GRAFİKLİ- BÜTÇE MARATONUNDA ÖNE ÇIKANLAR: Sanayi ve teknolojide stratejik hedefler

DİLARA ZENGİN/CEREN GÖKKOYUN - Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının "Milli Teknoloji Güçlü Sanayi" vizyonuyla 2020 yılında sunacağı hizmetler için bütçesi 14 milyar 257 milyon 291 bin lira olarak belirlendi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonundaki Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesi görüşmelerinde, Bakanlığın yürüttüğü projeler ve 2020 hedefleri ortaya konuldu.

Bakanlık, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi çerçevesinde bu yıl katma değerli üretim öncülüğünde büyümeyi teşvik edecek uygulamalara hız verdi. Yüksek katma değerli ürünlerin yerli imkanlarla üretilmesi için Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı başlatıldı. Program pilot olarak seçilen makine sektöründe yoğun ilgiyle karşılandı.

"Model fabrika" adıyla bilinen Yetkinlik ve Dijital Dönüşüm Merkezi geçen yıl Ankara'da, bu yıl da Bursa'da açıldı. Son 17 yılda 120 organize sanayi bölgesi tamamlandı. İlan edilen endüstri bölgesi sayısı 19'a ulaştı.

Bu yıl 3'üncü çeyrek itibarıyla sabit yatırım tutarı 88 milyar lira olan 3 bin 666 yatırım için teşvik belgesi düzenlendi.

Yılın 10 aylık döneminde firmaların 3 bin 72 Ar-Ge projesine 511 milyon lira hibe desteği, 1110 akademik Ar-Ge projesine 633 milyon lira kaynak sağlandı. Sanayi Doktora Programı ile 33 üniversite ve 82 firmanın iş birliğiyle 517 doktora öğrencisi yetiştirilmeye başlandı.

Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı'na dünyanın önde gelen üniversiteleri, araştırma merkezleri ve öncü şirketlerinden başvurular geldi. 127 üst düzey araştırmacı bu programdan faydalanmaya hak kazandı.

TEKNOFEST, bu yıl 1 milyon 720 bin ziyaretçiyle dünyanın en büyük havacılık, uzay ve teknoloji festivali oldu. Üçüncü Ulusal Antarktik Bilim Seferi gerçekleştirilerek, Antarktika'da Bilimsel Araştırma Kampı ve meteoroloji istasyonu kuruldu.

- Özel sektör yatırımları teşvik edilecek

Sanayi ve teknolojiyi bütüncül bir yaklaşımla ele alan Bakanlık, ülkenin dinamiklerine özgü kapsamlı bir gelişim amaçlıyor. Bu çerçevede, imalat sanayisinin ihracatı ve milli gelirdeki payının artırılması hedefleniyor. Özellikle orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin payının yüzde 50'ye çıkarılması öngörülüyor.

Söz konusu hedefler için Ar-Ge'ye, inovasyona, girişimciliğe ve beşeri sermayeye yapılan yatırımlar sürdürülecek ve özel sektörün yatırım ve istihdam iştahını artıracak politikalara öncelik verilecek.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı çerçevesinde makine sektörünün ardından diğer odak sektörlerde de gelecek yılın ilk çeyreğinden itibaren çağrıya çıkılacak.

İlk prototipin 2023 yılında raylara çıkarılması hedeflenen Milli Yüksek Hızlı Tren Projesi'nde çalışmalar hızla devam edecek. Deniz teknolojileri ve gemi yan sanayisinde rekabet gücünü artırmak için de çalışmalar sürdürülecek. Otomotiv endüstrisinde Türkiye'ye bir fırsat sunacak yerli otomobilde ön gösterim araçları kısa süre içinde Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubunca kamuoyuna tanıtılacak.

