Borsada hisse senetleri işlem görmeye başlayalı 34 yıl oldu

İSTANBUL (AA) - MURAT ASLAN - Eski adıyla "İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB)", yenilenen ismiyle "Borsa İstanbul", 3 Ocak 1986'da 19 hisse senedi ile işleme başlamasının üzerinden geçen 34 yılda 409 hisse senedinin yanı sıra vadeli işlem sözleşmeleri, opsiyonlar ve varantların işlem gördüğü dev bir pazara dönüştü.

İMKB olarak işleme başlayan borsa, 2013 yılında değişen Sermaye Piyasası Kanunu ile farklı bir yapıya büründü ve son yıllarda gelişen teknolojisi ve birçok yeni enstrümanla gelişimini devam ettiriyor.

Resmi olarak Aralık 1985'te açılan İMKB, 3 Ocak 1986'da 19 hisse senedi ile Cağaloğlu'ndaki binasında işleme başladı.

1987'de daha önce haftalık olarak hesaplanan borsa endeksleri günlük hesaplanmaya başladı. 1993'te ise 50 şirketle bilgisayarlı alım-satım işlemine geçildi. İMKB,1993 yılının sonlarında ABD Menkul Kıymetler ve Borsalar Federasyonu tarafından "kabul görmüş menkul kıymetler borsası" olarak tanımlandı. Bu unvanı alan gelişmekte olan borsalar arasında İMKB üçüncü oldu.

1996'da Uluslararası Pazar bünyesinde Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasası’nın kurulmasının ardından, 1997'de bu piyasada Hazine tarafından yurt dışında satılmak üzere çıkarılan 40 adet uluslararası tahvilin kota alınmasıyla işlemlere başlandı. Böylece Hazine'nin yurt dışı finansmana erişimi için farklı bir kanal açılmış oldu.

İMKB, 2000 yılında, Kırgız Borsası'nın sermayesine yüzde 27,4 iştirak oranı ile, Bakü Borsası'na da yüzde 5,26 iştirak ile ortak oldu.

2004'te katılma belgelerinin organize ve şeffaf bir piyasada işlem görmesini sağlamak amacıyla Borsa Yatırım Fonu Pazarı kuruldu ve takip eden sene Hisse Senetleri Piyasası Fon Pazarı'nda Borsa Yatırım Fonları işlem görmeye başladı.

2007'de Hisse Senetleri Piyasası'nda açılış seansı uygulamasına başlanırken yıl sonuna doğru seans kapanış saati 17.00'ye uzatıldı. Mayıs 2009'da Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) devreye alınarak piyasanın şeffaf ve zamanında aydınlatılması için önemli bir adım atıldı.

Yapılandırılmış ürünler sınıfında yer alan ve menkul kıymetleştirilmiş opsiyon özelliklerini taşıyan ürün anlamına gelen varantlar 2010'da borsada işlem görmeye başladı.

2011'de Bankalararası Repo-Ters Repo Pazarı'nın kurulmasıyla bankaların kendi aralarında likidite problemlerini halledebilmesinin önü açıldı. 2012'de İMKB bünyesinde faaliyete geçen Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'nda (VİOP) 2019'da işlem hacmi ortalama 5 milyar liraya ulaştı.

- Varlık fiyatlamada TLREF kullanılmaya başladı

İMKB, 5 Nisan 2013'te özel hukuk hükümlerine göre çalışan bir işletme olan Borsa İstanbul AŞ'ye dönüştü. Endeks adlarında yer alan İMKB kısaltması BIST olarak değiştirildi.

Aynı yıl pay piyasası birinci seansı başlangıcı 15 dakika öne çekilerek saat 9.15’e alındı. VİOP'ta 2014'te Dolar/TL Opsiyon Sözleşmeleri işleme açıldı.

30 Kasım 2015'te Borsa İstanbul ile Nasdaq arasındaki ortaklık kapsamında geliştirilen BISTECH'in ilk fazı devreye alındı. BISTECH olarak adlandırılan iki aşamadan oluşan Teknoloji ile Dönüşüm Programı'nın ilk aşamasında Borsa İstanbul, 22 yıldır uyguladığı iki seans uygulamasından tek seans uygulamasına geçti.

Borsa İstanbul AŞ ve bağlı ortaklığı İstanbul Takas ve Saklama Bankası AŞ, Swap Piyasası kurulmasına ilişkin yapılan çalışmaları Eylül 2018'de tamamladı. Borsa düzenlemeleri uyarınca işlem yapma yetkisi verilmiş bankalar ve TCMB'nin işlem gerçekleştirebildiği Swap Piyasası'nda, 2019'da TL-dolar ve TL-avro işlemleri günlük 3 milyar doları bulan işlem hacmine ulaştı.

Borsa İstanbul, 17 Haziran 2019'da finansal türev ürünlerde, borçlanma araçlarında ve çeşitli finansal sözleşmelerde değişken faiz göstergesi olarak TLREF Türk Lirası Gecelik Referans Faiz Oranı'nı hesaplamaya ve yayımlamaya başladı.Türk Lirası kısa vadeli referans faiz oranı ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak oluşturulan TLREF'in, dayanak varlık veya karşılaştırma ölçütü olarak kullanılması da amaçlanıyor.

4 Ekim 2019'dan itibaren Borsa İstanbul'da dünya borsaları ile uyum sağlanması ve etkileşimin artırılması amacıyla 10.00-18.00 saatlerinde kesintisiz sürekli işlem yöntemine geçiş yapıldı. Buna göre pay piyasasında sürekli işlem yöntemi ile işlem gören kıymetlerde 13.00-14.00 saatleri arasında uygulanan “gün ortası tek fiyat” ve gün ortası “ara” bölümlerinin kaldırıldı.

2019'un son günlerinde ise Türkiye Varlık Fonu, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’na (EBRD) ait yüzde 10'luk payı satın alarak Borsa İstanbul'daki ortaklık oranını yüzde 90,6’ya çıkarttı. Son durumda Borsa İstanbul'un diğer ortakları ise yüzde 1,3 ile Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB), yüzde 2,27 ile Borsa İstanbul AŞ ve yüzde 5,83 ile diğer adı altında aracı kurumlar, bankalar, kıymetli maden ve döviz şirketleri ile diğer şirketler oldu.