Portföy yatırımları nedir, etkileyen faktörler nelerdir? Portföy yatırımlarının belirleyicileri nelerdir?

Yatırımcıların, her türlü menkul kıymetlere yaptıkları yatırımlar portföy yatırımlarıdır. Genel olarak kamu ya da özel kuruluşlar tarafından ihraç edilen tahvil ya da bono şeklindeki borç senetleri ya da diğer piyasa araçları kullanılabilir. Portföy yatırımları bu araçların kullanılmasıyla yurt dışındaki yerleşiklere yapılan işlemleri içerir.

Portföy yatırımları nedir?

"Portfolio Investment" olarak da bilinen portföy yatırımları hisse senedi, tahvil, bono, nakit para, faiz, sermaye kazançları ya da temettü gibi kazançlar sağlayabilmek için yapılan yatırımlardır. Bu yatırımlar için yatırımcıların kur riski, politik riskler ya da bilgi riskleri gibi olası riskleri göze almaları gerekebilir. Doğrudan yapılan yatırımlara oranla portföy yatırımlarının vadeleri daha kısa süreli olur. Bu sebeple yabancı portföy yatırımları almış olan ülkeler iyi bir planlaması bulunan finansal piyasalara ihtiyaç duyar.

Portföy yatırımlarının belirleyicileri, portföy yatırımlarını etkileyen ülke içinde ya da dışında gerçekleşen bazı durumlar vardır. Ülke ekonomilerinde bazı analizler ve testler yapılarak bu etkenler belirlenebilir. Portföy yatırımlarının belirleyicileri gelişmekte olan ülkelerde ve gelişmiş ülkelerde farklılık gösterir. Gelişmiş ülkelerdeki yabancı portföy yatırımlarının belirleyicileri ekonomik büyüme ve ekonomik özgürlük seviyesi olarak karşımıza çıkar. Gelişmekte olan ülkelerdeyse yüksek faiz oranı, borsa kapitalizasyonu ve reel efektif döviz kuru yabancı portföy yatırımlarının belirleyicileridir.

Portföy yatırımları ödemeler bilançosunun hangi kaleminde yer alır?

Ödemeler bilançosunun bir kalemi de dış finansal varlıklara ve yükümlülüklere ait hareketlerdir. Portföy yatırımları da finans hesabı hareketleri kaleminde yer alır. Finans hesabının bir alt kalemi olan portföy yatırımları, ödemeler bilançosunda sektör vadeye ve enstrümana göre alt gruplara ayrılır.

Ödemeler bilançosunda portföy yatırımları kalemi “Net Varlık Edinimi” ve “Net Yükümlülük Oluşumu” ana başlıklarının altında, yatırım fonu payları ve hisse senetleri ile borç senetleri şeklinde sınıflandırılır.

Portföy yatırımlarını etkileyen faktörler nelerdir?

Portföy yatırımlarını etkileyen içsel ve dışsal faktörler bulunur. Portföy yatırımlarını etkileyen faktörler genel olarak şekildedir:

• Döviz kuru
• Merkez bankalarının sorumluluğu altındaki döviz rezerv düzeyleri
• Bankacılıktaki istikrar
• Hisse senetlerinin ve tahvillerin likidite durumu
• Ulusal piyasalarda bulunan gerçek faiz oranları

Resmî kayıtlara göre 2008 yılında yaşanan küresel kriz nedeniyle portföy yatırımlarını etkileyen faktörler şu şekilde değişiklik göstermiştir:

• Faiz oranı
• Makroekonomik istikrar
• Sosyal, kültürel ve politik yapı
• Ulusal piyasada ve uluslararası piyasalarda gerçekleşen ani değişiklikler