En çok muhasebe alanında karşılaşılan bir terim olan mutabakatın kelime anlamı uygunluk, uyumluluktur. Muhasebe alanında da bu anlamı ile kullanılır. Belirlenen bir konu hakkında tüm taraflar arasında bir uzlaşma sağlanır.
Kayıt edilen tüm bilgiler karşılıklı taraflar arasında teyit edilir. Borç ya da alacak tutarları tüm taraflar arasında uyuşana dek mutabakat işlemi yapılır. Bilinen iki tür mutabakat işleyişi bulunmaktadır. Her ay, üç ayda bir ya da dört ayda bir periyotlar ile uygulanabilir. Tarafların karşılıklı olarak anlaşmasına bağlı bir uygulamadır.
Mutabakat, kanuni olarak da yapılması mecburi bir uzlaşma işlemidir. Türk Ticaret Kanunu’ndaki Madde doksan dörtte yer alan bir hüküm gereğince mutabakat yapılır. Bu hüküm şu şekildedir:
“Sözleşme ya da ticari teamüller uyarınca, belli bir hesap devresi sonucunda devre hesabı kapatılır. Alacak ile borç kalemleri arasındaki fark belirlenir.” Belli dönemlerde bu kanun hükmüne göre mutabakat zorunlu olarak gerçekleştirilir.
Mutabakat işlemi yapabilmek için dönem sonlarında karşılıklı olarak bilgiler ve formlar paylaşılır. Bu formlarda yer alan bilgiler karşılıklı olarak uyum göstermelidir. Tüm bilgiler teyit edilerek mutabakat görüldüğü durumda dijital ya da ıslak imzalı bir teyit işlemi gerçekleşir. Karşılıklı olarak uzlaşma sağlanmış ve kabule edilmiş olur.
Firmalar arasında yapılan mutabakatlar anlaşmalara bağlıdır. Muhasebe işlemleri mutabakat işlemi gerçekleşmeden yapılamaz. Çünkü düzenli bir takip gerektiren hareketlerin doğruluğu taraflar arası yapılan mutabakatlara bağlıdır.
Şirketler, hesap defterlerini eşleştirmek, alacak ve borç bakiyelerini karşılaştırmak ve aralarında eşleşme sağlamak, sağlanan mutabakatı onaylayarak kontrol etmek cari mutabakat ile mümkün olur.
Belirlenen dönem aralıklarında işletmenin cari hesaplarındaki bakiyelerin yer aldığı mutabakat mektupları karşılıklı olarak gönderilir. Mutabakat sağlanıp sağlanmadığı gönderilen bu mektupların onaylanarak geri dönmesi sonucu belli olur.
Mutabakat yapılan durumlar amaçlara göre değişiklik gösterir. Buna göre olası usulsüzlüklerin önüne geçmek, vergiler konusundaki riskleri ortadan kaldırmak, firmaların güvenilirliklerini korumaları, doğru mali raporlama yapabilmek gibi gerekçeler ile mutabakat yapılabilir.
Cari hesap mutabakatı, işletmelerin hesap defterlerindeki uyumu karşılıklı olarak kontrol eden bir formdur. İşletmeler, hesap defterlerindeki uyumlarını, borç ve alacak bakiyelerini karşılıklı olarak teyit ederler. Mutabakat, özellikle ticari anlaşmalar konusunda son derece önem taşıyan bir işlemdir.