25 Ağustos Pazartesi gününden ekonominin öne çıkan başlıkları

Küresel piyasalar, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell'ın güvercin mesajları sonrası bankanın eylülde faiz indirimine gidebileceği beklentisinin yükselmesiyle pozitif bir seyir izliyor. TCMB, gerçek kişiler için KKM hesaplarında yenileme ve açılış işlemleri yapılmayacağını duyurdu. TÜİK, 2025'in ikinci çeyreğine ilişkin yapı izin istatistiklerini açıkladı. Yapı ruhsatı verilen bina sayısı, nisan-haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 47,4 artış gösterdi. İşte öne çıkan başlıklar...

KÜRESEL PİYASALAR

Bir süredir Fed'in faiz indirim patikasına yönelik devam eden belirsizlikler varlığını korurken, Powell'ın geçen hafta cuma günü Jackson Hole Ekonomi Politikası Sempozyumu'nda yaptığı konuşmanın ardından eylül ayında yapılabilecek olası bir indirime yönelik iyimserlikler yükseldi.

Konuşmasında faiz indirimine kapı aralayan Powell, "Politikanın kısıtlayıcı bölgede olmasıyla birlikte temel görünüm ve değişen risk dengesi, politika duruşumuzu ayarlamamızı gerektirebilir." ifadelerini kullandı. Powell, kısa vadede enflasyona yönelik risklerin yukarı yönlü, istihdama yönelik risklerin ise aşağı yönlü olduğunu belirtti. Powell'ın açıklamalarının ardından para piyasalarında bankanın eylül ayında yüzde 87 ihtimalle 25 baz puanlık bir faiz indirimine gideceği fiyatlanıyor.

Analistler, hafta boyunda diğer Fed yetkililerinden alınan şahin tonlu mesajların yatırımcıların temkinli davranmasında etkili olduğunu belirterek, Powell'ın açıklamasının ardından yatırımcıların risk iştahının arttığı kaydetti.

Bu hafta Fed'in enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı çekirdek kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi verilerinin yatırımcıların odağına yerleştiğini vurgulayan analistler, söz konusu verilerden alınacak sinyallerin piyasaların yönü üzerinde etkili olacağını söyledi.

REEL KESİM GÜVEN ENDEKSİ, AĞUSTOSTA 100,6 OLDU

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ağustos ayına ilişkin İktisadi Yönelim İstatistikleri ve Reel Kesim Güven Endeksi'ni açıkladı. İktisadi Yönelim Anketi sonuçları, imalat sanayisinde faaliyet gösteren 1832 iş yerinin yanıtlarının ağırlıklandırılıp toplulaştırılmasıyla elde edilerek değerlendirildi.

Buna göre, Reel Kesim Güven Endeksi, ağustosta geçen aya göre 0,4 puan artarak 100,6 seviyesine çıktı. Aynı dönemde mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi de 1,7 puan artarak 100,6 oldu.

Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacminde artış bildirenler ile ihracat sipariş miktarında azalış bildirenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre güçlendiği, iç piyasa sipariş miktarında azalış bildirenler lehine olan seyrin ise bir önceki aya göre zayıfladığı görüldü.

Mevcut toplam siparişlerin mevsim normallerinin altında olduğu yönündeki değerlendirmelerin bir önceki aya göre güçlendiği gözlendi. Mevcut mamul mal stokları seviyesinin mevsim normallerinin üzerinde olduğunu bildirenler lehine olan seyrin ise mevsim normallerinin altında olduğunu bildirenler lehine döndüğü gözlendi.

Gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacmi, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre zayıfladığı görülürken, gelecek 12 aydaki sabit sermaye yatırım harcaması ve gelecek 3 aydaki istihdama ilişkin artış yönlü beklentilerin de bir önceki aya göre zayıfladığı gözlendi.

ÜFE BEKLENTİSİ YÜZDE 35,4'E DÜŞTÜ

Ortalama birim maliyetlerde, gelecek 3 ayda artış olacağını bekleyenler ve son 3 ayda artış olduğunu bildirenler lehine olan seyir güçlendi.

Gelecek 3 aydaki satış fiyatına ilişkin artış yönlü beklentilerin de güçlendiği gözlenirken, gelecek 12 aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE beklentisi bir önceki aya göre 1,4 puan azalarak yüzde 35,4 seviyesinde gerçekleşti.

İçinde bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda, bir önceki aya kıyasla daha kötümser olduğunu belirtenler lehine olan seyir zayıfladı.

