BİZE ULAŞIN
Kur, Yunanistan ve Euro Bölgesi endişeleri ile hızlı yükselirken; faiz fazla değişmedi.
Yunanistan'da koalisyon kurma girişimlerinin başarısız olmasının ülkenin Euro Bölgesi'nden çıkacağı endişeleriyle Euro hafta başında son dört ayın en düşük seviyesine gerilerken, dolar/TL ve döviz sepeti de yükseldi.
Yunanistan'daki siyasi krizin Eurodan çıkışa neden olacağı kaygılarının yanı sıra TCMB'nin istisnai gün uygulamasına son vermesiyle dolar/TL 11 Nisan'dan bu yana ilk kez 1.81 seviyesini aştı. Sepet bazında ise 24 Nisan'dan beri ilk kez 2.07 seviyesinin üzerini gören TL, gelişmekte olan para birimleri arasında en kötü performansı gösteren para birimleri arasında ilk sıralarda yer aldı.
Bu arada Merkez Bankası (TCMB) haftanın ilk gününde miktar yöntemi ile 21 Mayıs vadeli 4 milyar TL tutarında repo ihalesi açtı ve 4 Mayıs'tan bu yana sürdürdüğü istisnai gün uygulamasından normal gün uygulamasına geçti. TCMB'nin miktar yöntemi ile repo ihalesi açmasının ardından dolar/TL 1.7992'den 1.8062'ye, sepet bazında TL ise 2.0587'den 2.0662'ye kadar yükseldi. İhale açıklamasının ardından 5 Mart 2014 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi ise yüzde 9.57'den yüzde 9.52'ye kadar geriledi. Faiz daha sonra devam eden küresel endişelerle tekrar yüzde 9.55’in üzerine çıktı.
Yunanistan'da siyasetçilerin hükümet kurma konusunda başarısız olması ve seçimin yenileneceğinin açıklanması sonrası risk iştahının azalmasının yanı sıra TCMB'nin normal gün uygulamasını sürdürmesinin de etkisiyle dolar/TL ve sepet bazında TL yükselişini hafta içinde de sürdürdü. Gösterge faiz de yüzde 9.60’a yükseldi. Çarşamba ve Perşembe günleri global piyasaların sakinleşmesine paralel gevşeyen kur ve faiz haftanın son gününde tekrar artış eğilimine girdi. Yunanistan'ın kredi notunun düşürülmesinin ülkenin Euro Bölgesi'nden çıkacağı endişelerini artırması ve İspanya'nın 16 bankasının kredi notunun indirilmesinin krizin giderek yayıldığı kaygılarını tetiklemesiyle global olarak risk algısının artması sonucu dolar/TL 18 Ocak'tan bu yana en yüksek olan 1.8413 seviyesine kadar yükseldi.
Sepet bazında TL ise 12 Nisan'dan bu yana en yüksek olan 2.0865'e kadar çıktı.
Gösterge bileşik faiz ise tekrar yüzde 9.60 seviyesini aştı.
Daha sonra öğleden sonra Euro/dolar paritesinin tekrar 1.27’nin üzerine çıkmasıyla dolar/TL 1.83 civarına inerken; faiz bir miktar gevşedi.
Döviz, petrol ve altın fiyatları...
