Esnafın borcu siliniyor!

Milliyet'ten Cem Kılıç'ın yazısına göre, yeni bir Torba Yasa ile Bağ - Kur (4/b) kapsamındaki 24 ay ve üzeri prim borcu, 3 aylık bir ödeme süresi tanındıktan sonra ödenmezse sigortalılık süreleriyle birlikte silinecek. Bu durumda, borçlu dönem sigortaya eklenmeyecek. 2 yıldan fazla prim borcu olan esnafın, emekliliği için kendisine yetecek süreyi borçlanması da mümkün olacak. 24 aydan daha kısa süreli prim borcu olanlar için ise taksitlendirme yapılabiliyor.

Esnafın Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) prim borcu çığ gibi birikti. Şu an için Bağ - Kur (4/b) primlerini ödeyemedikleri için serbest meslek sahiplerinin SGK’ya 22 milyar TL civarı borcu var. SGK yönetimi geçtiğimiz günlerde bir önlem olarak prim borcu 6 bin TL ve üzerinde olan yaklaşık 1 milyon esnafa ödeme yazısı gönderdi. 6183 Sayılı Amme Alacakları Yasası kapsamında borçların ödenebileceği hatırlatıldı.
SGK esnaftan tahsil edemediği prim borçları için ayrıca yeni bir düzenlemeye gidiyor. Meclis’e henüz sevk edilen yeni bir Torba Yasa ile prim borcu olanlar için alternatif ödeme imkânları getiriliyor.

Borç gidecek ama...
Yeni yasaya göre Bağ - Kur (4/b) kapsamında prim borcu olanlardan, 24 ay ve üzeri borca sahip olanların borçları, 3 aylık ödeme süresi tanındıktan sonra, ödenmemesi durumunda sigortalılık süreleriyle birlikte silinecek. Yani borçlu oldukları dönemler sigortalı olarak artık değerlendirilmeyecek.
Ancak bu durumda olanlar, hesaplarından silinen sigortalılık sürelerini yürürlükte olan ‘borçlanma’ kuralları çerçevesinde daha sonra borçlandıkları takdirde, tekrar kazanacak. Yani sigortalılık sürelerini kaybetmeyecekler. Burada tamamen kişi tercihi esas alınacak.

Getirilecek bu yeni düzenleme, serbest meslek sahiplerinin prim borçları bakımından bir nevi ‘af’ olarak nitelendirilebilir. Çünkü bu yeni düzenlemeyle artık prime ihtiyacı kalmayanların, ödeyemedikleri prim borçlarını dert etmelerine gerek kalmayacak. Bu borçtan kurtulmuş olacaklar.
Silinecek prim borçlarının daha sonra borçlanılmasında, bugünkü borçlanma koşulları geçerli. Yani prime esas kazanç ile bunun 6.5 katı arasından, serbest meslek mensubunun kendisinin belirleyeceği prime esas kazanç tutarı üzerinden borçlanma mümkün olabilecek.

Sonra ödemek mümkün
Diğer yandan yeni düzenlemeyle beraber, 2 yıldan fazla prim borcu olan esnafın, emekliliği için kendisine yetecek kadar süreyi borçlanması da mümkün olabilecek. Yani 3 yıllık prim borcu olan bir esnaf, emekliliğine yetmesi durumunda örneğin bu borcun sadece yarısını borçlanabilecek.
24 aydan daha kısa süreli prim borcu olanlar için de halen yürürlükte olan 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Hakkında Yasa uyarınca taksitlendirme yapabilmek mümkün. Yeni düzenleme prim tahsilâtının artırılmasının yanı sıra, borçları nedeniyle sağlık yardımlarından yararlanamayan esnafa yeni bir imkân tanıyor. Borcundan kurtulan serbest meslek sahipleri için sağlıktan yararlanmanın önü böylece açılmış olacak.
Esnafa ‘SSK’ şartlarıyla emeklilik yolu gözüktü
1 Mart 2011 tarihinden önce, kişinin hem 4/a hem de 4/b yani hem SSK, hem de Bağ - Kur kapsamında sigortasının olması durumunda önceden başlayan sigorta geçerli oluyordu. Bu kural nedeniyle 4/a sigorta primi ödemiş yüz binlerce esnafın sigortası geçersiz sayılıp 4/b prim borcu oluşuyordu. Oysa şimdi 2 yılı aşan borç nedeniyle 4/b sigorta süreleri silinince geçersiz sayılan 4/a sigortası geçerli hale gelebilecek. 24 aydan fazla Bağ - Kur (4/b) sigorta sürelerinin silinmesi son 7 yıl primlerini de değiştirebileceğinden bazı sigortalılar SSK (4/a) şartlarından da emekli olma hakkını kazanabilecek.