GÜVEN ENDEKSİ AĞUSTOSTA HİZMET VE PERAKENDE SEKTÖRLERİNDE ARTARKEN İNŞAAT SEKTÖRÜNDE AZALDI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ağustos ayına ilişkin hizmet, perakende ticaret ve inşaat güven endekslerini açıkladı.

Buna göre, mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi ağustosta aylık bazda hizmet sektöründe yüzde 1,1 artarak 111,1 ve perakende ticaret sektöründe yüzde 0,8 artışla 108,8'e yükselirken inşaat sektöründe yüzde 4 azalışla 85,3 değerini aldı.

Hizmet sektöründe ağustosta geçen aya kıyasla son üç aylık dönemde iş durumu yüzde sıfır olurken gelecek üç aylık dönemde hizmetlere olan talep beklentisi yüzde 3,4 arttı, son üç aylık dönemde hizmetlere olan talep yüzde 0,2 düşüş gösterdi.

Perakende ticaret sektöründe son üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar yüzde 0,5, mevcut mal stok seviyesi yüzde 4,3 gerilerken gelecek üç aylık dönemde iş hacmi-satışlar beklentisi yüzde 6,3 arttı.

İnşaat sektöründe alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi yüzde 1,6, gelecek üç aylık dönemde toplam çalışan sayısı beklentisi yüzde 6,2 azalış gösterdi.

KUR KORUMALI MEVDUAT

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 23 Ağustos itibarıyla gerçek kişiler için Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarında yenileme ve açılış işlemleri yapılmayacağını duyurdu.

TCMB tarafından yapılan açıklamada KKM için çıkış sürecinin tamamlandığı bildirildi. Açıklamada, 23 Ağustos’tan itibaren gerçek kişiler için KKM hesaplarında yenileme ve açılış işlemlerinin (YUVAM hesapları hariç) yapılmayacağı aktarıldı. Tüzel kişiler için bu adım daha önce şubat ayında atılmıştı.

KKM’nin toplam bakiyesi 2023 Ağustos'ta 140 milyar doların üzerine çıkarak zirve yapmıştı. KKM hesaplarının toplam büyüklüğü yılbaşında 32,5 milyar dolar seviyesindeyken, bugün itibarıyla 11 milyar dolara kadar geriledi. Merkez Bankası tüm hesapların vadeleri sona erdiğinde ilgili Tebliğlerin yürürlükten kaldırılacağını duyurdu.

Merkez Bankası, 2025 yılı Para Politikası Metni'nde KKM'den çıkışı resmi bir hedef olarak açıklamış ve son dönemde yaptığı toplantılarda KKM'nin yakın zamanda sonlandırılacağını vurgulamıştı. Bu adım aynı zamanda makroihtiyati çerçevede önemli bir sadeleşme ile para politikasında daha öngörülebilir bir çerçeveye geçiş anlamına geliyor.

İNŞAAT

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025'in ikinci çeyreğine ilişkin yapı izin istatistiklerini açıkladı. TÜİK tarafından yapılan düzenlemeyle, yapı izin istatistiklerinde kapsam genişletilirken, mevsimsel düzeltme uygulanmaya başlandı.

Yalnızca belediyeler tarafından düzenlenen yapı belgelerini kapsayan istatistiklere, yılın ikinci çeyreğinden itibaren tüm yetkili idareler tarafından düzenlenen yapı belgeleri dahil edildi. Bu nedenle, 2010'dan itibaren geçmiş seriler revize edildi. Ayrıca, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriler haber bültenine eklendi.

Buna göre, yılın ikinci çeyreğinde yıllık bazda yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 47,4, daire sayısı yüzde 90,3 ve yüz ölçüm yüzde 61,8 arttı. Yapı ruhsatı alan toplam yüz ölçümün yüzde 85,1'i belediyeler, yüzde 14,9'u de diğer yetkili idareler tarafından verildi.

Bu dönemde yapı ruhsatı verilen binaların kullanma amacına göre en yüksek yüz ölçüm payına, 40,3 milyon metrekare ile iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bu kapsamda iki ve daha fazla daireli binaların yüz ölçüm payı da yüzde 74 olarak hesaplandı. Bunu 5 milyon metrekareyle sanayi binaları ve depolar izledi.

YAPI KULLANMA İZİN BELGESİ

Yapı kullanma izin belgelerinde bina sayısı, söz konusu çeyrekte 2024'ün aynı dönemine göre yüzde 18,1, daire sayısı yüzde 44,3 ve yüz ölçüm yüzde 30,2 arttı.