Döviz: Euro, hafta başında Yunanistan'daki siyasi liderlerin koalisyon kurma girişimlerinin başarısız olmasının ardından yatırımcıların bu ülkenin Euro Bölgesi'nden çıkma riski nedeniyle tedirgin olmasıyla yaklaşık dört ayın en düşük seviyesine geriledi. Almanya Başbakanı Angela Merkel'in partisinin ülkenin en yoğun nüfuslu eyaleti Kuzey Ren-Westfalia'da hafta sonu yapılan seçimde yenilgiye uğraması da piyasadaki olumsuz hava üzerinde etkili oldu. Euro/dolar paritesi 1.2890 civarına gelirken, dolar/yen paritesi 80 düzeyindeydi. Euro, hafta içinde Yunanistan'daki siyasi anlaşmazlığın bu ülkenin yardım karşılığında verdiği sözlerden dönüp para birliğinden çıkabileceği endişelerini artırmasıyla dolar karşılığında gerilemeye devam etti. Çin ekonomisinde ve küresel büyümede yavaşlama ile ilgili endişeler yüksek getirili para birimlerini aşağı çekerken, güvenli liman olarak görülen dolar ve yene destek sağladı. Euro, Yunanistan'da yeniden seçime gidileceğinin açıklanmasıyla, kayıplarını daha da artırdı. ECB'nin bazı Yunan bankalarına likidite sağlamayı durdurması ise zaten kırılgan olan risk iştahını olumsuz etkiledi. Euro, Yunanistan'ın Euro Bölgesinden çıkabileceği korkularıyla ve Moody's'in 16 İspanyol bankasının kredi notlarını düşürmesinin ardından kayıplarını artırarak dolar karşısında 1.27’nin altına düştü. Dolar/yen paritesi ise 79 düzeyine geldi. Haftanın son gününde Euro, Yunanistan'ın Euro Bölgesinden düzensiz çıkışı ve Euro Bölgesi ülkelerinin bankacılık sektöründeki sıkıntılar hakkındaki endişelerle dolar karşısında bu yılın en düşük seviyesine yaklaşırken, yen karşısında da üç buçuk ayın en düşük seviyesini gördü. Euro 1.2642 dolar ile bu yılın en düşük seviyesi olan 1.2624'e yaklaştı.
Euro bu seviyenin altına inmesi halinde Ağustos 2010'dan bu yana en düşük seviyeleri görecek. Euro ayrıca yen karşısında 100.219 ile üç buçuk ayın en düşük seviyesini gördü. Euro, Cuma günü sabah saatlerinde dolar karşısında dört ayın yeni dip seviyesini gördükten sonra, Avrupa bankalarının hisselerindeki yükselişin de desteğiyle dolar karşısında 1.2717 seviyesine kadar yükseldi. Cuma günü itibariyle Euro/dolar paritesi 1.2710; dolar/yen paritesi 79.35 düzeyindedir.
Petrol: Brent ham petrolünün varil fiyatı Yunanistan'da hükümeti kurma görüşmelerinin başarısız olmasının Euro krizini derinleştirmesi ve talebi düşürmesiyle düşüşünü devam ettirerek hafta başında 111 dolara doğru geriledi. ABD hafif ham petrolünün varil fiyatı da 96 doların altına düştü. Petrol fiyatları hafta içinde ABD'de ham petrol stoklarının beklenenden daha fazla arttığını gösteren veri ve Yunanistan'ın Euro Bölgesinden ayrılabileceği endişeleriyle gerilemesini sürdürdü. Brent ham petrolünün varil fiyatı yatırımcıların Yunanistan ve Euro Bölgesindeki sıkıntılar nedeniyle riskli varlıklardan kaçınmalarıyla yaklaşık dört ayın en düşük seviyesine geriledi ve 110 doların altına düştü.
Haftanın son gününde de petrol fiyatları kayıplarını artırdı. Euro bölgesindeki krizin kötüleşmesi ve ABD'de açıklanan zayıf ekonomik verilerin küresel yavaşlamanın petrol talebine zarar verebileceği endişelerini artırmasıyla Brent petrolü 107 doların, ABD petrolü de 93 doların altına geriledi. Daha sonra ise dolardaki hafif değer kaybı ile fiyatlar biraz artış gösterdi. Cuma günü itibariyle Brent ham petrolünün varili 107.65 dolar düzeyinde; ABD hafif ham petrolünün varili 92.30 dolar düzeyinde seyretmektedir.
Altın: Altın, hafta başında Euro'nun Yunanistan'daki borç krizinin kötüleşmesine ilişkin endişelerle dolar karşısında değer kaybetmesine bağlı olarak Aralık sonundan bu yana görülen en düşük seviyeye geriledi ve ons başına 1550 doların altına düştü.
Altın hafta içinde Yunanistan'da hükümetin kurulması çabalarının başarısızlıkla sonuçlanmasanın ardından kayıplarını artırdı ve 4.5 ayın en düşük seviyesi olan 1530 dolara geriledi. Fiyatlar daha sonra düşük seviyeden yapılan alımlarla tekrar yükselme eğilimine girdi ve 1550 dolar seviyesini aştı. Cuma günü itibariyle altının spot fiyatı ons başına 1587 dolar civarında.
PARA PİYASALARINDA GELECEK HAFTA
Euro Bölgesi’ndeki krizin piyasalara olumsuz etkileri devam edecek...