- 5 ile daha "model fabrika"

Ankara ve Bursa'da açılan "model fabrikalar" gelecek yıl İzmir, Gaziantep, Mersin, Konya ve Kayseri'de de kurulacak. KOBİ'lerin teknolojik gelişimini ve yenilikçilik kapasitelerini desteklemek için yerel paydaşlarla inovasyon merkezleri oluşturulacak ve 2020'de İzmir, Mersin ve Adana'da inovasyon merkezleri hizmete alınacak.

Enerji ve kaynak verimliliğini artırmak için "Ulusal Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi Veri Tabanı" geliştirilmesi çalışmalarına devam edilecek. Enerji maliyetlerini düşürmek için verimsiz motorların yüksek verimli elektrik motorlarıyla değişimi teşvik edilecek.

Sekretarya görevini Bakanlığın üstleneceği Sanayileşme İcra Kurulu, yerli üretimi teşvik amacıyla kamu faaliyetlerinde eşgüdümü sağlayacak ve uygulamaları izleyecek. Böylelikle, kamuya sunulan teknoloji danışmanlığı görevi daha geniş bir yelpazede sürdürülecek.

- Yeni OSB'ler hizmete girecek

Gelecek yıl 7 yeni organize sanayi bölgesi (OSB) ve 5 sanayi sitesi daha bitirilerek 25 bin kişiye istihdam sağlanacak.

Yeşil OSB vizyonuyla organize sanayi bölgeleri, çıktıların girdiye dönüştüğü, ihtiyaçlarını ve enerjisini kendi karşılayan, çevreye daha duyarlı ve kaynak verimliliği yüksek eko-endüstriyel parklara dönüştürülecek.

Yatırım ihtiyacı yüksek büyük ölçekli projeler için endüstri bölgeleri kurulacak. Başvurusu yapılan 18 yeni endüstri bölgesinin değerlendirme süreci gelecek yıl tamamlanacak.

OSB'ler, özellikle kadın emekçiler, girişimciler ve öğrenciler için cazibe merkezi haline getirilecek. Sektör odaklı, stratejik ve verimli kümelerin kurulması desteklenecek.

Ar-Ge merkezleri ve teknoparklar arasındaki eşgüdümü artırmak amacıyla kurulacak "Teknoağ Platformu" sayesinde benzer projeler üzerinde çalışan firmalar bir araya getirilerek zaman ve kaynak tasarrufu sağlanacak.

- Yatırım ortamı güçlendirilecek

İş yapma kolaylığında son 2 yılda üst basamaklara tırmanan Türkiye'de uluslararası doğrudan yatırımlar için avantajlı sektörler belirlenecek, kümelenme çalışmaları desteklenmeye devam edilecek.

Sade, verimli ve daha etkin yatırım teşvik sistemi için çalışmalar sürdürülecek. Öz kaynaklarla yapılan yatırımlar için daha cazip destekler uygulamaya konulacak ve yüksek teknoloji içeren yatırımlar stratejik ya da proje bazlı yatırımlar kapsamında desteklenecek. Teşviklerden yararlanan firmaların Ar-Ge harcamalarını artırmaları ve yerli teknolojiyi tercih etmeleri özendirilecek.

Kalkınma ajanslarının 2020 yılı teması "kaynak verimliliği" olacak. Bölgesel Girişim Sermayesi Fonu hayata geçirilecek ve katma değerli üretimle büyüme potansiyeli taşıyan işletmeler bu fonla desteklenecek.

KOBİ'lerin finansmana erişiminin kolaylaştırılması amacıyla getirilen 175 baz puan faiz indiriminin ardından Kredi Garanti Fonu tarafından uygulanan yüzde 1,5'lik teminat bedeli de yüzde 1'e çekilecek. Destek programları kapsamındaki ödemelerde imalat sanayi işletmelerinin payı 2023'e kadar yüzde 62'den yüzde 75'e, orta-yüksek ve yüksek teknolojili alanlara ayrılan pay da yüzde 40'a çıkarılacak.

Gelecek dönemde hibe yerine faizsiz, uzun vadeli ve geri ödemeli destek modellerine kademeli olarak geçilecek.