Yapı kullanma izin belgesi alan toplam yüz ölçümün yüzde 85,5'i belediyeler, yüzde 14,5'i ise diğer yetkili idareler tarafından verildi.

Aynı dönemde yapı kullanma izin belgesi verilen binaların kullanma amacına göre en yüksek yüz ölçümü payına 18,4 milyon metrekare ile iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Söz konusu binaların yüz ölçüm payı yüzde 67,5 olarak hesaplandı. Bunu 3,5 milyon metrekareyle sanayi binaları ve depolar izledi.

TAKVİM ETKİLERİNDEN ARINDIRILMIŞ YAPI RUHSATI VERİLERİ

Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre, söz konusu çeyrekte bir önceki yılın aynı dönemine göre yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 45,4, daire sayısı yüzde 87,4 ve yüz ölçüm yüzde 59,3 arttı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seride ise aynı dönemde yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 21,7, daire sayısı yüzde 44,1 ve yüz ölçümü yüzde 33,5 artış gösterdi.

Takvim etkilerinden arındırılmış seride, söz konusu çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yapı kullanma izin belgesi verilen bina sayısı yüzde 15,1, daire sayısı yüzde 40,2 ve yüz ölçüm yüzde 26,8 artış kaydetti.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seride ise yapı kullanma izin belgesi verilen bina sayısı yüzde 1,6, daire sayısı yüzde 8,3 ve yüz ölçüm yüzde 5,9 yükseldi.

PETROL FİYATLARI

Cuma günü 67,49 dolara kadar yükselen Brent petrolün varil fiyatı, günü 67,32 dolardan tamamladı.

Brent petrolün varil fiyatı, bugün saat 09.41 itibarıyla kapanışa göre yüzde 0,1 artışla 67,37 dolar oldu. Aynı saatte Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 63,72 dolardan işlem gördü.

Petrol fiyatları, Ukrayna'nın Rusya'ya yönelik saldırılarını artırması sonrası arz endişelerinin desteklenmesiyle haftaya yükselişle başladı.

Rusya Savunma Bakanlığından dün yapılan açıklamada, Rusya'nın Novorossiysk'ten sonraki ikinci en büyük limanı Ust-Luga'ya Ukrayna'nın İHA'larla saldırı düzenlediği bildirildi.

St. Petersburg şehrinin yanında bulunan Leningrad Bölgesi'nin Valisi Aleksandr Drozdenko, Telegram hesabından yaptığı açıklamada, dünden bu yana bölgeye İHA saldırılarının düzenlendiğini, düşen bir İHA'nın Ust-Luga Limanı'ndaki doğal gaz şirketi Novatek'in terminalinde yangına sebep olduğunu duyurdu.

ABD Başkanı Donald Trump ise Rusya-Ukrayna barış sürecine ilişkin somut adım atması için Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e birkaç hafta süre verdiğini ve anlaşma yapılmazsa Rusya'ya büyük çaplı yaptırımlar veya gümrük vergileri uygulayabileceklerini kaydetti.

Söz konusu gelişmeler, piyasalarda jeopolitik risk endişelerini artırarak fiyatları yukarı yönlü destekledi.

ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell'ın geçen hafta cuma günü Jackson Hole Ekonomi Politikası Sempozyumu'nda yaptığı konuşma ise piyasalarda iyimserlik yarattı. Küresel piyasalar Powell'ın güvercin mesajları sonrası bankanın eylülde faiz indirimine gidebileceği beklentisinin yükselmesiyle pozitif bir seyir izlerken, söz konusu açıklamalar piyasalarda risk iştahını artırarak petrol fiyatlarını destekliyor.

Brent petrolde teknik olarak 69,82 doların direnç, 64,23 doların destek olarak izlenebileceği ifade ediliyor.

BORSA İSTANBUL

Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, haftaya yüzde 0,84 artışla 11.467,97 puana çıkarak rekor seviyeden başladı.

Açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 95,64 puan ve yüzde 0,84 artışla 11.467,97 puana çıktı. Bankacılık endeksi yüzde 1,17, holding endeksi yüzde 0,65 değer kazandı. Tüm sektör endeksleri yükselirken, en çok kazandıran yüzde 1,33 ile kimya petrol plastik oldu. (AA)

Bu içerik Hande Dağ tarafından yayına alınmıştır