İşletmelerin bünyesinde kullanılan sabit varlıklar kullanıldıkça eskimekte, aşınmakta ve değeri azalmaktadır. Bu sabit varlıkların eskime payı göz önünde bulundurularak ayrılan giderler amortisman gideri olarak adlandırılır. Şirketler sahip oldukları sabit varlıklar için her yıl bu amortisman giderini ayırırlar. Amortisman ayrılması için belirlenen süreler vardır. Amortisman kaç yıl ayrılır?
Amortisman, varlıkların yıpranma ve eskime payına denir. Şirketlerin sahip oldukları varlıklar zamanla eskir ve değeri düşer. Bu varlıkların yıpranma payı gösterilerek belirtilen gider amortisman gideridir. Şirketin sahip olduğu varlıkların amortisman gideri için belirlenen gider fiyatı amortisman sınırı olarak adlandırılır. 2022 yılı için belirlenen amortisman sınırı 2.000 TL’dir. Bu fiyat KDV hariç olarak hesaplanmıştır.
2022 yılı için belirlenen KDV hariç 2.000 TL fiyatının altındaki sabit varlıklar direkt gider olarak yazılabilmektedir. Ancak varlıklar için amortisman giderinin ayrılması, o varlığın iktisadi değerinin o yıl için belirlenen amortisman sınırını aşmasını gerektirir.
Amortisman sınırını aşan bütün varlıklar için bu giderler ayrılabilir. Amortisman ayrılabilmesi için bir malın sabit, durağan olması gereklidir. Şirket envanterine kayıtlı olan bu varlıklar gayrimenkul, gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi kıymetler, demirbaşlar, alet edevatlar, mefruşatlar veya sinema filmleri olabilir.
Belirli bir varlık için amortisman ayrılmasının koşulları bulunmaktadır. Bu koşullar:
Sabit varlıklar için amortisman o varlığın aktife girmesinden itibaren ayrılmaktadır. Aktife girmek kavramı, o varlığın kaydedilmiş, inşasının tamamlanmış ve kullanıma hazır edilmiş olması anlamına gelmektedir. Satın alındıktan sonra kullanılabilmesi için montaj yapılması gereken aletler ve eşyalar için amortisman sayımı o malın montajının yapılmasından sonra başlar.
Amortisman giderleri sabit varlıkların kullanıldığı ömrü boyunca alınır. Faydalı ömrü bir seneden fazla olan bu varlıkların amortisman giderleri kullanılabilir duruma girdikleri andan itibaren başlar ve bu süre zarfında kısım kısım gideri ayrılır.
Amortisman oranı 1/ekonomik ömür olarak hesaplanmaktadır. Ekonomik ömür, bir varlığın faydalı olduğu süredir.
Örneğin ekonomik ömrü 10 yıl olan bir varlık için 1/10 ‘dan %10’luk bir amortisman oranı bulunur. Amortisman oranının varlığın satın alma değeri ile çarpılması da o varlığın yıllık amortisman giderini vermektedir.