Bu hafta küresel piyasalar Yunanistan ve Euro Bölgesi’ndeki ekonomik krizin ağırlaşmasından oldukça olumsuz etkilendi. Yunanistan’da yeni hükümet kurulamaması ve seçimlere gidilecek olması, Fransa’da François Hollande başkanlığındaki yeni yönetimin bölgedeki reformlara ilişkin anlaşmaları değiştirmek istemesi ve ABD kaynaklı ekonomik verilerin zayıf olması dünyada piyasaları olumsuz etkiledi. Euro Bölgesi’nden Yunanistan’ın olası çıkış senaryoları da yoğunlukla tartışılmaya başlandı. Ancak Yunanistan’ın bölgeden ayırılmasının çok daha ağır sonuçlarının olması ihtimali piyasaları korkutmakta.
Bu arada İspanyol ekonomisinde de alarm zilleri çalmaya başladı. Öte yandan, Çin ekonomisinin yumuşak inişe geçtiği görülmekte. Sonuçta, küresel ekonominin 2008’de başlayan kriz sürecinde tekrar çalkantılı bir döneme girdiği söylenebilir ve bunun etkilerinin de kısa vadede devam etmesi beklenebilir. Özellikle Haziran ayının da piyasalar açısından zor geçmesi beklenmekte. Bu nedenle Euro önemli para birimlerine karşı sert bir şekilde geriledi. Petrol fiyatlarında da gerileme devam ederken, altın fiyatları hafta sonuna doğru hafif toparlandı.
Euro/dolar paritesi 1.2710 civarında seyrederken; dolar/yen paritesi 79.35 dolaylarında. Altının onsu 1587 dolar civarında. Brent ham petrolünün varili 107.65, ABD hafif ham petrolünün varili ise 92.30 dolar civarında.
Bu hafta açıklanan Türkiye ekonomisine ilişkin veriler olumlu değildi. İşsizlik ekonomik yavaşlamayla birlikte yavaş yavaş artış eğilimine girerken, ilk dört aylık bütçe verileri de bu yıl ekonomi yönetiminin bütçe performansı konusunda zorluklarla karşılaşacağına işaret etmekte. Bu arada, Euro Bölgesi’ndeki çalkantının sürmesiyle birlikte Merkez Bankası TL’nin değerini korumak amacıyla uyguladığı istisnai gün uygulamasına ara vermek zorunda kaldı. Her ne kadar Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, TL’nin değerini korumak konusunda kararlı olduklarını söylemesine rağmen, küresel piyasalarda risk iştahının iyice azaldığı ve bunun da TL’yi olduğu gibi tüm yükselen piyasa para birimlerini olumsuz etkilediği izlenmekte. Bu açıdan bankanın yapabileceği fazla birşey yok. Bu arada bankanın bu çalkantılı günlerde ekonomideki yavaşlamayı sıkı para politikasıyla daha fazla artırmak istemediği de anlaşılmakta. Buna karşılık, TL’nin daha fazla değer kaybına uğraması zaten olumsuz olan enflasyon beklentilerini daha da olumsuza çevirebilir. Ancak yine de bankanın son günlerde normal gün uygulamasına geçmesine rağmen TL fonlama miktarını azaltarak fonlama maliyetinin yüzde 9’ların üzerinde kalmasını sağladığı izlenmekte.
Gelecek hafta yurtiçinde Mayıs ayına ilişkin imalat sanayii kapasite kullanım oranları dışında önemli bir veri açıklaması bulunmamakta. Haftaya Euro Bölgesi’ndeki krizin ve küresel piyasalardaki dalgalanmanın devam etmesini beklemekteyiz. Bu açıdan gerek kurlarda, gerek faizlerde yüksek seyrin süreceğini tahmin ediyoruz. Bu çerçevede, Merkez Bankası’nın istisnai gün uygulamasına geçmemesi veya yeni önlem almaması halinde TL’nin dolar karşısında 1.85 seviyelerini test etmesi mümkündür.
Gösterge tahvilin bileşik faizinin ise yurtdışı kaynaklı olumsuz koşullar devam ederse yüzde 9.50’nin üstünde seyretmeye devam edeceğini tahmin ediyoruz. Küresel piyasaların sakinleşmesi ise kur ve faizi bir miktar düşürebilir.
(Turkland Bank- Dr. M.Veyis Fertekligil, Baş Ekonomist)
