BİZE ULAŞIN
Parite; borsa, döviz, para birimi gibi kavramlarla birlikte sıkça karşılaşılan bir ifadedir. Bir ülkenin para biriminin esas alınarak başka bir ülkenin para birimi ile karşılaştırılmasıdır.
Bu karşılaştırma ile baz alınan ülkenin para biriminin değeri ortaya çıkar. Parite hesaplamaları belirli bir formüle bağlı olarak yapılır. Yatırımcıların piyasalarda yaptıkları işlemleri takip edebilmesi için bu paritelere hakim olması önemlidir.
Kelime anlamı olarak iki ülkenin para birimlerinin karşılıklı değeri demektir. Eşitlik anlamına gelir. Dilimize Fransızcadan gelmiştir. Para piyasalarının kullandığı ortak dil kapsamında bir terimdir.
En kısa tanımıyla iki farklı ülkenin para birimlerinin birbirlerine olan oranını gösteren kavrama parite denir. Paritede birinci sıradaki para birimi baz döviz olarak adlandırılır. Uluslararası para piyasalarında en önemli görülen pariteler dolar ve euro'dur.
Onları Euro dolar paritesi takip eder. USDEUR kodu ile gösterilir. Pound ve Euro da ikinci sırada gelir. POUNDEUR kodu da bu parite için kullanılır. Dörtdüncü sırada USDJPY koduyla dolar ve Japon yeni paritesi bulunur.
Farklı parite tipleri vardır. Bu tipler şunlardır:
Majör Parite; dünyadaki yedi büyük para biriminin karşılaştırılması, birbirlerine olan oranlarının hesaplanması ile bulunur. Bu para birimleri sırasıyla; Amerikan Doları, Euro, İngiliz Sterlini, Avusturalya Doları, Kanada Doları, İsviçre Frangı ve Japon Yeni'dir.
Minör Parite ise yedi büyük para biriminin diğer ülkelerin para birimleri arasındaki döviz çiftlerine verilen isimdir. Diğer ülkelere oranla daha küçük ekonomileri olan ülkeler için geçerlidir.
Egzotik Parite de bu yedi büyük para birimi dışındaki ülkelerin para birimleri arasındaki oranlardır. Yatırımcılar, bu pariteyi kendi ülkeleri adına takip ederler. Örnek olarak USDPLN (Amerikan Doları ve Polonya Ziloti Kronu), USDSEK (Amerikan Doları ve Danimarka Kronu), EURSEK (Euro ve İsveç Kronu) gösterilebilir.
Baz alınan dövizin karşıt dövize oranı bulunarak hesaplanır. Örnek olarak Dolar 10, Euro 20 olduğu durumda pariteyi hesaplamak için Euro tutarı dolar tutarına bölünür. Bu durumda EURUSD paritesi 20 / 10 = 10 sonucu bulunur.
Euro'nun 6 TL, Dolar'ın 3 TL olduğu bir durumda EURUSD paritesi Euro'nun Dolar'a bölünmesiyle ortaya çıkacaktır. Euro Dolar paritesi alarak uzun pozisyon yapan bir yatırımcı, Dolar satıp karşılığında Euro alır. Aksi durumda ise tam tersi gerçekleşmiş olacaktır.
Dolar hesaplanırken mevcut dolar kuru baz alınır. Hesaplanmak istenen miktar ile mevcut dolar fiyatı çarpılır. Böylece elde bulunan doların kaç TL'ye denk geldiği hesaplanır.
Genel olarak kur virgüllü sayılardan oluşur. Ancak küçük rakamlarda bu sayı yuvarlanarak virgülsüz kullanılır. Büyük rakamlarda ise hata payı daha büyük olacağından virgülden sonraki sayılara dikkat edilerek hesap yapılır.
Örnek olarak; 1 Dolar 10 TL ise ve dolara çevrilecek miktar 10 Dolar varsa elde 10 X 10 işlemi yapılarak elde 100 TL olduğu sonucuna varılır.
Piyasalarda yatırımcılar tarafından en çok takip edilen ve değerlendirilen parite Dolar Euro paritesidir. Amerika ve Avrupa'nın döviz çifti olarak bilinir. USDEUR kısaltması ile kodlanır.
Euro paritesinin Dolar paritesine bölünmesi işlemi ile bulunur. Euro 20 TL, Dolar 10 TL ise Euro Dolar paritesi 20 / 10 = 10 TL olacaktır.
Ülkemizdeki en önemli paritelerin başında gelen parite Euro Dolar paritesidir. Dünya genelinde de en yüksek işlem hacmine sahip olan paritedir. EURUSD kısaltması ile kodlanır. Euro'yu Dolar'a çevirmek için şu formül uygulanır:
Bir dolar 10 TL ise ve bir Euro 15 TL ise EURUSD paritesi 15 / 10 : 1.5 olarak bulunur. Tüm parite hesaplamaları bu şekilde, ikinci para biriminin ilk para birimine bölünmesi şeklinde hesaplanır.
Altın ve doların değerlerinin birbirlerine oranlanarak hesaplanması demektir. Altının dolara olan değeri belirlenerek bulunur.
Baz alınan dövizin karşıt döviz değeri ile oranlanmasıdır. Bu oranlama ile bir ülkenin para biriminin değerinin hesaplaması yapılacak diğer ülkenin para birimi karşılığındaki değeri bulunur.
