aylık bazda artış yönünde kaldığına dikkati çekti.

Tokalı, "Böylece yılın ilk çeyreğinde sanayi üretimindeki yıllık artış, hem düzeltilmiş hem de düzeltilmemiş verilerde yüzde 9,8 düzeyinde gerçekleşmiş oldu. Yüzde 7,3’lük genel büyüme oranının kaydedildiği geçen yılın son çeyreğinde sanayi üretiminde gerçekleşen yüzde 10,5-10,7 seviyesine yakın bir düzeye işaret ederken, bu yılın ilk çeyreğine ait büyüme oranının da yüzde 7 seviyesine yaklaşabileceği yönündeki görüşümüzü destekler yönde." ifadelerini kullandı.

Mart üretim verilerinin detaylarında ise dayanıklı tüketim mallarındaki zayıflığın devam ettiğini, yatırım eğilimini gösteren sermaye mallarında ve yüksek teknolojik ürünlerdeki güçlenmenin korunmasının orta vadeli büyüme görünümü açısından destekleyici göründüğünü kaydeden Tokalı, sektörel bazda ise ekonominin diğer sektörlerini desteklemesi yönünden önemli olan kimya ve inşaatta ivme kaybının dikkati çektiğini, otomotiv sektörünün ise sanayi faaliyetine olumlu katkı sağlamaya devam ettiğini söyledi.

Tokalı, "Sanayi üretiminde geçen yılın temmuz ayından itibaren devam eden güçlü yıllık artış oranının mart ayında ivme kaybetse de olumlu tarafta kaldığını görüyoruz." dedi.

- "İlk çeyrek büyüme yüzde 7 üzeri gerçekleşebilir"

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi de mart ayında sanayi üretiminin (arındırılmamış) yıllık bazda yüzde 6,8 artışla beklentinin altında gerçekleştiğini kaydetti.

Genel piyasa beklentisinin yüzde 7,6 artış yönünde olduğunu bildiren Bürümcekçi, "Mart ayında imalatçı sektörlerin ana girdisi olması nedeniyle sanayi üretiminin de öncüsü sayılan enerji ve altın hariç ara malı ithalatının avro bazında geçen yıla göre yüzde 0,9 daralması, sanayi üretiminde önceki aya göre (yüzde 9,9) daha sınırlı bir artış görülebileceğini düşündürmüştü." dedi.

Bürümcekçi, takvim etkisinden arındırılmış endeksin 3 aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 9,8'e gerilediğini, takvim etkisinden arındırılmış endeksin 3 aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin Eylül 2017'de yüzde 12,9 ile Ekim 2011'den beri en yüksek seviyesine çıktığını belirterek, mart ayındaki yavaşlamaya karşın üretimin halen gücünü koruduğunu vurguladı.

İlk çeyrekte sanayi üretimi yıllık artışının yüzde 9,8 ile güçlü gerçekleştiğine dikkati çeken Bürümcekçi, "Bu ise sanayi üretimi ve katma değer arasında önceki çeyreklerde gözlenen ilişki nedeniyle ilk çeyrek GSYH'yle büyümesi açısından olumlu sinyal vermeye devam ettiği anlamına gelmektedir. Daha önce ilk çeyrekte büyümenin yüzde 7 üzerinde gerçekleşebileceği yönünde hükümet kanadından da açıklamalar gelmişti." şeklinde konuştu.

Bürümcekçi, mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış endeksin bir önceki aya göre yüzde 0,2 artış gösterdiğini belirterek, sanayi üretimi momentumunun gücünü ay bazında değerlendirmektense çeyrekten çeyreğe değişimlere bakmayı daha doğru bulduklarını söyledi.

- "Başta istihdam olmak üzere çeşitli teşvik ve tedbirler büyümeye destek veriyor"

Haluk Bürümcekçi, çeyrekler bazında bakıldığında, önceki iki çeyrekte ortalama yüzde 3,2 ve yüzde 2,3 ile güçlü artışlar kaydedildiğini bildirdi.

