Arz ve talep kanunu nedir? Arz ve talep yasası nedir, faktörler nelerdir?

Arz ve talep kanunu bir kaynakta yer alan satıcılar ile o kaynağın alıcıları arasındaki etkileşimi açıklar. Belli bir ürünün mevcut durumu ile o ürünün talebi arasında gelişen ilişkinin fiyat üzerinde etkileri, arz ve talep kanunu ile açıklanır. Talep yasası, bir malın satın alınma isteğini açıklarken, arz yasası; mal ya da hizmetin belirli bir piyasada, belirli bir zamanda ve belirli bir fiyatta satışa sunulmasıdır.

Bir piyasada işlem gören gerçek piyasa fiyatlarını ve mal hacmini belirlemek için iki yasa etkileşime girer. Piyasadaki arz ve talebi çeşitli faktörler etkileyebilir. Bu durum da fiyat ve miktarlar üzerinde değişiklikler olmasına sebep olur.

Talep kanunu;

• İkamelerin sayısı,
• Tüketici tercihleri,
• Tamamlayıcı ürün fiyat değişiklileri faktörlerinden etkilenir.

Arzı etkileyen faktörler ise;

• Üretim kapasitesi,
• İşgücü,
• Malzeme gibi üretim maliyetleri olarak sıralanabilir.

Talep Yasası Nedir?

Talep yasası, tüm faktörler eşit olduğu durumlarda, bir malın fiyatı ne kadar yüksek olursa, insanların o mala daha az talep göstereceğini açıklar. Tüketicinin yüksek bir fiyata satın aldığı malın miktarı diğerlerine oranla daha az olur. Bunun en önemli sebebi de bir malın fiyatı yükseldikçe, bu malın fırsat maliyetinin artmasıdır.

Talebi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Talebi etkileyen faktörler mevcut ikamelerin sayısı, tüketici tercihleri ve tamamlayıcı ürünlerin fiyatındaki değişimlerdir. Bir örnekle açıkladığımızda; oyun konsollarının fiyatı 400 dolardan 200 dolara düşerse, bu konsolları satın almak isteyenlerin sayısı artacaktır. Sonrasında tüketiciler bu konsollarda oynayabilecekleri oyunlara daha fazla talep göstermeye başlayacaktır. Bu durum da talep eğrisinin yükselmesi ile sonuçlanacaktır.

Arz Yasası Nedir?

Belli bir fiyattan malların satılmasını gösteren yasa arz yasasıdır. Talep yasasından farklı olarak, arz ilişkisi yukarı yönde bir eğim gösterir. Fiyat ne kadar yüksek olursa, sağlanacak ürün miktarının da bir o kadar yüksek olacağı ortaya çıkar. Yüksek fiyatlı ürünler sayesinde üreticiler daha fazla tedarik sağlar. Bunun en önemli nedeni de daha yüksek fiyatın daha yüksek miktarda satış olarak tanımlanmasıdır. Bu durum aynı zamanda gelir artışı demektir.

Talep ilişkisinin tam tersi olarak, arz ilişkisi zaman faktörünün etkisi ile hareket eder. Tedarik için zaman çok önemlidir. Tedarikçilerin talep ya da fiyat değişikliğine hızlı yanıt vermesi gerekir. Ancak, her zaman hızlı yanıt veremeyebilirler. Talebin neden olduğu fiyat değişikliğinin geçici olup olmadığını belirlemek ve analiz etmek oldukça önemli bir yere sahiptir.

Arzı Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Arzı etkileyen faktörler ise üretim kapasitesi, işgücü ve malzeme gibi üretim maliyetleri ve rakiplerin sayısı işletmelerin arz miktarını doğrudan etkileyen faktörler olarak sıralanabilir. Malzeme bulunabilirliği, hava durumu ve tedarik zincirleri güvenilirliği de diğer faktörler olarak arzı belli miktarda etkileyebilir.

Arz ve Talep Dengesi Nasıl Sağlanır?

Piyasa denge fiyatı, üreticinin üretmek istediği tüm ürünleri satabileceği ve alıcının istediği tüm birimleri alabileceği fiyata piyasa denge fiyatı denir. Belli bir zaman dilimi içinde piyasaya sunulan malın arzı sabit kalır. Sabit olan bu durumda arz eğrisi dikey bir çizgi halindedir. Buna karşılık talep eğrisi azalan marjinal fayda kanunu nedeniyle daima aşağı doğru eğilim gösterir. Satıcılar, bu süreçte tüketici talebinden kaynaklı olarak piyasanın taşıyacağından fazlasını talep edemezler. Zaman içerisinde tedarikçiler, piyasada arz ettikleri miktarı artırabilir ya da azaltabilirler.Böylece zamanla arz eğrisi yukarı yönde eğilim gösterir.

Tedarikçilerin ücret talebi arttıkça, aynı oranda üretmeye ve pazara sunmaya istekler artar. Arz eğrisi ve talep eğrisi ile bir noktada ikisinin kesişeceğini görselleştirmek zor değildir. Bu aşamada piyasa fiyatı, tedarikçileri tüketicilerin bu fiyattan ödeme yapmak istemelerine ve aynı miktardaki ürünü piyasaya sürmeye teşvik etmeye yeterlidir. Sonuç olarak arz ve talep dengededir.

Arz ve Talep Kanununa Örnek

Birdenbire yaşanan mevsim değişikliğinden dolayı yağışların artmaya başladığını ve şemsiyeye olan talebin yükseldiğini örnek olarak alalım. Bu durum şemsiye fiyatlarının yükselmesine sebep olacaktır. Tedarikçiler bu ihtiyacı karşılamak için yoğun bir çalışma içine girmelidir. Tedarikçiler de bu durumu uzun vadeli olarak düşündüklerinde, talebi karşılamak için ekipman ve belki de üretim tesislerini değiştirmek zorunda kalabilir.

Bir malın talep ya da arz miktarı değiştiğinde fiyat aynı kalsa bile talep ya da arz eğrisinde değişiklik ortaya çıkar. Talep eğrisinde ortaya çıkan değişimler, orijinal talep ilişkisinin değiştiğini, yani miktar talebinin fiyattan farklı bir faktörden etkilendiğini ifade eder. Örnek olarak; bir ürün birdenbire tüketim için mevcut olan tek ürün haline gelirse, talep ilişkisinde değişiklikler ortaya çıkacaktır.