5 soruda Yunanistan ile AB'nin 'yorgan kavgası'

Enis Şenerdem

BBC Türkçe

2010 yılından bu yana sıkça yaşanan bir tablo yine gerçekleşmek üzere. İşsizliğin yüzde 25'i aştığı Yunanistan bir kez daha Euro'dan ayrılmanın kıyısına kadar geldi.

Gerekçe, Yunanistan ekonomisini içine düştüğü kriz ortamından çıkarmak için finansal yardım sağlayan Avrupa Birliği (AB) ile Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) yardım paketini Atina'ya göndermeden önce 'ikna edici' bir kemer sıkma paketi görmek istemesi.

Yunanistan'ın ay sonunda yapması gereken 1,5 milyar euroluk IMF borç geri ödemesini gerçekleştirmek için kurtarma paketinin 7,2 milyar euroluk son dilimini alması şart, çünkü dardaki Atina'nın elinde bu ödemeyi yapacak kaynak yok.

Ancak taraflar arasındaki müzakereler bir kez daha düğümlenmiş durumda.

1- IMF VE AB, ATİNA'DAN NE İSTİYOR?

Bugüne kadar Yunanistan'dan vergi artırımlarından özelleştirmelere, memur-emekli maaşlarında indirimden, kamu harcamalarında azami düzeyde kesintiye ve kamu personelinin işten çıkarılmasına kadar birçok kemer sıkma adımını talep eden IMF ile AB, bu adımlar karşılığında küresel piyasalardan borçlanmakta zorlanan Yunanistan'a çok ihtiyaç duyduğu finansal kaynağı sağlamıştı.

Son yardım paketi dilimi için de yine benzer şartlar öne sürüldü:

Daha fazla ürünün KDV'ye tabi olması Memur maaşlarında indirim Emekli maaşlarında indirim IMF Başkanı Christine Lagarde Atina'nın 'ikna edici' bir kemer sıkma paketi sunmaması halinde yardım paketinin verilemeyeceğini söylüyor.

IMF'nin Fransız Başekonomisti Olivier Blanchard, hafta sonu kaleme aldığı ve bu talepleri savunduğu yazısında "Yunanistan'da memur ve emekli maaşları bütçe giderlerinin yüzde 75'ini oluşturuyor. Geriye kalan yüzde 25'lik kısımda yapılabilecek tüm kesintiler yapıldı" diyor.

Yunanistan'da devletin ödediği toplam emekli maaşlarının, milli gelirin yüzde 16'sına denk olduğunu ifade eden Blanchard, burada 1 puanlık bir kesinti talep ettiklerini, bu kesintinin de en fakir kesimi koruyarak yapılabileceğini iddia ediyor.

IMF'nin bu taleplerinin temel nedeni ise 2016 yılı için hedeflenen yüzde 3,5'lik faiz dışı bütçe fazlasına ulaşma amacı. IMF yapılan görüşmeler sonucunda bu oranı yüzde 4,5'ten yüzde 3,5'e indirmeye ikna olmuştu.

Faiz dışı bütçe dengesi, borçlarınfaiz geri ödemeleri hariç, sadece vergi gelirleri ile kamu harcamalarının arasındaki farka verilen isim.

2- ATİNA NE DİYOR?

Yunanistan Maliye Bakanı Yannis Varoufakis (solda) ve Başbakan Aleksis Tsipras, seçmene 'kemer sıkmaya son' sözü vererek iktidara geldiklerini ifade ediyor ve maaş kesintilerine karşı çıkıyor.

Yılbaşında göreve gelen radikal solcu Syriza hükümetinin seçim kampanyası boyunca vurgu yaptığı neredeyse tek konu 'Kemer sıkma politikalarına hayır' söylemiydi.

Seçmene verdiği sözün arkasında durmak isteyen Başbakan Alexis Tsipras ve Syriza'nın ekonomi ekibi, memur ve emekli maaşlarında herhangi bir indirime kesinlikle karşı çıkıyor.

Bu nedenle de taraflar arasında bir türlü uzlaşma sağlanamadığı ifade ediliyor.

Syriza, maaş kesintileri yerine IMF ve AB'ye yolsuzlukla mücadele, verginin tabana yayılması gibi başlıkları içeren bir reform paketi önermiş, ancak bu öneriler Brüksel'de karşılık bulmamıştı.

3- BU KEZ DURUM CİDDİ Mİ?

Yunanistan daha önce de defalarca benzer durumlara düşmüş, ancak gece geç saatlere kadar zirveler sonunda son dakika uzlaşmalarına varılmıştı.

Fakat bu kez birçok kesimi endişelendiren konu, Atina ile Avrupalı kreditörler arasındaki tansiyonun iyice gerilmiş olması.

Geçen hafta müzakerelerde ilerleme kaydedemeyen IMF heyeti, masayı terk edip Washington'a geri dönme kararı almıştı.

Yunanistan Başbakanı Tsipras ise Atina'dan istenen kemer sıkma tedbirlerini 'absürd' olarak nitelemişti.

Brüksel'de Avrupa Komisyonu yetkililerinin ilk kez Yunanistan'ın Euro Bölgesi'nden çıkması halinde nasıl bir yol izleneceğine dair bir plan hazırladığı da basına sızan bilgiler arasında.

4- NE KADAR VAKİT KALDI?

Atina'nın borç geri ödeme takvimi sıkışık. Bu ayın sonunda IMF'ye 1,5 milyar euro ödeme yapılması gerek. Bunun üstüne bir de vadesi gelen kısa vadeli tahviller var.

18 Haziran'da Euro Bölgesi Maliye Bakanları toplanıyor. Haftasonu yapılan görüşmelerde, 18 Haziran toplantısında son rötuşları yapılacak olan anlaşma ametninin şekillendirilmesi amaçlanıyordu.

Ancak haftasonu yürütülen görüşmelerden bir şey çıkmadı. Çok kişiyi endişelendiren konu ise haftasonu görüşmelerinin son derece kısa kesilmesi ve tarafların bir saati bulmadan masayı terk etmeleri oldu.

Şimdi gözler 18 Haziran'da. Syriza'nın koalisyondaki küçük ortağı Bağımsız Yunanistan partisinin lideri ve Savunma Bakanı Panos Kammenos, 18 Haziran'da bir uzlaşı sağlanamazsa ülkenin iflas edebileceği mesajını verdi.

5- YUNANİSTAN EURO'DAN ÇIKAR MI?

Daha önce de çok kez sorulan bu soru bir kez daha gündemde. Eğer Yunanistan ay sonuna kadar IMF ve AB ile bir uzlaşı sağlayamaz ve borcunu geri ödeyemezse temerrüde düşecek.

Temerrüt senaryosunun gerçekleşmesi halinde Yunanistan'ın uluslararası piyasalardan borçlanamaz hale gelmesi olası. Böyle bir durumda kamu çalışanlarının maaşlarını ödemek bile olanaksız hale gelebilir.

Ülkede Euro kullanlıldığı için Yunanistan'ın bu nakit sıkışıklığını para basarak aşması da mümkün olmayabilir.

İşte bu yüzden Yunanistan'ın temerrüde düşmesi halinde Euro Bölgesi'ni de terk ederek tekrar Drahmi kullanmaya dönümesinden endişe ediliyor.