Sanayi üretiminde dipten dönüldü

İSTANBUL (AA) - MURAT BİRİNCİ - Türkiye'de sanayi üretimi, şubatta piyasa beklentilerinin altında gerilerken, ekonomideki toparlanmanın beklenenden önce başladığına ilişkin yorumlarını da beraberinde getirdi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre arındırılmamış sanayi üretimi endeksi şubatta yıllık bazda yüzde 5,1 azaldı. Sanayi üretim endeksindeki değişim her ne kadar son 6 aydır negatif bölgede kalsa da iki aydır düşüşün hız kesmesi gelecek döneme ilişkin pozitif beklentileri artırdı.

Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış endeks ise şubatta bir önceki aya göre yüzde 1,3 artış gösterdi. Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenen söz konusu endeks, geçen yıl ağustos ayıyla birlikte 5 ay üst üste gerilemişti.

Yeni yıla yüzde 1'lik yükselişle başlayan sanayi üretimi dipten dönüldüğüne işaret etmişti. Şubat ayında da aylık bazdaki artış, sanayi üretiminde toparlanmanın devam edeceğini gösterdi.

2008 ve 2018 dönemleri karşılaştırıldığında iç talep göstergesi özel tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının aynı ölçüde daralmasına karşın dış talebin bu sefer pozitif ayrıştığı görülüyor.

Küresel ticaretin elverişli seyretmesi küresel değer/tedarik zincirine entegre olan Türk sanayisine avantaj sağlıyor. Avrupa'da göstergeler olumluya dönerken, Çin ekonomisinin toparlanmaya başladığı görülüyor. ABD ve Çin arasındaki ticaret tartışmasında beklentilerin de olumlu tarafta kalması küresel ticarete ilişkin risk iştahını canlı tutuyor.

Öncü göstergeler milli gelirin 2019 yılının ilk çeyreğinde de daralacağına işaret etse de dönemsel bazda (QoQ) ekonomik hasılada pozitif değer görebileceği tahmin ediliyor.

- Yüksek teknoloji üretiminde artış sürüyor

Türkiye sosyo-ekonomik açıdan ciddi bir dönüşümden geçerken, iktisadi davranış kalıplarındaki değişim de üretim süreçlerinde kendini hissettiriyor. Türkiye, son dönemde savunma sanayisi ağırlıklı bir kalkınma modeli izledi.

Savunma, bilişimden ileri düzey metalurji hatta hava ve uzay mühendisliği gibi çok geniş perspektifte yüksek katma değer zincirine sahip bir alan olarak kendini gösteriyor. Bu nedenle sanayi üretim verisinde bilişim odaklı üretimin hız kesmediği görülüyor.

Yüksek teknoloji sanayi üretim endeksi şubatta yıllık bazda yüzde 14,8 artış gösterdi. Son 6 ayın en yüksek artışının görüldüğü yüksek teknoloji alanında endeks, 10 aydır pozitif değer alıyor.

Türkiye'nin özellikle son dönemde savunma alanındaki yerlileştirme adımları yüksek teknoloji yatırımlarını da beraberinde getirdi. Mühendislik, yazılım, bilişim, telekomünikasyon, siber güvenlik gibi alanların da savunma sektörüne entegre olmasıyla gelecek dönemde yüksek teknolojik ürünlerin üretiminde ciddi artışların yaşanacağı tahmin ediliyor.

- "Üretimde ivme kaybı yavaşladı"

AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi konuya ilişkin yaptığı değerlendirmede şubat ayında sanayi üretiminin (arındırılmamış) yıllık bazda yüzde 5,1 düşüşle beklentiden sınırlı gerilediğini belirtti.

Takvim etkisinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde eksi 7,7 seviyesine toparlandığını ifade eden Bürümcekçi, "Aylık endekslerdeki oynaklık nedeniyle trend açısından daha net görüntü verdiğini düşündüğümüz, takvim etkisinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişimi Eylül 2017’de yüzde 13 ile 2011'den beri en yüksek seviyesine çıkmıştı. Sonrasında görülen geri çekilme ocak ayında yüzde 8,2'ye kadar ulaşmıştı. Şubat ayında gözlenen toparlanmayla beraber üretimde ivme kaybının yavaşladığını da göstermektedir." diye konuştu.

Bürümcekçi, ilk çeyrekte sanayi üretiminin yıllık bazda yüzde 5-6 aralığında ve milli gelirin yüzde 2-3 aralığında daralma kaydedebileceğini dile getirdi.

Mevsimsellikten ve takvim etkisinden arındırılmış endeksinin bir önceki aya göre yüzde 1,3 artış gösterdiğini anımsatan Bürümcekçi, "Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlediğimiz söz konusu endeksin kademeli düşüşü ağustostan itibaren sertleşirken, geçen yılın son 5 ayında üst üste düşerek aralık ayında Şubat 2017'den beri en düşük seviyesine inmişti. Ocak ayındaki yüzde 1'lik yükseliş ise dipten dönüldüğüne işaret etmişti. Şubat ayında ise yüzde 1,3 ile toparlanma devam etti." ifadelerini kullandı.

- "Öncü göstergeler ekonomide dipten çıkışı destekliyor"

İş Yatırım Menkul Değerler Araştırma Bölüm Yönetmeni Muammer Kömürcüoğlu ise şubatta sanayi üretiminin yüzde 5,1 ile piyasa beklentisinden daha az daraldığını söyledi.

Bugünkü veride en önemli kısmın mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretim endeksinin aylık bazda yüzde 1,3 artışı olduğuna işaret eden Kömürcüoğlu, "Ocak ayında sanayi üretiminde aylık bazda başlayan artış şubatta da devam etti. Bu durum diğer öncü göstergelerde (PMI ve güven endeksleri) görünen ekonomide dipten çıkış görüşünü destekliyor. Ancak şunu belirtmekte fayda var, dipten çıkış sinyalleri alsak da ekonomide daralmanın devam ettiğini ve toparlanmanın kırılgan olduğunu düşünüyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Kömürcüoğlu, yüksek teknoloji ürünleri üretiminde artışın olduğunu ancak toplam içerisindeki payın halen çok düşük seviyelerde bulunduğunu sözlerine ekledi.