Bürümcekçi, öncü göstergelerin büyüme eğiliminin 2018 yılının ilk çeyreğinde gücünü koruduğuna işaret ettiğini ancak nisan ayından itibaren yavaşlama sinyallerinin geldiğini belirterek, şunları kaydetti:

"İlk çeyrek görünümü açısından diğer öncü göstergelere bakıldığında Türkiye Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI) mevsimsel düzeltilmiş ocak-mart ortalaması (54,4) önceki çeyreğe göre (53,5) yüksek oluşurken, Merkez Bankası Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) aynı dönem ortalaması (110,4) önceki çeyrek ile aynı (110,4) gerçekleşmiş, kapasite kullanımı ortalaması yüzde 77,9 ile önceki çeyreğe (yüzde 79,3) göre gerilemiş, tüketici güven endeksinde ise 72,9 ile önceki çeyreğe göre (65,9) toparlanma gözlenmişti. İhracatın (TİM verileri) ise aynı dönemde yıllık bazda yüzde 15 civarı artması dış talep açısından olumlu görünse de, ithalatın daha belirgin artması büyümeye katkının negatife döndüğüne işaret etmişti. Dolayısıyla genel olarak ilk çeyrekte büyüme eğiliminin gücünü koruduğuna işaret etmişti. Buna karşılık, nisan ayında PMI (48,9) ve RKGE (106,8) belirgin gerilemiş, kapasite kullanımı yüzde 79,1'e yükselirken, ihracat artışı gücünü korumuştu."

Bürümcekçi, bu yıla girerken, geçen yılın güçlü büyümesinin yarattığı aleyhteki baz etkisi ve bu büyümeye en az 2 puan civarında katkı sağladığı tahmin edilen Kredi Garanti Fonu (KGF) destekli kredi hacminin benzer artış göstermeyeceği varsayımıyla büyüme hızının uzun dönem ortalamalarına doğru geri çekilebileceğini söyledi.

Bürümcekçi, "Kredi artış hızında geçmiş yıllar ortalamalarına doğru dönüş gözlenmektedir. Ancak ilk çeyrekte imalat sanayi üretimi ve yatırımlar açısından öncü gösterge olan kapasite kullanımı, RKGE ve PMI endeksleri ve ihracat ile ithalat hacminde görülen belirgin artış, büyümenin potansiyelin üzerinde seyrettiğini düşündürmüştü." değerlendirmesinde bulundu.

Otomobil ve beyaz eşya satışlarında zayıflama gözlense de, perakende satışların ilk 2 ayda yüzde 9,4 yıllık artışla hızlanmasının da iç talep açısından olumlu sinyal verdiğini bildiren Bürümcekçi, başta istihdam olmak üzere çeşitli teşvik ve tedbirlerin sağlanmaya devam etmesinin de büyümeye destek verdiğini kaydetti.

Bürümcekçi, özellikle son 2 ayda PMI endeksinin hızla gerilemesinin sanayide ivme kaybı gözlenebileceğini düşündürdüğünü, 2018 yılı için yüzde 4 seviyesinde olan büyüme tahminlerinin üzerindeki risklerin hafif yukarı yönde kalmaya devam ettiğini söyledi.

- "İhracatçı sektörlerde sanayi üretimi yüksek seviyede olmaya devam ediyor"

İntegral Yatırım Araştırma Direktörü Tuncay Turşucu ise takvim etkisinden arındırılmış verilerde sanayi üretiminin mart ayında yüzde 7,6 arttığını, önceki 2 aya göre artış hızındaki düşüşte geçen yıldan gelen yüksek baz etkisinin olduğunu vurguladı.

Turşucu, sanayi üretiminin 3 aylık ortalamasının yüzde 9,9 ve imalat sanayi 3 aylık ortalamasının ise yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleştiğini, bunun, Türkiye'nin ilk çeyrek büyümesinin yüzde 7 seviyesinin üzerinde gelebileceğinin sinyallerini verdiğini bildirdi.

İhracatçı sektörlerde sanayi üretiminin yüksek seviyede olmaya devam ettiğini belirten Turşucu, şunları kaydetti:

"Bu, ihracatın güçlü devam ettiğini göstermesi açısından olumlu. Tekstil, hazır giyim, otomotiv, demir-çelik gibi sektörler bu bakımdan öne çıkmakta. Sermaye malındaki üretim artışlarını olumlu karşılıyoruz. Diğer yandan dayanıklı tüketim eşyasındaki azalmada geçen yılki yüksek bazın etkisi var. Ancak mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veride ise önceki aya göre artış olması dikkat çekici. Bu durumu, dayanıklı tüketim grubunda hafif de olsa toparlanma olduğu şeklinde okumak mümkün. Bu sektörde hem yurt içi satışlar hem de güçlü ihracat önümüzdeki aylarda etkili olabilir."