Tercih imkânı sağlıyor
Konuyla ilgili bürokratlar, bu düzenlemenin esnaf için çok önemli olacağını, bu durumda olanların rahat bir nefes alabileceklerini ifade ediyorlar. Bugüne kadar esnafın prim borçlarına yönelik çok sayıda “yapılandırma” getirildi. Bu yapılandırmalar neticesinde, SGK’nın prim tahsilâtında ciddi artışlar ortaya çıktı.
Yeni getirilecek düzenlemeyle de, 2012 ve 2013 yılında düşen Bağ - Kur prim gelirlerinin artması bekleniyor. SGK’nın tahsilâtında en çok güçlük çektiği prim grubu 4/b yani Bağ - Kur’luların ödemek durumunda olduğu prim gelirleri.
Neredeyse her 2 yılda bir yapılan yapılandırmalarla bu prim gelirleri artırılmak isteniyor. Ancak şimdi getirilecek olan yeni düzenleme, diğer yapılandırmalardan farklı olarak, serbest meslek sahiplerine borçlarını ödeme bakımından tercih imkânı veriyor. Bu yönüyle oldukça farklı bir düzenleme olduğu söylenebilir.

‘Yapılandırmalar’ prim tahsilatını ateşliyor
Esnafın prim borçlarına yapılandırma yapılan yıllarda, 4/b prim gelirlerinde çok ciddi artışlar yaşanıyor. 2001, 2002, 2004, 2006, 2008, 2011 yıllarında gerçekleşen prim artışlarının sebebi tamamen bu yıllarda uygulamaya giren yapılandırmalar ve böylece ödeme imkânlarının esnaf açısından kolaylaştırılması. Özellikle 2006 ve 2011 yıllarında getirilen yapılandırmalarla beraber SGK’nın esnaftan topladığı primler bir önceki yıla göre iki katından daha fazla artış göstermiş.
Diğer yandan yapılandırma benzeri uygulamaların olmadığı yıllarda prim gelirlerinde neredeyse hiç artış olmadığı gibi, bir önceki yıla göre nominal anlamda düşüş bile yaşanmış. 2009 ve 2012 yıllarında bir önceki yıla göre prim gelirlerindeki düşüş oranı yüzde 47 ve 30 seviyelerine kadar ulaşmış.

Kolaylık sağlayacak
Şimdi yeni getirilen af benzeri yapılandırmayla prim gelirlerinde tekrar bir artış yaşanması bekleniyor. Son birkaç yılda SGK’nın gelir toplama bakımından başarılı olduğu söylenebilir. Bu başarıda özellikle kayıt dışıyla verilen mücadelenin önemi de oldukça fazla.

2003 yılında SGK’nın gelirleri giderlerini ancak yüzde 67.5 oranında karşılayabiliyor iken, bu oran 2012 yılında yüzde 89.2’ye ulaşmış durumda. Yeni Torba Yasayla esnafa sağlanacak kolaylığın bu oranı yüzde 95 seviyelerine çekmesi beklenmekte.