Oyunun kuralı değişiyor

Yıllarca Çin sınırları içerisine hapsolan yuan, yurtdışında alım-satımına izin verilmesinin üzerinden henüz birkaç ay geçmesine rağmen, küresel döviz piyasalarında hızlı şekilde rağbet gören bir varlık haline geldi. Yuanın bu hızlı yükselişin, küresel döviz piyasalarında oyunun kuralını değiştireceği belirtiliyor.

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Çin'in para birimi yuandaki işlem miktarı beş ay gibi kısa bir sürede sıfırdan, 400 milyon dolara yükseldi. İş dünyası küresel çapta yapılan yuan alım-satım işlemleri sayesinde ticaret, yatırım ve borçlanma finansmanı sağlayabiliyor. Bu gelişme, yuanın küresel finans piyasalarında rol alması için atılan önemli bir adım olarak görülüyor.

SİSTEM NASIL İŞLİYOR
Çin dışında yuan alım-satımı gerçekleştirmek için işlemcilerin Hong Kong'taki bankalarda hesap açmaları gerekiyor. Çinli şirketler, dışarıdaki yuan hesaplarına ihracat ve ithalat amacıyla para transferi gerçekleştirebiliyor. Ancak, para dışarıdaki hesapta bulunduğu sürece hesap sahibi bu kaynakla her şekilde işlem gerçekleştirebiliyor.

Sınır ötesi bankacılık hesaplarında tutulan yuan miktarındaki artış, genelde Çin ile ticari ilişkileri üst seviyede olan gelişmekte olan ülkeler sayesinde gerçekleştiriliyor.

HSBC, Çin'in diğer gelişmekte olan ülkelerle olan yıllık 2 trilyon dolarlık ticaretinin yaklaşık yarısının birkaç yıl içinde yuan cinsinden yapılacağını tahmin ediyor.

Çin'e doğal kaynak ihracatı yapan ülkelerin, karşılığında aldıkları yuanı, Çin'den hizmet ve ürün alırken kullanacak olması, para birimlerinin dolara çevrilmesinden kaynaklanan fazladan maliyeti de önleyecek.

Yuan, dışarıda alım-satımına izin verilmesine rağmen Pekin yönetimi tarafından sıkı şekilde kontrol edildiği için dolar ve euro

kadar değer kazanıp kaybetmeyecektir. Buna rağmen, döviz işlemcileri yuan için talebin çok hızlı arttığına dikkat çekiyor. New York, Londra ve Tokya'daki bankalar, yuanda işlem yapmaya olanak sağlayacak yeni sistem ve birimler oluşturma konusunda elini çabuk tutuyor.

Hong Kong Merkez Bankası Başkanı Norman Chan yuandaki gelişmelerle ilgili olarak, "Bu yeni bir çağın başlangıcı... Bu, yuanın tam anlamıyla dönüştürebilir olması yolunda atılmış bir adım olduğu gibi küresel finansal yapıda da büyük bir değişiklik anlamına geliyor" dedi.

ARTIŞ HIZI ŞAŞIRTICI
Yuandaki işlem miktarı, küresel çapta günlük 4 trilyon doları bulan döviz işlemleri içerisinde çok küçük bir paya sahip. Bu piyasada, dolar, euro ve yen cinsinden yapılan işlemlerle kıyaslandığında cüce kalıyor. Ancak, işlemciler yuan işlemlerinin şaşırtıcı derecede hızlı biçimde arttığını belirtiyor.

Çinli şirketler, ellerindeki yuanı sınır ötesi işlemlere izin verilen Hong Kong'taki hesaplarına aktarıyor. Hong Kong'taki bankalara aktarılan miktarın, yılsonuna kadar 300 milyar euroya (46 milyar dolar) çıkabilme olasılığı bulunuyor.

Pazartesi günü 6.6670 seviyesinden kapanan dolar/yuan paritesi, Çin'in Haziran ayı ortasında aldığı paritenin hareket bandının esnetme kararından bu yana yüzde 2.4 geriledi.

Bununla birlikte, yuan işlemlerinde görülen artış kaçınılmaz bir durum da değil. Çin, bunu tersine çevirebilir ve bu piyasadaki gelişmeyi yavaşlatabilir. Çünkü Çinli liderler, sınır dışına hızlı ve aşırı şekilde para çıkmasının, enflasyon ve faiz oranlarını kontrol etme politikalarında ellerini zayıflatmasından korkuyor.

OYUNUN KURALI DEĞİŞİYOR
Americas for Standard Chartered Bankası'nın araştırma biriminin başında olan David Mann, ne olursa olsun yuanın yurtdışında işlem görmesinin 'oyunun kuralını' değiştirdiğini söyledi. Mann, "Bu herkesin beklediğinden daha hızlı gerçekleşti" dedi.

Çinli düzenleyici kurumlar, bankalar ve gerçek kişiler tarafından ülke dışında yuan işlemlerinin yapılması için kapıyı Temmuz ayında açmıştı. Bu alt yapının oluşması, yuanın serbest dolaşımının önünün açılması ve değerinin piyasa tarafından belirlenmesi sürecinde gerekli bir adım olarak görülüyor. Şimdilik, Pekin yönetimi yuan üzerindeki kontrol etkisini devam ettiriyor.

Çinli düzenleyici kurumların 6 Aralık'ta, bu programın kapsamını gevşetmesiyle, ürünlerini satmak için yuan kullanan ihracatların sayısının birkaç yüzden bir anda 70 bine çıkmasına olanak sağladı.

DOLARIN DEĞERİNİ DÜŞÜREBİLİR

Yuan tarafındaki bu gelişme, Çin ekonomisinin dolara aşırı bağlı olmasından kaynaklanan endişelerin arttığı bir dönemde geldi.

Uzun vadede, yuan işlemlerinin artması dolara olan talebi düşürebileceği gibi, ABD para birimini değerini de aşağı çekebilir.

Yuanın bütünüyle diğer para birimlerine dönüştürülebilir olması için Çin'in izin vermesi gerekiyor. Mevcut yasalarla bu şu anda mümkün değil.

Bazıları, Çin'in 2.3 triyon doları bulan ithalatının yüzde 20 ile 30'unun gelecek birkaç yıl içinde dolar yerine yuan ile gerçekleşeceğini tahmin ediyor. Standard Chartered'ın verilerine göre şu anda bu oran yüzde 1'den daha düşük seviyede bulunuyor.

Mann, yuanın çok uzun geçmeden, dolar ve eurodan sonra küresel ticarette en çok kullanılan üçüncü para birimi olacağını da öngördü.