Bir ilk! 3 etkiye tepki veriyor, renk değiştirerek insanları tehlikeden koruyor

Tekirdağ'da ilk defa 3 etkiye tepki veren kumaş üretildi. TÜBİTAK'ın desteklediği projede ilk kez üç etkiye tepki veren kumaş ürettiklerini söyleyen Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi (NKÜ) Çorlu Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendislik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rıza Atav, kumaşların renk değiştirmesiyle birlikte insanları tehlikeli durumlara karşı koruyacak bir sensör görevi üstleneceğini açıkladı.

3 ETKİYE TEPKİ VERİYOR

NKÜ Çorlu Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof.Dr. Rıza Atav'ın TÜBİTAK tarafından desteklenen 'Giysi tabanlı multi kromik akıllı sensörlerin üretimi için pamuklu kumaşların kromik boyalarla boyanması" başlıklı projesinin çalışmaları tamamlandı. Özel bir firma ile yürütülen projede kumaşa ilk kez 3 etki olan sıcaklık, asit ve baz buharı, ışığa tepki verme özelliği kazandırıldı. Projede elde edilen bulgalar, uluslararası alanda yayın yapan SCI indeksli Cellulose dergisinde yayınlandı. Prof.Dr. Atav, "Proje kapsamında, ortamda tehlikeli bir kimyasal buharı olup olmadığını (asit-alkali buharları), ortam ısısının kişi için rahatsız edici veya risk oluşturucu olup olmadığını haber veren termo kromik ve aynı zamanda bir yandan UV ışınlarına karşı koruma sağlarken diğer yandan UV ışınları ile renk değiştirerek foto kromik görsel efekt yaratan pamuklu akıllı giysilerin üretilmesi için yöntem geliştirilmesi hedeflenmiştir. Literatürde bu konuda yapılan çok çeşitli ve değerli çalışmalar bulunmaktadır. Bu projede özgün olarak başarılan husus hem pH, hem sıcaklık, hem UV ile renk değiştiren boyaların tek adımda kumaşa aplike edilmesiyle multi kromik özellikte sensör giysilerin üretilmiş olmasıdır. Dolayısıyla böyle bir giysi ortam koşullarına bağlı olarak çok farklı renkler alarak çeşitli potansiyel tehlikelere karşı haber verebilecektir" dedi.

"İNSAN SAĞLIĞINA TEHDİT OLUŞTURACAK DURUMDA RENK DEĞİŞTİRECEK"

Prof. Dr. Atav, sıcaklık, asit baz buharı ve ışıklara tepki verme özelliği taşıyan kumaşların yakın zamanda üretime geçeceğini belirterek, "Şimdi tekstil sektörünün artık günümüzde özellikle basit sıradan mallarla rekabet etmesi zor. Bu anlamda katma değer ürünlere yönelmek gerekiyor. Katma değeri yüksek ürünler dediğimizde, tekstil alımında akıllı tekstillerde çok önemli bir grup. Bu akıllı tekstillerin de bir alt grubu olarak kronik boyaların kullanıldığı haber veren giysiler anlamında ürünler ilgi çekici bir konu. Bizim de projemiz kapsamında bir TÜBİTAK projesi gerçekleştirdik. Üniversite sanayi iş birliği kapsamında bir multi kromik, akıllı sensör giysi üretimini gerçekleştirdik. Bu tip akıllı sensörler çeşitli etkilere karşı tepki verebilen giysiler olarak tanımlayabiliriz. Bunların uygulama alanları çok geniş. Özellikle de engelli bireyler veya konuşma yeteneği olmayan bebeklerde ateşleri çıktığında haber verebilecek bunu da giydiği kıyafetin renk değiştirilmesiyle belirlenebilecektir. Belki çalışma ortamı giysilerinde kullanım alanları bulabilir. Çünkü bu kronik materyaller örneğin ışıkla renk değiştiren, ısıyla renk değiştiren veya asit ve baz buharlarıyla pH'la renk değiştir gibi çok değişik alanları var. Bizim de aslında projede özgün olarak yaptığımız şey literatürde bu konuda çok fazla çalışma var. Bizim özgün olarak yaptığımız konu aslında multi kronik özellikte. Hem PH hem ısı hem de ışıkla renk değiştirme özelliği bir kumaş üretimini gerçekleştirmekte. Bunun çalışma ortamında örneğin çalışanların sağlığını tehdit edecek bir ısı oluştuğunda renk değiştirerek giysinin bize haber vermesi veya yine çalışma ortamındaki asit veya alkali buharları insan sağlığı için tehdit oluşturabilecek seviyeye ulaştığında yine renk değiştirerek isim haber vermesi gibi bir sensör işlevi görebilecek akıllı bir giysiden bahsediyoruz" diye konuştu.

"BUKALEMUN TEKSTİLLERE İLGİ VAR"

Yapılan çalışmada ilk defa üç etkiyi tepki veren bir kumaş yaptıklarını ve bunu da başardıklarını söyleyen Prof. Dr. Atav, "Bunun daha önceki yapılan çalışmalarda da örneğin bir bebek gezisinde bebeğin ateşe çıktığında ısıyla renk değiştirerek ebeveynlerine önceden haber verebilme özelliği olacak. Tabii bizim burada yaptığımız üç etkiyi birden tek bir kumaşta birleştirmek. Çünkü her biri tek başına bu etkiyi zaten sağlayabiliyor. Ama bazen bu kronik boyalar bir arada kullanıldığında birbirlerinin etkisini maskeleyebiliyor. Yani ışıkla renk değiştiren boya ısıyla renk değiştiren boyayı engelleyebiliyor. Buna çözüm üretip aynı anda üç etkiye karşı tepki gösterebilen bir kumaş üretimini bu proje kapsamında başardık" dedi.

Yenilikçi, katma değeri yüksek ürünlerin üniversite ve sanayi işbirliği kapsamında gerçekleştirilen Ar-GE projeleri ile mümkün olduğunu söyleyen Prof. Dr. Atav, "Bu anlamda önemli bir alan akıllı tekstiller. Akıllı tekstiller, konvansiyonel tekstil materyallerinin atmosfer şartlarından koruma ve kişiye görsel beğeni kazandırma özelliklerine ilave olarak herhangi bir etkiyi ışık, ısı, basınç gibi veya etki değişimini algılama ve buna tepki verme özelliğine sahip olan tekstil ürünleridir. Akıllı tekstillerin bir sınıfı da kromik boyaların kullandığı tekstil ürünleridir. Kromizm basitçe belirli etkilerle sıcaklık, çözücü, PH gibi renkte oluşan tersine değişiklik olarak tanımlanabilir. Son yıllarda renk değiştiren materyallere ya da diğer adıyla 'bukalemun tekstillerine' karşı artan bir ilgi var. Türkiye'de önemli bir tekstil altyapısı var. Bu tip katma değeri yüksek ürünlere ilişin projeler çok önemli" diye konuştu