Operasyonel risk nedir, risk yönetimi nasıl yapılır? Operasyonel risk ölçüm yöntemleri nelerdir?

"Operational risk" olarak da anılan operasyonel risk, finans alanında ve en çok bankacılıkta kullanılan bir terimdir. İnsandan kaynaklı bir hatadan, yönetimsel yetersizlikten ya da başarısızlıktan, bilişim altyapısında bulunan bazı eksiklerden kaynaklanarak kurumun hizmetlerinin aksamasına, yavaşlamasına ya da bozulmasına neden olan risk türüdür.

Operasyonel risk nedir?

Bankada çalışan bir kişinin müşteriler için yapılacak olan işlemlerde çek kaybetme, menkul değer ve varlık satışı işlemi sırasında formlara girilen bilgilerin eksik ya da yanlış girilmesi ve benzeri hatalar sonucu karşılaşılabilen riskler vardır. Bu riskler operasyonel riskler olarak bilinir. Bankalar operasyonel risk ölçüm yöntemleri kapsamında bazı risk değerlendirme araçları kullanırlar. Bu araçlar senaryo analizleri, denetim bulguları, içsel kayıp verileri ve bunun gibi durumlardır. Risk ölçümü öncesinde bazı değerlendirmeler yapılır.

Operasyonel risk yönetimi nasıl yapılır?

Bankaların karşısına çıkan operasyonel riskler kapsamlı bir şekilde tanımlanmalıdır. Tanımlanan riskler tutarlı olmalıdır. Ayrıca riskler değerlendirilmeli, kontrol edilmeli, izlenmeli, raporlanmalı ve azaltılmalıdır. Operasyonel risk yönetim teknikleri uygulanırken şu ihtimaller göz ardı edilmemelidir:

• Operasyonel riskler kapsamında yalnızca ölçülebilen ve sayılsallaştırılabilen riskler vardır.
• Tüm operasyonel hataları ve riskleri tespit edebilmek mümkün olmayabilir.
• Piyasa riski ya da kredi riski ile ilişkilendirilmesi mümkün olmayan riskler de ortaya çıkabilir.

Operasyonel risk ölçüm yöntemleri için birden fazla yaklaşım bulunur. Bankalar tarafından kullanılan operasyonel risk ölçüm yöntemi "Kantitatif–Kalitatif Yaklaşımlar" ve "Aşağı Yönlü - Yukarı Yönlü Yaklaşımlar" olarak ikiye ayrılır. Finansal hizmet sektöründe de yine bu iki yaklaşımdan teknikler de kullanılır. Temel olarak aşağı yönlü yaklaşımlar daha basit ve kolay kullanımlı, düşük kaynak gereksinime ihtiyaç duyduğu için ucuzdur. Yukarı yönlü yaklaşımlar da daha doğru sonuçlar verebilmesinin yanı sıra yöneticilerin ihtiyaçlarına da uygundur.

Operasyonel riske neden olan faktörler nelerdir?

Operasyonel riske neden olan bazı faktörler bulunur. Operasyonel riske neden olan faktörler şunlardır:

• İçsel faktörler: Personel, sistemsel, süreçteki adımların uygulanmaması
• Dışsal faktörler: Politik ve yasal, suçlar, tedarikçilerden doğan riskler, doğal felaketler.