- Türkiye standart belirlemede söz sahibi olacak

Türk Standardları Enstitüsü öncülüğünde Türkiye, standartları belirleyen ülkelerden biri haline getirilecek. Teknoloji standartları ağırlıklı olmak üzere uluslararası standardizasyon süreçlerine daha aktif katılım sağlanacak. Gebze, Tuzla ve İzmir'deki kampüslere ek olarak Ankara'da da bir kalite kampüsü kurulacak.

Patent, coğrafi işaret ve marka tescilleri sayesinde ürünler daha fazla ihraç edebilecek, kötüye kullanım ve taklitler engellenecek. Açık inovasyon ve açık kaynak yazılımlarını etkin yönetmek için fikri mülkiyet mevzuatında düzenlemeler yapılacak.

Stratejik girişimlerin fikri mülkiyet haklarının ülkede kalması sağlanacak. TÜBİTAK ile birlikte, kamuya ait patent ve faydalı modellerin envanteri çıkarılıp özel sektörün kullanımına açılacak.

Mükemmeliyet merkezleri ile Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması Programları kapsamında desteklenecek 20 araştırma platformuna 4 yıl içinde 1 milyar liraya kadar bütçe aktarılacak.

Antalya Kepez Bilim Merkezi gelecek sene ziyarete açılacak. Gaziantep ve Şanlıurfa'da da bilim merkezi kurma çalışmaları sürdürülecek.

- 100 Deneyap Atölyesi kurulacak

Çocukların ve gençlerin hayal etme, araştırma, geliştirme ve üretme heyecanlarını üst seviyede tutmak amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Türkiye Teknoloji Takımı iş birliğiyle, gelecek 2 senede 81 ilde 100 Deneyap Atölyesi kurulacak.

Ufuk 2020 Programı'nın son yılı için ödenecek yaklaşık 80 milyon avroluk katkı payı, sadece Türkiye'deki araştırmacılar için harcanacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile birlikte hayata geçirilen Tech-InvesTR Programı ile 5 yeni girişim sermayesi fonu, teknoloji girişimleri için 1,1 milyar liralık kaynak oluşturacak.

- ÇAKIL ve KAŞİF yolda

TÜBİTAK SAGE, savunma sanayisi Ar-Ge faaliyetlerine, BİLGEM de bilişim ve bilgi güvenliği alanında faaliyetlerine devam edecek. BİLGEM'de geliştirilen milli işlemci "ÇAKIL"ın ilk prototipi 2020'de üretilecek.

Sinyal istihbaratında işaret tanıma için yapay zeka kullanan Çok Boyutlu Telsiz Haberleşme İşaret Analiz Platformu KAŞİF de gelecek sene tamamlanacak.

Türkiye'nin yapay zeka konusunda dünya ekonomisinden yeterli payı alabilmesi amacıyla "Yapay Zeka Enstitüsü" kurulacak.

Yazılım ekosistemini dönüştürmek ve hızlı bir şekilde geliştirmek için Türkiye Açık Kaynak Platformu hayata geçirilecek. Türkiye'de yerli açık kaynak çözümleri geliştirilerek dışa bağımlılık azaltılacak, tasarruf artırılacak ve olası siber güvenlik sorunları bertaraf edilecek.

- Kutup ve uzay çalışmaları

TÜBİTAK çatısı altında Kutup Araştırmaları Enstitüsü kurulacak. Enstitü, Antarktika ile ilgili projeleri daha kurumsal bir yapıda sürdürecek ve kutup araştırmalarını koordine edecek.

Milli Uzay Programı 2020'de ilan edilecek. Türkiye Uzay Ajansı, uzay sistemlerini geliştirip ülke güvenliğine önemli katkı sunacak. Ayrıca, uzaya erişim için fırlatma sistemleri yerli imkanlarla üretilecek, kurum hava ve uzay araçları projelerine teknoloji transferi sağlayacak.